Πολιτικούς υπολογισμούς βλέπουν αναλυτές πίσω από την κίνηση του προέδρου.

Ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εξέθεσε σήμερα τα σχέδιά του να χορηγήσει την τουρκική υπηκοότητα σε μερικούς από τους σχεδόν 3 εκατομμύρια πρόσφυγες που διέφυγαν από τον πόλεμο στη γειτονική Συρία, ιδιαίτερα σ’ αυτούς οι οποίοι διαθέτουν προσόντα που η Τουρκία μπορεί να χρησιμοποιήσει.

«Δυτικά έθνη ανοίγουν τις πόρτες τους σε τέτοια άτομα με δεξιότητες και δεν έχουν άλλη επιλογή από το να πάνε (στη Δύση) όταν εμείς δεν ανοίγουμε της πύλες (της υπηκοότητας) από την πλευρά μας. Θα θέλαμε να επωφεληθούμε από τη γνώση τους», δήλωσε ο Ερντογάν σε δημοσιογράφους αφού προσευχήθηκε σε τζαμί στην Κωνσταντινούπολη.

«Υπάρχουν άτομα με πολλά προσόντα μεταξύ των σύρων προσφύγων στην Τουρκία. Η χορήγηση υπηκοότητας στα πρόσωπα αυτά θα εξυπηρετήσει τα συμφέροντα της Τουρκίας και θα βελτιώσει τις συνθήκες ζωής τους», πρόσθεσε ο Ερντογάν.

Ο Ερντογάν είχε διατυπώσει για πρώτη φορά την Κυριακή την ιδέα να δοθεί στους σύρους πρόσφυγες η δυνατότητα να πάρουν τουρκική υπηκοότητα, λέγοντας πως το υπουργείο Εσωτερικών λαμβάνει μέτρα προς την κατεύθυνση αυτή.

Το Γαλλικό Πρακτορείο σημειώνει πως, μολονότι η προοπτική αυτή έχει ενθουσιάσει τους πρόσφυγες, αναλυτές επισημαίνουν πως ανταποκρίνεται κυρίως σ’ έναν υπολογισμό του Ερντογάν, ο οποίος ελπίζει να αντλήσει πολιτικά και οικονομικά οφέλη.

Οι Σύροι που έχουν βρει καταφύγιο στην Τουρκία αφότου άρχισε η κρίση στη χώρα τους, το 2011, ανέρχονται σε περίπου 2,7 εκατομμύρια. Μόνο περίπου το 10% αυτών ζουν σε καταυλισμούς κοντά στα σύνορα, οι άλλοι, κάθε κοινωνικής κατηγορίας, δίνουν μάχη για να ενταχθούν στην κοινωνία και την αγορά εργασίας.

Η Τουρκία νομικά δεν τους θεωρεί πρόσφυγες, αλλά «προσκεκλημένους».

Για τον Μοχάμεντ Νιζάρ Μπιτάρ, έναν Σύρο που έφθασε στην Τουρκία πριν από πέντε χρόνια, η χορήγηση υπηκοότητας «είναι μια θαυμάσια είδηση, αφού έτσι κι αλλιώς θα μείνουμε εδώ».

Είναι ιδιοκτήτης τριών εστιατορίων στην Κωνσταντινούπολη και απασχολεί δεκάδες Σύρους. «Το μέτρο αυτό θα βελτιώσει σημαντικά τις συνθήκες ζωής των συμπατριωτών μου», λέει ενθουσιασμένος.

Ο Ζαν Μαρκού, καθηγητής στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών της Γκρενόμπλ, στη Γαλλία, εκτιμά κι αυτός πως «είναι σήμερα πολύ πιθανό μια πλειονότητα των προσφύγων να θέλει να παραμείνει στην Τουρκία, όπου οι άνθρωποι αυτοί έχουν εγκατασταθεί, έχουν βρει δουλειά και αρχίζουν να ενσωματώνονται».

«Η Τουρκία γνωρίζει πως το μόνο που της μένει είναι να αναγνωρίσει μια κατάσταση η οποία έχει ήδη επιβληθεί», προσθέτει.

Η ανακοίνωση την Κυριακή του τούρκου προέδρου έγινε μερικές ημέρες μετά τη συμφιλίωση της Άγκυρας με τη Ρωσία και αποτελεί καρπό της ρεαλπολιτίκ της Άγκυρας.

«Μέσα στο πλαίσιο αυτής της προσέγγισης, η Τουρκία οδηγείται να αποδεχθεί πως η διευθέτηση της σύγκρουσης στη Συρία περνά μόνο μέσα από τη διατήρηση του προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ στην εξουσία», λέει στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Μαρκ Πιερινί, αναλυτής στο Ίδρυμα Κάρνεγκι για την Ευρώπη.

«Δεξαμενή ψηφοφόρων»

Για τον Αϊκάν Ερντεμίρ, ερευνητή στο Ίδρυμα για την Υπεράσπιση των Δημοκρατιών, «η ανακοίνωση του προέδρου Ερντογάν δεν δείχνει κάποια ευαισθησία για τη δύσκολη κατάσταση των προσφύγων», αλλά «αποτελεί ένα νέο στρατήγημα στην υπηρεσία των προσωπικών φιλοδοξιών του».

Ο πρόεδρος Ερντογάν, ο οποίος εξακολουθεί να αναζητεί νέα στηρίγματα για να εξασφαλίσει στο κόμμα του, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), την πλειοψηφία των δύο τρίτων στη βουλή αφού έχασε την ψήφο των Κούρδων, βλέπει κυρίως σ’ αυτές τις εκατοντάδες χιλιάδες των προσφύγων «μια δεξαμενή ψηφοφόρων», σύμφωνα με τον Πιερινί.

«Γι’ αυτούς που έφθασαν σε μερικές περιπτώσεις έχοντας μόνο ένα σακκίδιο, ο Ερντογάν είναι ένας πατέρας που τους επέστρεψε την αξιοπρέπειά τους, επιτρέποντάς τους να έχουν ένα προσωρινό χαρτί ταυτότητας και δωρεάν φροντίδα», λέει.

Αν έχει δεδομένες τις ψήφους της πλειοψηφίας των Σύρων που θα πάρουν την τουρκική υπηκοότητα, «θα μπορούσε να επιτύχει μια συντριπτική πλειοψηφία για να αναθεωρήσει το Σύνταγμα και/ή να κερδίσει ένα δημοψήφισμα για το προεδρικό σύστημα» το οποίο θέλει να εγκαθιδρύσει για να αντικαταστήσει το κοινοβουλευτικό σύστημα, εκτιμά ο Ερντεμίρ.

Ευρύτερα ο τούρκος πρόεδρος επιδιώκει να ανακτήσει κύρος στη διεθνή κοινότητα «καθιερώνοντας την Τουρκία ως χώρα μετανάστευσης» την ώρα που η ΕΕ δυσκολεύεται τόσο να αντιμετωπίσει το σημερινό μεταναστευτικό κύμα, σύμφωνα με τον Μαρκού.

Δίκοπο μαχαίρι

Σε εθνικό επίπεδο, η Τουρκία θα είχε επίσης πολλά να κερδίσει αν οι σύροι πρόσφυγες ενσωματώνονταν στην αγορά εργασίας, εκτιμά ο Ερντεμίρ.

«Για πολύ καιρό η χώρα καυχιόταν ότι έχει έναν νεαρό πληθυσμό, όμως αυτό το ‘δημογραφικό παράθυρο ευκαιριών’ βρίσκεται στο τέλος του», λέει. «Η ενσωμάτωση των σύρων προσφύγων θα μπορούσε θα δώσει ώθηση στην τουρκική οικονομία» που αντιμετωπίζει δυσκολίες.

«Αυτό απαιτεί τη δημιουργία από την Άγκυρα ενός κοινωνικο-οικονομικού σχεδίου», που να μπορεί να τους εξασφαλίσει «εκπαίδευση και προγράμματα ενσωμάτωσης”, προσθέτει ο ερευνητής, ο οποίος εκφράζει πάντως τον φόβο ότι ο Ερντογάν «δεν έχει συνειδητοποιήσει καθόλου την πολυπλοκότητα του πράγματος».

«Κινδυνεύει να μεταμορφώσει μια συμφωνία, από την οποία κερδίζουν τόσο η Τουρκία όσο και οι σύροι πρόσφυγες, σ’ ένα μέτρο από το οποίο χάνουν και τα δύο μέρη», υπογραμμίζει.

Σύμφωνα με τον ίδιο, «η ανακοίνωση σοκ του Ερντογάν προκάλεσε σημαντική αντίδραση κατά των προσφύγων καθώς και ξενοφοβική ρητορική».

Στους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης, πολλοί ήταν αυτοί που αναρωτιούνταν για τη χρησιμότητα του σχεδίου, κυρίως στο Twitter, με το εύγλωττο hashtag #ulkemdeSuriyeliistemiyorum (#δενθελωΣυρουςστηχωραμου).