Αυστηρότερο «πόθεν έσχες» για απόκτηση περιουσιακών στοιχείων, φοροαπαλλαγές για όλους, περισσότερους φόρους για μισθωτούς με «μπλοκάκι», αγρότες και εργαζόμενους που λαμβάνουν παροχές σε είδος, λιγότερες αποδείξεις για μισθωτούς και συνταξιούχους, ευνοϊκότερη φορολογική μεταχείριση για φορολογούμενους με μηδενικά εισοδήματα, ανέργους και όσους αποκτούν μικρά εισοδήματα από τόκους και ακίνητα, είναι ορισμένες από τις αλλαγές που φέρνουν οι φετινές φορολογικές δηλώσεις. 

Αναλυτικά, οι 12 βασικές αλλαγές που θα ισχύσουν φέτος στον τρόπο υπολογισμού του φόρου για τα εισοδήματα του έτους 2014 θα είναι οι εξής: 

1. Τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων: Όλα τα χρήματα που δαπάνησαν το 2014 οι φορολογούμενοι για την ανέγερση οικοδομών, για αγορές ακινήτων, μετοχών εισηγμένων ή μη στο Χρηματιστήριο, ομολόγων και εντόκων γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου, για σύσταση επιχειρήσεων και για συμμετοχή σε αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου εταιρειών θεωρούνται πλέον «τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων» και λαμβάνονται υπόψη από την εφορία για τον τεκμαρτό προσδιορισμό του ετήσιου φορολογητέου εισοδήματος. 

Επιπλέον, εξακολουθούν να θεωρούνται «τεκμήρια» προσδιορισμού εισοδήματος και οι δαπάνες των φυσικών προσώπων για αγορές αυτοκινήτων, για αγορές κινητών αντικειμένων αξίας άνω των 10.000 ευρώ, για αποπληρωμή στεγαστικών, καταναλωτικών, προσωπικών δανείων και πιστωτικών καρτών, για δωρεές και χορηγίες και για χορήγηση δανείων προς άλλα φυσικά πρόσωπα ή προς επιχειρήσεις. 

Κατά τη διαδικασία υπολογισμού του φόρου στα εισοδήματα του 2014, θα συναθροίζονται όλα τα ποσά των δαπανών απόκτησης περιουσιακών στοιχείων και των δαπανών για δωρεές και δάνεια με τα ποσά των τεκμηρίων διαβίωσης (κατοικίες, αυτοκίνητα, πισίνες, σκάφη αναψυχής κ.λπ.) και τα συνολικά ποσά τεκμηρίων που θα προκύπτουν θα προσδιορίζουν τα ελάχιστα όρια φορολογητέων εισοδημάτων πάνω από τα οποία θα πρέπει να έχουν δηλώσει οι φορολογούμενοι. 

Σε περίπτωση που τα δηλούμενα εισοδήματα είναι χαμηλότερα των τεκμαρτών, ο φόρος εισοδήματος θα υπολογίζεται επί των τεκμαρτών εισοδημάτων, εκτός εάν οι φορολογούμενοι έχουν καταφέρει να δικαιολογήσουν τις πρόσθετες διαφορές στην εφορία, επικαλούμενοι την ύπαρξη εισοδημάτων ή εσόδων νομίμως αποκτηθέντων τα προηγούμενα έτη. 

2. Φοροαπαλλαγές για όλους: Για όλους τους φορολογούμενους και όχι μόνο για τους μισθωτούς και συνταξιούχους, θα εφαρμόζονται οι φοροαπαλλαγές για τις ιατρικές δαπάνες, τα νοσήλια, τα φάρμακα, τις δωρεές και η μείωση φόρου λόγω αναπηρίας. 

Πιο συγκεκριμένα όλοι οι φορολογούμενοι ανεξαρτήτως πηγής εισοδήματος δικαιούνται: 

α) Τη μείωση φόρου κατά 200 ευρώ λόγω αναπηρίας τουλάχιστον 67%. 

β) Τη μείωση φόρου για ιατρικές δαπάνες, εφόσον οι ίδιοι ή και τα εξαρτώμενα μέλη τους έχουν δαπάνες ιατρικής και νοσοκομειακής περίθαλψης, είτε στην ημεδαπή, είτε στην αλλοδαπή και εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις του νόμου. Στην έννοια των εξόδων ιατρικής και νοσοκομειακής περίθαλψης περιλαμβάνονται: 

– Οι αμοιβές που καταβάλλονται σε γιατρούς και ιατρικά κέντρα όλων των ειδικοτήτων για ιατρικές επισκέψεις, εξετάσεις και θεραπείες. 

– Τα έξοδα νοσηλείας που καταβάλλονται σε νοσηλευτικά ιδρύματα, ιδιωτικές κλινικές και οι δαπάνες που καταβάλλονται για τη διαρκή κάλυψη ιατρικών αναγκών, όπως π.χ. συνδρομές σε επιχειρήσεις που παρέχουν διαρκή ιατρική κάλυψη. 

– Έξοδα για ιατρική και φαρμακευτική περίθαλψη γενικά. 

– Αμοιβές που καταβάλλονται σε νοσηλευτές για την παροχή υπηρεσιών σε ασθενή κατά τη νοσηλεία του σε νοσοκομείο ή κατ’ οίκον. 

– Η δαπάνη για την αντικατάσταση μελών σώματος με τεχνητά μέλη και η δαπάνη αγοράς και τοποθέτησης οργάνων όπως, ακουστικά βαρηκοΐας, γυαλιά οράσεως, βηματοδότες κ.λπ. 

– Έξοδα νοσοκομειακής περίθαλψης καθώς και δαπάνη για δίδακτρα ή τροφεία σε ειδικές για την πάθησή τους Σχολές, Ιδρύματα ή Οργανισμούς, τέκνων με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 40%, εφόσον το ετήσιο εισόδημα των τέκνων αυτών δεν υπερβαίνει το ποσό των 6.000 ευρώ. 

– Ποσό ίσο με το 50% της δαπάνης που καταβάλλεται σε επιχειρήσεις περίθαλψης ηλικιωμένων. 

Τα έξοδα ιατρικής και νοσοκομειακής περίθαλψης μειώνουν τον φόρο του έτους στο οποίο καταβλήθηκαν, έστω και αν οι υπηρεσίες παρασχέθηκαν το προηγούμενο έτος. 

Σε περίπτωση που οι δαπάνες αυτές καταβάλλονται από τον ίδιο τον φορολογούμενο, όμως τα σχετικά δικαιολογητικά υποβάλλονται στον εργοδότη ή σε ασφαλιστικό ταμείο ή σε ασφαλιστική επιχείρηση για την κάλυψη από αυτούς μέρους του ποσού της δαπάνης, για την απόδειξη του υπολοίπου ποσού της δαπάνης απαιτείται σχετική βεβαίωση του εργοδότη ή ασφαλιστικού ταμείου ή ασφαλιστικής επιχείρησης. 

γ) Τη μείωση φόρου για δωρεές προς συγκεκριμένους φορείς, δικαιούνται όλοι οι φορολογούμενοι, ανεξαρτήτως πηγής εισοδήματος, εφόσον οι δωρεές αυτές υπερβαίνουν στη διάρκεια του φορολογικού έτους τα 100 ευρώ. 

Για τη μείωση του φόρου φυσικού προσώπου λαμβάνεται υπόψη και η αξία των ιατρικών μηχανημάτων και ασθενοφόρων αυτοκινήτων που μεταβιβάζονται λόγω δωρεάς στα Κρατικά και Δημοτικά Νοσηλευτικά Ιδρύματα και τα Νοσοκομεία που αποτελούν Ν.Π.Ι.Δ. και επιχορηγούνται από τον Κρατικό Προϋπολογισμό. 

3. Μηδενικά εισοδήματα – άνεργοι: Τα τεκμαρτά εισοδήματα τα οποία θα προκύψουν φέτος με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης για όσους φορολογούμενους δεν απέκτησαν καθόλου εισόδημα το 2014 (ανέργους κ.λπ.) θα φορολογηθούν με την κλίμακα φόρου των μισθωτών και των συνταξιούχων, που προβλέπει αφορολόγητο όριο 9.550 ευρώ. 

Οι φορολογούμενοι αυτών των περιπτώσεων, στη συντριπτική τους πλειονότητα, δεν θα πληρώσουν φέτος καθόλου φόρο εισοδήματος, καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις τα ποσά των τεκμηρίων διαβίωσης που θα ληφθούν υπόψη γι’ αυτούς δεν θα βγάζουν άθροισμα μεγαλύτερο των 9.550 ευρώ. 

4. Εισοδήματα από τόκους – ακίνητα: Εξαιρούνται από τα ελάχιστα τεκμήρια διαβίωσης των 3.000 και των 5.000 ευρώ όσοι δηλώνουν εισοδήματα μόνο από τόκους και ακίνητα. 

Η διάταξη αυτή θα ισχύσει για τα εισοδήματα του 2014, δηλαδή θα ληφθεί υπόψη κατά την εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων που θα υποβληθούν. 

Με τη ρύθμιση αυτή, ευνοούνται πολλοί φορολογούμενοι που το 2014 εισέπραξαν χαμηλά εισοδήματα θα καλούνταν φέτος να πληρώσουν σημαντικά ποσά φόρου βάσει τεκμηρίων.

Οι φορολογούμενοι αυτοί, λόγω των πολύ χαμηλών πραγματικών εισοδημάτων τους θα φορολογούνταν βάσει τεκμηρίων διαβίωσης ως έχοντες εισοδήματα από επιχειρηματική δραστηριότητα και θα πλήρωναν φόρο 26% επί τεκμαρτών εισοδημάτων. Συγκεκριμένα, αν λαμβάνονταν υπόψη και γι’ αυτούς τα ελάχιστα ποσά των τεκμηρίων διαβίωσης, τα οποία ανέρχονται σε 3.000 ευρώ για τον κάθε άγαμο και σε 5.000 ευρώ για τους έγγαμους, τότε τα ποσά αυτά θα προστίθεντο στα τεκμήρια διαβίωσης για τις κατοικίες και τα Ι.Χ. αυτοκίνητα που χρησιμοποιούν και θα “εκτόξευαν” στα επίπεδα των 7.000 – 10.000 ευρώ τα τεκμαρτά εισοδήματα επί των οποίων θα υποχρεούνταν να πληρώσουν φόρο με συντελεστή 26% από το πρώτο ευρώ. 

Με την απαλλαγή τους από τα ελάχιστα ποσά τεκμηρίων, τα ποσά των τεκμαρτών εισοδημάτων θα υπολογιστούν γι΄αυτούς μόνο με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης για τις κατοικίες τους και τα αυτοκίνητά τους, οπότε θα διαμορφωθούν, στις περισσότερες περιπτώσεις, σε επίπεδα πολύ χαμηλότερα των 7.000 ευρώ. 

Στις περισσότερες περιπτώσεις μάλιστα τα πραγματικά τους εισοδήματα θα είναι πλέον μεγαλύτερα των τεκμαρτών και ο φόρος εισοδήματος δεν θα υπολογιστεί με 26%, αλλά μόνο με 11% από το πρώτο ευρώ (με το συντελεστή φορολόγησης των εισοδημάτων από ακίνητα). 

5. Πισίνες: Στο ηλεκτρονικό έντυπο Ε1 της φορολογικής δήλωσης έχει προστεθεί νέος κωδικός στον πίνακα 5 των τεκμηρίων στον οποίο θα αναγράφονται οι μήνες κυριότητας της πισίνας. 

6. Μισθωτοί με «μπλοκάκι»: Αν ο φορολογούμενος έχει εισόδημα μόνο από «μπλοκάκι» θα φορολογηθεί με την κλίμακα των μισθωτών-συνταξιούχων. Στην περίπτωση, όμως, που ο φορολογούμενος είναι μισθωτός και παράλληλα ενισχύει το εισόδημά του με έσοδα από «μπλοκάκι» τότε τα έσοδα από μπλοκάκι θα φορολογηθούν με 26% από το πρώτο ευρώ. 

Όσοι μισθωτοί έχουν εισοδήματα μόνο από «μπλοκάκια» θα συνεχίσουν να φορολογούνται με την κλίμακα των μισθωτών εάν καλύπτουν όλες τις παρακάτω προϋποθέσεις: 

– έχουν έγγραφη σύμβαση με τα φυσικά ή και νομικά πρόσωπα στα οποία εργάζονται, 

– τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα για τα οποία εργάζονται δεν υπερβαίνουν τα τρία σε αριθμό. Αν είναι περισσότερα των τριών τότε το 75% του εισοδήματος πρέπει να προέρχεται τουλάχιστον από έναν,

– δεν διεξάγουν εμπορική δραστηριότητα και η επαγγελματική εγκατάσταση ταυτίζεται με την διεύθυνση κατοικίας τους. 

7. Παροχές σε είδος: Οι κάθε είδους παροχές σε είδος οι οποίες δίδονται από τον εργοδότη προς τον εργαζόμενο ή σε συγγενικό του πρόσωπο θεωρούνται μισθός και προστίθενται στο φορολογητέο εισόδημά του. 

Απαραίτητη προϋπόθεση είναι το άθροισμα των παροχών αυτών να υπερβαίνει τα 300 ευρώ ανά έτος. 

Ο νόμος, ορίζει 4 κατηγορίες παροχών σε είδος, οι οποίες αθροιζόμενες και εφόσον ξεπεράσουν τα 300 ευρώ αποτελούν εισόδημα για τον εργαζόμενο, εταίρο ή μέτοχο: 

– Παραχώρηση οχήματος: Το 30% του κόστους ενός αυτοκινήτου, που εγγράφεται στα βιβλία μίας επιχείρησης, είναι τεκμαρτό εισόδημα που αναφέρεται στη βεβαίωση αποδοχών. Το κόστος αυτό συνίσταται στην απόσβεση του αυτοκινήτου, στα τέλη κυκλοφορίας, στα ασφάλιστρα, στις επισκευές και συντηρήσεις, αλλά και στο μίσθωμα σε περίπτωση leasing ή στη δόση αγοράς του. 

– Δάνεια ή προκαταβολή μισθού: Οποιοδήποτε δάνειο δίδεται στον εργαζόμενο, πρέπει να περιβάλλεται με τη μορφή έγγραφης συμφωνίας, να φέρει βέβαιη ημερομηνία (από Κ.Ε.Π.) και να έχει αποδοθεί το αναλογούν χαρτόσημο στη Δ.Ο.Υ. Αν δεν έχει γίνει έγγραφη συμφωνία, το σύνολο του δανείου λογίζεται ως παροχή σε είδος και φορολογείται. Αν έχει γίνει έγγραφη συμφωνία και το επιτόκιο του δανείου είναι μικρότερο σε σχέση με το επιτόκιο της Τράπεζας της Ελλάδος, τότε η διαφορά των τόκων θεωρείται παροχή σε είδος. Προκαταβολή μισθού άνω των τριών μηνών θεωρείται δάνειο και εφόσον εξοφλείται ατόκως, τότε ο εργαζόμενος θεωρείται ότι αποκτά εισόδημα σε είδος κατά το μέρος της ωφέλειας του τόκου που δεν πληρώνει. 

– Δικαιώματα προαίρεσης απόκτησης μετοχών (stock options): Παροχή σε είδος θεωρείται η ωφέλεια που προκύπτει από την άσκηση του δικαιώματος προαίρεσης απόκτησης μετοχών. Πιο συγκεκριμένα, η ωφέλεια αυτή προκύπτει όταν ο δικαιούχος (εργαζόμενος, εταίρος ή μέτοχος) επωφελείται από την τιμή κλεισίματος της μετοχής στο χρηματιστήριο και αγοράζει το δικαίωμα προαίρεσης των μετοχών σε χαμηλότερη τιμή. Η εταιρεία υποχρεούται να αναγράψει το παραπάνω ποσό στη βεβαίωση αποδοχών του εργαζομένου χωρίς παρακράτηση φόρου, αφού δεν καταβάλλει κάποιο ποσό. 

– Παραχώρηση κατοικίας: Η παραχώρηση κατοικίας από την επιχείρηση προς τον εργαζόμενο, εταίρο ή μέτοχο θεωρείται παροχή σε είδος και συνίσταται, είτε στο μίσθωμα που καταβάλλει η επιχείρηση για τον εργαζόμενο, είτε σε περίπτωση ιδιόκτητης κατοικίας ποσοστό 3% επί της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου. 

– Οι παροχές έως 27 ευρώ δεν θεωρούνται εισόδημα, όμως πάνω από αυτό το ποσό οτιδήποτε δοθεί στον εργαζόμενο (π.χ. δωροεπιταγές) θεωρείται εισόδημα από μισθωτή εργασία. 

8. Τόκοι καταθέσεων εξωτερικού: Όσοι φορολογούμενοι, κάτοικοι Ελλάδας, διατηρούν κεφάλαια σε τράπεζες του εξωτερικού και εισπράττουν τόκους καταθέσεων, δεν χρειάζεται να πάνε στην εφορία τους για να υποβάλλουν την δήλωση απόδοσης παρακρατούμενου φόρου από εισοδήματα τόκων. Θα περιλάβουν τους τόκους καταθέσεων στη δήλωσή τους και στο βαθμό που δεν τους έχουν εισάγει στην Ελλάδα μέσω κάποιας τράπεζας, θα πληρώσουν το φόρο 15% επί των τόκων, με την εκκαθάριση της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος. 

9. Αγρότες: Το φορολογητέο εισόδημα των αγροτών και των κτηνοτρόφων για το έτος 2014 θα προσδιοριστεί με λογιστικό τρόπο, δηλαδή με αφαίρεση των παραγωγικών δαπανών τους από τα ακαθάριστα έσοδά τους, και θα φορολογηθεί με 13% από το πρώτο ευρώ. 

Οι αγρότες που θα δηλώσουν ζημιά ή μηδενικό ή πολύ χαμηλό φορολογητέο εισόδημα, θα φορολογηθούν με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης (κατοικίες, αυτοκίνητα). Και στις περιπτώσεις των αγροτών αυτών, τα τεκμαρτά εισοδήματα που θα προκύψουν με βάση τα τεκμήρια θα φορολογηθούν με 13% από το πρώτο ευρώ. 

10. Εισοδήματα από ενοίκια: Αυξήθηκε από 10% σε 11% ο συντελεστής φορολόγησης για τα πρώτα 12.000 ευρώ του ετησίου εισοδήματος από ακίνητα. 

Επίσης, καταργήθηκε ο συμπληρωματικός φόρος που επιβαλλόταν με συντελεστή 1,5% στα εισοδήματα τα οποία προέρχονταν από εκμισθώσεις κατοικιών μέχρι 300 τ.μ. και με συντελεστή 3% στα εισοδήματα που προέρχονταν από εκμισθώσεις κατοικιών άνω των 300 τ.μ. ή από εκμισθώσεις κτισμάτων επαγγελματικής στέγης. 

Αν το ετήσιο εισόδημα ενός φορολογουμένου προέρχεται από ακίνητα στο σύνολό του ή κατά το μεγαλύτερο μέρος του (κατά ποσοστό άνω του 50%), τότε εφόσον τα τεκμήρια διαβίωσης (ή και τυχόν τεκμαρτές δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων) προσδιορίζουν εισόδημα μεγαλύτερο του δηλωθέντος, το τεκμαρτό αυτό εισόδημα θα φορολογείται με συντελεστή 26% από το πρώτο ευρώ. 

11. Μικρομεσαίοι επιχειρηματίες, ελεύθεροι επαγγελματίες: Καταργήθηκε η διαδικασία του «αυτοελέγχου» ή «αυτοπεραίωσης», με την οποία περαίωναν αυτόματα τις ανέλεγκτες υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος και ΦΠΑ οι εμπορικές επιχειρήσεις με ετήσια ακαθάριστα έσοδα μέχρι 300.000 ευρώ, οι επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών και οι ελεύθεροι επαγγελματίες με ετήσια ακαθάριστα έσοδα μέχρι 150.000 ευρώ. 

12. Αποδείξεις: Οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι για να εξασφαλίσουν την έκπτωση φόρου των 2.100 ευρώ θα πρέπει να έχουν αποδείξεις που αντιστοιχούν σε ποσοστό 10% του δηλούμενου και φορολογούμενου ατομικού εισοδήματος και μέχρι του ποσού των 10.500 ευρώ. Αν για παράδειγμα, ένας συνταξιούχος έχει 6.000 ευρώ από σύνταξη και 3.600 ευρώ (300 Χ 12), από ενοίκια οι αποδείξεις που θα πρέπει να δηλώσει είναι 600 ευρώ (6.000 Χ 10%). 

Αν έχουν συλλέξει περισσότερες αποδείξεις δεν έχουν κανένα όφελος. 

Αντίθετα, αν το ποσό των προσκομιζόμενων αποδείξεων δαπανών του φορολογουμένου είναι μικρότερο από το ποσό που απαιτείται, επιβάλλεται φόρος με συντελεστή 22% επί της διαφοράς. Για παράδειγμα, για εισόδημα 40.000 ευρώ απαιτούνται 4.000 αποδείξεις. 

Αν ο φορολογούμενος καταθέσει 2.000 αποδείξεις, δηλαδή 2.000 λιγότερες, τότε πέρα από τον φόρο που θα πληρώσει, θα επιβαρυνθεί με πρόσθετο φόρο 2.000 Χ 22% = 440 ευρώ επιπλέον.