Του Αλέξη Μπαλτατζή 

Νεάπολης, όπως  ονομαζόταν στην αρχαϊκή περίοδο μιας ένδοξης ιστορίας, καθώς ανεγέρθη σε σύντομο χρονικό διάστημα για να αποτελέσει κατά κύριο λόγο το εμπορικό σταυροδρόμι που ένωνε πολιτισμικά τρείς αυτοκρατορίες (την Ρωμαϊκή , την Οθωμανική και την Αιγυπτιακή). Στεκάμενη ως μοναδικό πλωτό προσπελάσιμο σύνορο για περιόδους αιώνων κατά τους οποίους γειτονικοί λαοί, ανεπτυγμένοι στον τομέα του εμπορίου, με κουλτούρα, αντιμετώπιζαν σθεναρή στρατιωτική αντίσταση σε περιφερειακά λιμάνια.

Η μεταγενέστερη Χριστούπολη που τιμήθηκε από τον ερχομό του απόστολου και μαθητή του Χριστού, Παύλο, που πέρασε και καθαγίασε τον τόπο μεταδίδοντας το μήνυμα της χριστιανοσύνης της αδελφότητος και της αγάπης με απώτερο σκοπό την ενοποίηση των λαών υπό το θερμό βλέμμα του Κυρίου που η Καβάλα ασπάστηκε έως σήμερα, απεικονίζοντας στην κορυφή του λόφου της το σταυρό να θωρεί και να δίνει ελπίδα στον κάθε πολίτη που τη χρειάζεται.

Σήμερα ονομαζόμενη πλέον ως Καβάλα ή όπως αποκαλείτε από τον πλείστο αριθμό φοιτητών «το μικρό Μόντε Κάρλο» Αποτελεί ορόσημο πολιτισμικού συναθροίσματος πολλών περιόδων με κάθε γραφικό στενό της να θυμίζει μια ιστορία που έχει απαθανατιστεί στα θεμέλια της πόλης και σε μαγεύει καθώς την αφήνεις να σου τη διηγηθεί με κάθε βήμα. Από τις λιγοστές πόλεις της Ελλάδος που επιτρέπει στον περιπατητή να θαυμάσει όλο της το μεγαλείο παρευρισκόμενος σε οποιοδήποτε σημείο εντός αυτής είτε χαμηλά στους πρόποδες του λιμένα της και τις παραλίες, είτε στους λόφους, στην περιμετρική της και το αισθητικό δάσος της, ένα εκ των τεσσάρων της χώρας, όπου θαρρεί κανείς αδύνατον να μην κυριευθεί με αγάλη και δέος σαν αισθάνεται να τον αγκαλιάζει.

Από προσωπικής απόψεως μιας και η Καβάλα αποτέλεσε την αφετηρία της ζωής μου, είμαι σε θέση να πω ότι δεν συνάντησα άλλη Μακεδονική πόλη «μήτε τη μεγαλόχαρη Θεσσαλονίκη την οποία είχα τη χαρά να βιώσω καλά» η οποία μπορεί εν αρμονία να συνδυάσει τον ρομαντισμό της περιοχής της με τα διαχρονικά στολίδια της παλαιάς πόλης, που στέκουν έως σήμερα ενσωματωμένα στη νεωτεριστική ψυχή της.  Μιλάω φυσικά για τις γιγάντιες αποθήκες καπνού κτισμένες σε διάφορες περιοχές του κέντρου οι οποίες ανεκμετάλλευτες πλέον προσφέρουν μια ευλαβική για το μάτι αρχιτεκτονική «γοτθικού – μπαρόκ» ρυθμού. Κανένας δεν θα μπορούσε να παραλείψει τις καμάρες φυσικά, που αποτέλεσαν την ακμή αρχιτεκτονικής της εποχής τους και στέκουν έως σήμερα σαν μεγαθήριο σθένους και ελπίδας του μόχθου των εργατών που θέλησαν να υδροδοτήσουν την πόλη.

Τι θα μπορούσε να πει ο καθένας που ατενίζει το κάστρο, την ακρόπολη της καβάλας που θριαμβευτικά παρατηρείται κάθε ξημέρωμα από τους καβαλιώτες ως φρούριο του σημερινού πολιτισμικού πλούτου της, πάνω στην τριγωνική χερσόνησο. Αξίζει να σημειωθεί πως πλήθος κόσμου που έχει έρθει από διάφορες θαυμαστές περιοχές της Ελλάδος όπως τα Χανιά με ρώτησε με απορία – Τι δουλειά έχει η “Minas Tirith” εδώ πέρα; — ασπαζόμενοι το σουρεαλιστικό βασίλειο των ανθρώπων από το έπος του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν «Ο άρχοντας των δαχτυλιδιών»

Ένα βασίλειο το οποίο όπως στα βιβλία αποτέλεσαι μεγάλη πηγή μύθων και θρύλων, έτσι στην πραγματικότητα το κάστρο της καβάλας ανά τα έτη έχει δεχθεί μεγάλη κριτική από όλους όσους έχουν ακούσει «ιστορίες» και «μύθους» που συνήθως λάμβαναν χώρο σε φοιτητικές συναθροίσεις στα πλαίσια συζητήσεων με απώτερο στόχο το γέλιο και τον ευφραίνοντα δυναμισμό της παρέας.

Εντός αυτών των πλαισίων, σκέφτηκα πως θα ήταν ορθό αν όχι πρέπων να διαπράξω μια αναζήτηση στοιχείων για το μυστήριο που περικλείει ιστορικά κτίσματα ή κατακόμβες της πόλης με απώτερο σκοπό τη δημιουργία μιας τεχνικής έκθεσης καθώς και αποτύπωσης τους για ανάδειξη προς το ευρύτερο κοινό. Με έναυσμα την περιέργεια για αξιοθέατα με τα οποία έρχεται σε επαφή μια σωρεία συμπολιτών μας καθημερινά συμπεριλαμβανομένου εμού, θέλησα να αποτυπώσω τοπογραφικός ( τα Καταφύγια της Καβάλας ).

Τα Καταφύγια της Καβάλας

Όλοι όσοι έχουμε ενδεικτικά προσέξει την ιστορία των εθνών σε περιόδους πολέμου, γνωρίζουμε πως σε περίπτωση εμπλοκής σε μάχη ή πόλεμο, οι πολίτες μίας περιοχής, και προπαντός κάνοντας χρήση της φράσης “cliché: τα γυναικό-παιδα”, πρέπει να διαφυλαχτούν σε χώρους κατάλληλους προς επιβίωση έως το πέρας της άμεσης εμπλοκής του χώρου που τους φιλοξενεί, στη μάχη.  Η φράση που έχει διεθνώς καθιερωθεί για να περιγράψει την προαναφερθείσα κατάσταση αναφέρεται ως “RED ALERT” ή αλλιώς “ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΣΥΝΕΓΕΡΜΟΣ” , με την κρούση των αεροσειρίνων να σηματοδοτούν το εναρκτήριο λάκτισμα καταφυγής στους χώρους αυτούς.

Η Καβάλα ως μία από της μεγαλύτερες πληθυσμιακά πόλεις της Ελλάδος με μόνιμο πληθυσμό κατά την απογραφή του 2011 να κυμαίνεται περίπου στους 70.000 και στο σύνολο του Νομού της, στους 138.000 κατοίκους, όντας μέσα στο πρόγραμμα του Γενικού Επιτελείου Στρατού «ΠΑΡΜΕΝΙΩΝ» αφήνει να εννοηθεί πως διαθέτει ένα προβλεπόμενο σχέδιο προφύλαξης του μόνιμου πληθυσμού της σε δυσμενείς καταστάσεις όπως η περίπτωση ρήψης οβίδων από αέρος σε αυτήν. Γεγονός που επιπροσθέτως μαρτυρείται από την τοποθέτηση αεροσειρίνων σε κομβικά σημεία της πόλης, όπως το Δημαρχείο. Για όσους πολίτες είναι δύσκολο να διακρίνουν τον συναγερμό, ομοιάζει με κεραία παρευρισκόμενη σε τρίποδα με δύο δίσκους κυρτούς προς τα κάτω, οι οποίοι συμβάλουν στην ενδυνάμωση του ηχητικού σήματος της σειρήνας.

Τα δεδομένα αυτά με ώθησαν στην επιλογή όπως ανέφερα προηγουμένως των καταφυγίων της πόλης μας, τα οποία γνωστά από αυτά είναι σε αριθμό τρία (3) και βρίσκονται στα εξής σημεία

Α) κάτω από το παλαιό Γενικό Νοσοκομείο Καβάλας (στην αριστερή πλευρά της γέφυρας καθώς, οδεύουμε για την περιοχή των Σφαγείων)

Β) Επί της οδού Αριστοτέλους Στάνη στην ενορία του Αποστόλου Παύλου (κάτω από το γεφυράκι)

Γ) στην περιοχή των Σφαγείων (στο εσωτερικό ενός υπερογκοδέστατου αρχαίου ηφαιστιογενή βράχου, που θα έλεγε κανένας από την πρόσοψη πως ομοιάζει με λατομείο)

Για την επίλυση του μυστηρίου που μαστίζει τις περιοχές αυτές, όσο και για το σκοπό μιας καινοτόμας πτυχιακής εργασίας, επέλεξα το «καταφύγιο του Παλαιού Γενικού Νοσοκομείου, όντας γνώστης πως ένα καταφύγιο εκ των πραγμάτων πρέπει να είναι ανοιχτό, πόσο μάλλον γνωστό προς τους πολίτες ούτως ώστε ανά πάστα στιγμή να διαθέτουν επίγνωση περί προστασίας τους σε τέτοιες συνθήκες. Σε αυτό το σημείο κρίνεται σημαντική η αναφορά του γεγονότος πως όμοιες αποτυπώσεις και μάλιστα σε κλίμακας 1:1 ψηφιακά με χρήση τρισδιάστατης απεικόνισης 3D, έχουν γίνει σε πρωτεύουσες του εξωτερικού, όπως η «Μόσχα – Ρωσία» τόσο στα καταφύγια προφύλαξης πολιτών, όσο και στις υπόγειες σήραγγες διέλευσης τραίνων “Metro stations” όπως επιπλέον και στις κατακόμβες της Μόσχας, η οποία όπως και να ‘χει αποτελεί κατά πολύ μεγαλύτερη στρατιωτικής και πολιτικής σημασίας βάση, από την κατά τα άλλα όμορφη Καβάλα.

Με την εισαγωγή μου αυτή θα ήθελα να επερωτήσω και τους συμπολίτες μου, πιστεύετε πως η πόλη μας, ένας χώρος αμυδρής στρατιωτικής σημασίας σε σύγκριση με «πόλεις τέρατα» που έχουν κατ’ εξακολούθηση απασχολήσει την ιστορία του 21^ου αιώνα, θα διέθετε κάποιο προφανή λόγο απόκρυψης στοιχείων, απέναντι σε χώρους που στην εκάστοτε περίσταση θα θεωρούνταν κοινωφελείς προς το όφελος επιβίωσης των πολιτών?

Σε αυτό το σημείο συμβάλει ο τομέας της έρευνας. Εν αρχή είναι η οπτική επαφή με τους χώρους αυτούς, οι όποιοι εξ όψεως φαίνεται πως διαθέτουν έναν αριθμό κορεσμού περίπου δέκα ατόμων με επιείκεια, για μικρό χρονικό διάστημα. Οι θήρες που τους περιβάλλουνε διαθέτουν απροσπέλαστες κλειδαριές που προδίδουν το γεγονός ότι δεν επρόκειτο για της καθημερινές αποθήκες αγαθών.

Ως δεύτερη ενέργεια θέτεται η νομική διαδικασία και η λήψη απόφασης από τον αρμόδιο φορέα ο οποίος, θα επιτρέψει την αποσφράγιση αυτών των χώρων και την αποτύπωση τους από υπεύθυνο μελετητή για την καταγραφή τους ως στοιχείο της πόλης. Η αρμόδια υπηρεσία φέρει τον τίτλο «Πολιτική Προστασία» η οποία [χαριτολογώντας] ανέφερε εν συντομία δια μέσου τηλεφωνικής επικοινωνίας, πως πρόκειται για κρατικό μυστικό η γνώση αυτών των χώρων, γεγονός που με άφησε άναυδο, προσδίδοντας μου περαιτέρω δικαιολογίες για να αποδώσω κύρος σε όσα αναφέρονταν στις φοιτητικές συναθροίσεις που προανέφερα.

Επιθυμώντας να διερευνήσω εκτενέστερα το ζήτημα, όρισα συνάντηση με τον φορέα που η πολιτική προστασία με απεύθυνε για να λάβω άδεια, δηλαδή το Αστυνομικό Τμήμα Καβάλας. Στον προθάλαμο του τμήματος, ο ευγενέστατος αστυνομικός δεν κατάλαβε το θέμα της επίσκεψης μου, κάτι που μου φάνηκε λογικό, εφόσον δεν γνώριζε τίποτε για αυτό το ζήτημα με αποτέλεσμα να με απευθύνει στο ισόγειο όπου βρίσκεται ο χώρος που στην καθομιλουμένη αποκαλούμε «τμήμα». Τα αρμόδια ευγενέστατα αστυνομικά όργανα του τμήματος δεν κατάλαβαν το θέμα της επίσκεψης μου, με αποτέλεσμα να με φέρουν σε επαφή με την Γραμματεία της Αστυνομίας Καβάλας η οποία παρευρίσκεται στον δεύτερο όροφο της οικοδομής που στεγάζει την Διοίκηση.

Η γραμματεία αποτελούμενη τη δεδομένη στιγμή από μία συμπαθέστατη σιωπηλή αστυνόμο και από έναν ευγενέστατο αστυνομικό ο οποίος με προσέγγισε λέγοντας μου με ύφος προσιτό, όπως πιστεύω θα έπρεπε όλα τα όργανα της τάξεως να ομιλούν στον πολίτη, πως το εν λόγο θέμα εφόσον αποτελεί ζήτημα πολιτικής προστασίας, πρέπει να απευθυνθώ στον τέταρτο όροφο προκειμένου να επικοινωνήσω κατά πρόσωπο με τον Προϊστάμενο της Πολιτικής Άμυνας.

Κατά την άφιξη μου στον τέταρτο όροφο παρατήρησα τρείς αίθουσες οι δύο εκ των οποίον διέθεταν η κάθε μία από δύο αστυνόμους και μία εξ’ αυτών στην οποία συναθροιζόταν το υπόλοιπο προσωπικό, αποτελούμενο από περίπου δεκαπέντε με είκοσι αστυνομικούς. Αποφάσισα να ενταχθώ στην αίθουσα με το πλήθος προκειμένου να έχω το μέγιστο αριθμό πιθανοτήτων λήψης μιας απάντησης στον τομέα που με ενδιαφέρει.

Μετά το πέρας δύο λεπτών, αφότου εξέφρασα την ερώτηση μου και “σκαναρήστηκα” από το μέτωπο έως τα πέλματα, ο αρμόδιος της αιθούσης μου είπε να τον ακολουθήσω στο γραφείο του προϊστάμενου, στο οποίο ήρθα σε επαφή με ένα ειλικρινές και ευγενέστατο όργανο, προσιτό και ευτυχές με την ένθερμη βούληση μου να λάβω αυτό το θέμα ως εργασία, αν και εξέφρασε τη δυσαρέσκεια του στο γεγονός ότι πιθανότατα θα λάβω αρνητική απάντηση όταν καταφθάσει ο προϊστάμενος στο γραφείο, διότι εκείνη την ώρα δεν παρευρισκόταν, οπότε με προέτρεψε να περάσω σε ένα διάστημα μίας ώρας.

Ακολουθώντας αυτολεξεί τη συμβουλή του επέστρεψα εντός μιας ώρας, συναντώντας οπτικά εξαποστάσεως τον προϊστάμενο όπου όντας “ευγενέστατος” και ο ίδιος, μου είπε «κατά προσέγγιση αυτολεξεί» — φύγε όπως είσαι — «κατά προσέγγιση διότι μέσα στα χρόνια διδασκαλίας μου δεν έμαθα ακόμη τον τρόπο με τον οποίο μπορώ να αποδώσω την επαρχιώτικη αργό εντός ενός κειμένου, η οποία μπορώ βάση κρίσης μου να πω, ότι είναι μια ιδιαιτέρως αινιγματική διάλεκτος η οποία απαιτεί ιδιαίτερη πνευματική ικανότητα και προσπάθεια με ιδιαίτερη δεξιοτεχνία γλώσσας ». Στάθηκα ελαφρώς αψιδωτός μπροστά του εκείνη τη στιγμή αφού με μια του πρόταση μου έδωσε να καταλάβω πως δεν είμαι τίποτε παραπάνω από τον κωδικό που φέρω στην ταυτότητα, το διαβατήριο και το μητρώο μου. Έλαβα τη διαταγή να περάσω μέσα και να δώσω όλα μου τα στοιχεία καθώς και των προγόνων μου [όχι μοναχά των γονέων] λαμβάνοντας μια ήρεμου ύφους οπτική επίθεση διότι κανένα από τα μέλη των προγόνων μου δεν ήταν γνωστό στα όργανα της τάξεως . Μετέπειτα έλαβα υπό την μορφή «ρητορικής» ερώτησης με επαναλαμβανόμενη χρήση της διαλέκτου – ξέρεις ότι αυτό που μου ζητάς*, είναι σαν να μου ζητάς** να διαπράξεις φόνο;— *(φιλαράκ”ι” – θα ταίριαζε εδώ βάση ακρόασης) , **(επανάληψη = πλεονασμός «αλλά τέλος πάντων» ομιλία είναι δεν είναι κείμενο) – πως σου ‘ρθε να γράψ..για κάτι τέτοιο?? Ήταν η κατακλείδα της ερώτησης. Ανέφερα στον αρμόδιο πολίτικης αμύνης τους ίδιους παράγοντες που ανέφερα πριν εντός κειμένου και διέγειραν την περιέργεια μου, έχοντας συμμετοχή υποστήριξης από το ευγενέστατο όργανο που είπε ο ίδιος αυτολεξεί –εντάξει κύριε ######## μια καινοτόμα εργασία θέλησε το παιδί;! Αμέσως μετά το γεγονός ότι «έπρεπε να απολογηθώ για την επιλογή της εργασίας μου» έλαβα την δεικτική χειρονομία του βγες έξω, όπως και έκανα.

Εν τέλει ίσως φανεί ελαφρώς αδαές από μέρους μου να το αναφέρω απλά ως παιδί το 2002 θυμάμαι χαρακτηριστικά μία αποστολή ηλεκτρονικού «παιχνιδιού» εν ονόματι DELTA FORCE 3 LAND WARRIOR η οποία ήταν και η μοναδική σε χώρο θαλάσσης και μάλιστα είχε τεράστια απήχηση στη νεολαία παγκοσμίως τότε με όνομα {Oil Gir}. Το ηλεκτρονικό «παιχνίδι» διαδραμάτιζε τις αποστολές της Αμερικανικής Ομάδας Δέλτα και θεωρείτο κατάταξης ύψους εκατομμυρίων τότε, αντιστοίχως με τα σημερινά ηλεκτρονικά τα οποία πλέων για τη δημιουργία τους λαμβάνουν μεγαλύτερο οικονομικό προϋπολογισμό εκ μέρους εταιριών όπως ή «Colt Firearms» απ’ ότι ταινίες επιστημονικής φαντασίας. Η «πίστα» ήταν η δεξαμενή άρδευσης πετρελαίου που βρισκόταν τότε στο μεσοδιάστημα Καβάλας – Θάσου και όπως είναι εύκολο να εννοηθεί, εν καιρώ πολέμου για τις αμερικανικές πολιτείες είναι ελαφρώς αν όχι αρκετά ανορθόδοξο να διεξάγουν αποστολή που λαμβάνει χώρα σε δεξαμενή άρδευσης πετρελαίου εκτός Μέσης Ανατολής πόσο μάλλον της Καβάλας . Δεν εννοώ φυσικά πως διαθέτουμε ως πόλη τον όγκο μαύρου χρυσού που θα εξυπηρετούσε διεθνείς σκοπούς, η επερώτηση της κατακλείδας μου είναι..

Μήπως υπάρχει κάποιος ιδιαίτερος λόγος να παραμείνουν τόσο καλά συγκαλυμμένες και σφραγισμένες από τα πλήθη, οι παράγκες που αποκαλούνται [καταφύγια] στην πόλη της Καβάλας, μήπως η Καβάλα δεν αποτελεί μοναχά μια υπέροχη κοσμοπολίτικη πόλη?

Του Αλέξη Μπαλτατζή 

Νεάπολης, όπως  ονομαζόταν στην αρχαϊκή περίοδο μιας ένδοξης ιστορίας, καθώς ανεγέρθη σε σύντομο χρονικό διάστημα για να αποτελέσει κατά κύριο λόγο το εμπορικό σταυροδρόμι που ένωνε πολιτισμικά τρείς αυτοκρατορίες (την Ρωμαϊκή , την Οθωμανική και την Αιγυπτιακή). Στεκάμενη ως μοναδικό πλωτό προσπελάσιμο σύνορο για περιόδους αιώνων κατά τους οποίους γειτονικοί λαοί, ανεπτυγμένοι στον τομέα του εμπορίου, με κουλτούρα, αντιμετώπιζαν σθεναρή στρατιωτική αντίσταση σε περιφερειακά λιμάνια.

Η μεταγενέστερη Χριστούπολη που τιμήθηκε από τον ερχομό του απόστολου και μαθητή του Χριστού, Παύλο, που πέρασε και καθαγίασε τον τόπο μεταδίδοντας το μήνυμα της χριστιανοσύνης της αδελφότητος και της αγάπης με απώτερο σκοπό την ενοποίηση των λαών υπό το θερμό βλέμμα του Κυρίου που η Καβάλα ασπάστηκε έως σήμερα, απεικονίζοντας στην κορυφή του λόφου της το σταυρό να θωρεί και να δίνει ελπίδα στον κάθε πολίτη που τη χρειάζεται.

Σήμερα ονομαζόμενη πλέον ως Καβάλα ή όπως αποκαλείτε από τον πλείστο αριθμό φοιτητών «το μικρό Μόντε Κάρλο» Αποτελεί ορόσημο πολιτισμικού συναθροίσματος πολλών περιόδων με κάθε γραφικό στενό της να θυμίζει μια ιστορία που έχει απαθανατιστεί στα θεμέλια της πόλης και σε μαγεύει καθώς την αφήνεις να σου τη διηγηθεί με κάθε βήμα. Από τις λιγοστές πόλεις της Ελλάδος που επιτρέπει στον περιπατητή να θαυμάσει όλο της το μεγαλείο παρευρισκόμενος σε οποιοδήποτε σημείο εντός αυτής είτε χαμηλά στους πρόποδες του λιμένα της και τις παραλίες, είτε στους λόφους, στην περιμετρική της και το αισθητικό δάσος της, ένα εκ των τεσσάρων της χώρας, όπου θαρρεί κανείς αδύνατον να μην κυριευθεί με αγάλη και δέος σαν αισθάνεται να τον αγκαλιάζει.

Από προσωπικής απόψεως μιας και η Καβάλα αποτέλεσε την αφετηρία της ζωής μου, είμαι σε θέση να πω ότι δεν συνάντησα άλλη Μακεδονική πόλη «μήτε τη μεγαλόχαρη Θεσσαλονίκη την οποία είχα τη χαρά να βιώσω καλά» η οποία μπορεί εν αρμονία να συνδυάσει τον ρομαντισμό της περιοχής της με τα διαχρονικά στολίδια της παλαιάς πόλης, που στέκουν έως σήμερα ενσωματωμένα στη νεωτεριστική ψυχή της.  Μιλάω φυσικά για τις γιγάντιες αποθήκες καπνού κτισμένες σε διάφορες περιοχές του κέντρου οι οποίες ανεκμετάλλευτες πλέον προσφέρουν μια ευλαβική για το μάτι αρχιτεκτονική «γοτθικού – μπαρόκ» ρυθμού. Κανένας δεν θα μπορούσε να παραλείψει τις καμάρες φυσικά, που αποτέλεσαν την ακμή αρχιτεκτονικής της εποχής τους και στέκουν έως σήμερα σαν μεγαθήριο σθένους και ελπίδας του μόχθου των εργατών που θέλησαν να υδροδοτήσουν την πόλη.

Τι θα μπορούσε να πει ο καθένας που ατενίζει το κάστρο, την ακρόπολη της καβάλας που θριαμβευτικά παρατηρείται κάθε ξημέρωμα από τους καβαλιώτες ως φρούριο του σημερινού πολιτισμικού πλούτου της, πάνω στην τριγωνική χερσόνησο. Αξίζει να σημειωθεί πως πλήθος κόσμου που έχει έρθει από διάφορες θαυμαστές περιοχές της Ελλάδος όπως τα Χανιά με ρώτησε με απορία – Τι δουλειά έχει η “Minas Tirith” εδώ πέρα; — ασπαζόμενοι το σουρεαλιστικό βασίλειο των ανθρώπων από το έπος του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν «Ο άρχοντας των δαχτυλιδιών»

Ένα βασίλειο το οποίο όπως στα βιβλία αποτέλεσαι μεγάλη πηγή μύθων και θρύλων, έτσι στην πραγματικότητα το κάστρο της καβάλας ανά τα έτη έχει δεχθεί μεγάλη κριτική από όλους όσους έχουν ακούσει «ιστορίες» και «μύθους» που συνήθως λάμβαναν χώρο σε φοιτητικές συναθροίσεις στα πλαίσια συζητήσεων με απώτερο στόχο το γέλιο και τον ευφραίνοντα δυναμισμό της παρέας.

Εντός αυτών των πλαισίων, σκέφτηκα πως θα ήταν ορθό αν όχι πρέπων να διαπράξω μια αναζήτηση στοιχείων για το μυστήριο που περικλείει ιστορικά κτίσματα ή κατακόμβες της πόλης με απώτερο σκοπό τη δημιουργία μιας τεχνικής έκθεσης καθώς και αποτύπωσης τους για ανάδειξη προς το ευρύτερο κοινό. Με έναυσμα την περιέργεια για αξιοθέατα με τα οποία έρχεται σε επαφή μια σωρεία συμπολιτών μας καθημερινά συμπεριλαμβανομένου εμού, θέλησα να αποτυπώσω τοπογραφικός ( τα Καταφύγια της Καβάλας ).

Τα Καταφύγια της Καβάλας

Όλοι όσοι έχουμε ενδεικτικά προσέξει την ιστορία των εθνών σε περιόδους πολέμου, γνωρίζουμε πως σε περίπτωση εμπλοκής σε μάχη ή πόλεμο, οι πολίτες μίας περιοχής, και προπαντός κάνοντας χρήση της φράσης “cliché: τα γυναικό-παιδα”, πρέπει να διαφυλαχτούν σε χώρους κατάλληλους προς επιβίωση έως το πέρας της άμεσης εμπλοκής του χώρου που τους φιλοξενεί, στη μάχη.  Η φράση που έχει διεθνώς καθιερωθεί για να περιγράψει την προαναφερθείσα κατάσταση αναφέρεται ως “RED ALERT” ή αλλιώς “ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΣΥΝΕΓΕΡΜΟΣ” , με την κρούση των αεροσειρίνων να σηματοδοτούν το εναρκτήριο λάκτισμα καταφυγής στους χώρους αυτούς.

Η Καβάλα ως μία από της μεγαλύτερες πληθυσμιακά πόλεις της Ελλάδος με μόνιμο πληθυσμό κατά την απογραφή του 2011 να κυμαίνεται περίπου στους 70.000 και στο σύνολο του Νομού της, στους 138.000 κατοίκους, όντας μέσα στο πρόγραμμα του Γενικού Επιτελείου Στρατού «ΠΑΡΜΕΝΙΩΝ» αφήνει να εννοηθεί πως διαθέτει ένα προβλεπόμενο σχέδιο προφύλαξης του μόνιμου πληθυσμού της σε δυσμενείς καταστάσεις όπως η περίπτωση ρήψης οβίδων από αέρος σε αυτήν. Γεγονός που επιπροσθέτως μαρτυρείται από την τοποθέτηση αεροσειρίνων σε κομβικά σημεία της πόλης, όπως το Δημαρχείο. Για όσους πολίτες είναι δύσκολο να διακρίνουν τον συναγερμό, ομοιάζει με κεραία παρευρισκόμενη σε τρίποδα με δύο δίσκους κυρτούς προς τα κάτω, οι οποίοι συμβάλουν στην ενδυνάμωση του ηχητικού σήματος της σειρήνας.

Τα δεδομένα αυτά με ώθησαν στην επιλογή όπως ανέφερα προηγουμένως των καταφυγίων της πόλης μας, τα οποία γνωστά από αυτά είναι σε αριθμό τρία (3) και βρίσκονται στα εξής σημεία

Α) κάτω από το παλαιό Γενικό Νοσοκομείο Καβάλας (στην αριστερή πλευρά της γέφυρας καθώς, οδεύουμε για την περιοχή των Σφαγείων)

Β) Επί της οδού Αριστοτέλους Στάνη στην ενορία του Αποστόλου Παύλου (κάτω από το γεφυράκι)

Γ) στην περιοχή των Σφαγείων (στο εσωτερικό ενός υπερογκοδέστατου αρχαίου ηφαιστιογενή βράχου, που θα έλεγε κανένας από την πρόσοψη πως ομοιάζει με λατομείο)

Για την επίλυση του μυστηρίου που μαστίζει τις περιοχές αυτές, όσο και για το σκοπό μιας καινοτόμας πτυχιακής εργασίας, επέλεξα το «καταφύγιο του Παλαιού Γενικού Νοσοκομείου, όντας γνώστης πως ένα καταφύγιο εκ των πραγμάτων πρέπει να είναι ανοιχτό, πόσο μάλλον γνωστό προς τους πολίτες ούτως ώστε ανά πάστα στιγμή να διαθέτουν επίγνωση περί προστασίας τους σε τέτοιες συνθήκες. Σε αυτό το σημείο κρίνεται σημαντική η αναφορά του γεγονότος πως όμοιες αποτυπώσεις και μάλιστα σε κλίμακας 1:1 ψηφιακά με χρήση τρισδιάστατης απεικόνισης 3D, έχουν γίνει σε πρωτεύουσες του εξωτερικού, όπως η «Μόσχα – Ρωσία» τόσο στα καταφύγια προφύλαξης πολιτών, όσο και στις υπόγειες σήραγγες διέλευσης τραίνων “Metro stations” όπως επιπλέον και στις κατακόμβες της Μόσχας, η οποία όπως και να ‘χει αποτελεί κατά πολύ μεγαλύτερη στρατιωτικής και πολιτικής σημασίας βάση, από την κατά τα άλλα όμορφη Καβάλα.

Με την εισαγωγή μου αυτή θα ήθελα να επερωτήσω και τους συμπολίτες μου, πιστεύετε πως η πόλη μας, ένας χώρος αμυδρής στρατιωτικής σημασίας σε σύγκριση με «πόλεις τέρατα» που έχουν κατ’ εξακολούθηση απασχολήσει την ιστορία του 21^ου αιώνα, θα διέθετε κάποιο προφανή λόγο απόκρυψης στοιχείων, απέναντι σε χώρους που στην εκάστοτε περίσταση θα θεωρούνταν κοινωφελείς προς το όφελος επιβίωσης των πολιτών?

Σε αυτό το σημείο συμβάλει ο τομέας της έρευνας. Εν αρχή είναι η οπτική επαφή με τους χώρους αυτούς, οι όποιοι εξ όψεως φαίνεται πως διαθέτουν έναν αριθμό κορεσμού περίπου δέκα ατόμων με επιείκεια, για μικρό χρονικό διάστημα. Οι θήρες που τους περιβάλλουνε διαθέτουν απροσπέλαστες κλειδαριές που προδίδουν το γεγονός ότι δεν επρόκειτο για της καθημερινές αποθήκες αγαθών.

Ως δεύτερη ενέργεια θέτεται η νομική διαδικασία και η λήψη απόφασης από τον αρμόδιο φορέα ο οποίος, θα επιτρέψει την αποσφράγιση αυτών των χώρων και την αποτύπωση τους από υπεύθυνο μελετητή για την καταγραφή τους ως στοιχείο της πόλης. Η αρμόδια υπηρεσία φέρει τον τίτλο «Πολιτική Προστασία» η οποία [χαριτολογώντας] ανέφερε εν συντομία δια μέσου τηλεφωνικής επικοινωνίας, πως πρόκειται για κρατικό μυστικό η γνώση αυτών των χώρων, γεγονός που με άφησε άναυδο, προσδίδοντας μου περαιτέρω δικαιολογίες για να αποδώσω κύρος σε όσα αναφέρονταν στις φοιτητικές συναθροίσεις που προανέφερα.

Επιθυμώντας να διερευνήσω εκτενέστερα το ζήτημα, όρισα συνάντηση με τον φορέα που η πολιτική προστασία με απεύθυνε για να λάβω άδεια, δηλαδή το Αστυνομικό Τμήμα Καβάλας. Στον προθάλαμο του τμήματος, ο ευγενέστατος αστυνομικός δεν κατάλαβε το θέμα της επίσκεψης μου, κάτι που μου φάνηκε λογικό, εφόσον δεν γνώριζε τίποτε για αυτό το ζήτημα με αποτέλεσμα να με απευθύνει στο ισόγειο όπου βρίσκεται ο χώρος που στην καθομιλουμένη αποκαλούμε «τμήμα». Τα αρμόδια ευγενέστατα αστυνομικά όργανα του τμήματος δεν κατάλαβαν το θέμα της επίσκεψης μου, με αποτέλεσμα να με φέρουν σε επαφή με την Γραμματεία της Αστυνομίας Καβάλας η οποία παρευρίσκεται στον δεύτερο όροφο της οικοδομής που στεγάζει την Διοίκηση.

Η γραμματεία αποτελούμενη τη δεδομένη στιγμή από μία συμπαθέστατη σιωπηλή αστυνόμο και από έναν ευγενέστατο αστυνομικό ο οποίος με προσέγγισε λέγοντας μου με ύφος προσιτό, όπως πιστεύω θα έπρεπε όλα τα όργανα της τάξεως να ομιλούν στον πολίτη, πως το εν λόγο θέμα εφόσον αποτελεί ζήτημα πολιτικής προστασίας, πρέπει να απευθυνθώ στον τέταρτο όροφο προκειμένου να επικοινωνήσω κατά πρόσωπο με τον Προϊστάμενο της Πολιτικής Άμυνας.

Κατά την άφιξη μου στον τέταρτο όροφο παρατήρησα τρείς αίθουσες οι δύο εκ των οποίον διέθεταν η κάθε μία από δύο αστυνόμους και μία εξ’ αυτών στην οποία συναθροιζόταν το υπόλοιπο προσωπικό, αποτελούμενο από περίπου δεκαπέντε με είκοσι αστυνομικούς. Αποφάσισα να ενταχθώ στην αίθουσα με το πλήθος προκειμένου να έχω το μέγιστο αριθμό πιθανοτήτων λήψης μιας απάντησης στον τομέα που με ενδιαφέρει.

Μετά το πέρας δύο λεπτών, αφότου εξέφρασα την ερώτηση μου και “σκαναρήστηκα” από το μέτωπο έως τα πέλματα, ο αρμόδιος της αιθούσης μου είπε να τον ακολουθήσω στο γραφείο του προϊστάμενου, στο οποίο ήρθα σε επαφή με ένα ειλικρινές και ευγενέστατο όργανο, προσιτό και ευτυχές με την ένθερμη βούληση μου να λάβω αυτό το θέμα ως εργασία, αν και εξέφρασε τη δυσαρέσκεια του στο γεγονός ότι πιθανότατα θα λάβω αρνητική απάντηση όταν καταφθάσει ο προϊστάμενος στο γραφείο, διότι εκείνη την ώρα δεν παρευρισκόταν, οπότε με προέτρεψε να περάσω σε ένα διάστημα μίας ώρας.

Ακολουθώντας αυτολεξεί τη συμβουλή του επέστρεψα εντός μιας ώρας, συναντώντας οπτικά εξαποστάσεως τον προϊστάμενο όπου όντας “ευγενέστατος” και ο ίδιος, μου είπε «κατά προσέγγιση αυτολεξεί» — φύγε όπως είσαι — «κατά προσέγγιση διότι μέσα στα χρόνια διδασκαλίας μου δεν έμαθα ακόμη τον τρόπο με τον οποίο μπορώ να αποδώσω την επαρχιώτικη αργό εντός ενός κειμένου, η οποία μπορώ βάση κρίσης μου να πω, ότι είναι μια ιδιαιτέρως αινιγματική διάλεκτος η οποία απαιτεί ιδιαίτερη πνευματική ικανότητα και προσπάθεια με ιδιαίτερη δεξιοτεχνία γλώσσας ». Στάθηκα ελαφρώς αψιδωτός μπροστά του εκείνη τη στιγμή αφού με μια του πρόταση μου έδωσε να καταλάβω πως δεν είμαι τίποτε παραπάνω από τον κωδικό που φέρω στην ταυτότητα, το διαβατήριο και το μητρώο μου. Έλαβα τη διαταγή να περάσω μέσα και να δώσω όλα μου τα στοιχεία καθώς και των προγόνων μου [όχι μοναχά των γονέων] λαμβάνοντας μια ήρεμου ύφους οπτική επίθεση διότι κανένα από τα μέλη των προγόνων μου δεν ήταν γνωστό στα όργανα της τάξεως . Μετέπειτα έλαβα υπό την μορφή «ρητορικής» ερώτησης με επαναλαμβανόμενη χρήση της διαλέκτου – ξέρεις ότι αυτό που μου ζητάς*, είναι σαν να μου ζητάς** να διαπράξεις φόνο;— *(φιλαράκ”ι” – θα ταίριαζε εδώ βάση ακρόασης) , **(επανάληψη = πλεονασμός «αλλά τέλος πάντων» ομιλία είναι δεν είναι κείμενο) – πως σου ‘ρθε να γράψ..για κάτι τέτοιο?? Ήταν η κατακλείδα της ερώτησης. Ανέφερα στον αρμόδιο πολίτικης αμύνης τους ίδιους παράγοντες που ανέφερα πριν εντός κειμένου και διέγειραν την περιέργεια μου, έχοντας συμμετοχή υποστήριξης από το ευγενέστατο όργανο που είπε ο ίδιος αυτολεξεί –εντάξει κύριε ######## μια καινοτόμα εργασία θέλησε το παιδί;! Αμέσως μετά το γεγονός ότι «έπρεπε να απολογηθώ για την επιλογή της εργασίας μου» έλαβα την δεικτική χειρονομία του βγες έξω, όπως και έκανα.

Εν τέλει ίσως φανεί ελαφρώς αδαές από μέρους μου να το αναφέρω απλά ως παιδί το 2002 θυμάμαι χαρακτηριστικά μία αποστολή ηλεκτρονικού «παιχνιδιού» εν ονόματι DELTA FORCE 3 LAND WARRIOR η οποία ήταν και η μοναδική σε χώρο θαλάσσης και μάλιστα είχε τεράστια απήχηση στη νεολαία παγκοσμίως τότε με όνομα {Oil Gir}. Το ηλεκτρονικό «παιχνίδι» διαδραμάτιζε τις αποστολές της Αμερικανικής Ομάδας Δέλτα και θεωρείτο κατάταξης ύψους εκατομμυρίων τότε, αντιστοίχως με τα σημερινά ηλεκτρονικά τα οποία πλέων για τη δημιουργία τους λαμβάνουν μεγαλύτερο οικονομικό προϋπολογισμό εκ μέρους εταιριών όπως ή «Colt Firearms» απ’ ότι ταινίες επιστημονικής φαντασίας. Η «πίστα» ήταν η δεξαμενή άρδευσης πετρελαίου που βρισκόταν τότε στο μεσοδιάστημα Καβάλας – Θάσου και όπως είναι εύκολο να εννοηθεί, εν καιρώ πολέμου για τις αμερικανικές πολιτείες είναι ελαφρώς αν όχι αρκετά ανορθόδοξο να διεξάγουν αποστολή που λαμβάνει χώρα σε δεξαμενή άρδευσης πετρελαίου εκτός Μέσης Ανατολής πόσο μάλλον της Καβάλας . Δεν εννοώ φυσικά πως διαθέτουμε ως πόλη τον όγκο μαύρου χρυσού που θα εξυπηρετούσε διεθνείς σκοπούς, η επερώτηση της κατακλείδας μου είναι..

Μήπως υπάρχει κάποιος ιδιαίτερος λόγος να παραμείνουν τόσο καλά συγκαλυμμένες και σφραγισμένες από τα πλήθη, οι παράγκες που αποκαλούνται [καταφύγια] στην πόλη της Καβάλας, μήπως η Καβάλα δεν αποτελεί μοναχά μια υπέροχη κοσμοπολίτικη πόλη?