ΥΓΕΙΑ

Πανούκλα: Το come back του μαύρου θανάτου!

Πιθανή επανεμφάνση της πανούκλας, μια από τις παλαιότερες και πιο θανατηφόρες ασθένειες στην ανθρώπινη ιστορία, φοβούνται οι επιστήμονες.

Αξιοσημείωτο είναι ότι τον 14ο αιώνα η μεσαιωνική Ευρώπη λίγο έλειψε να αφανιστεί από την πανούκλα. Ο “μαύρος θάνατος” σκότωσε 25.000.000 ανθρώπους. Οι συνθήκες για την εξάπλωση του ήταν ιδανικές. Η έλλειψη υγιεινής ευνόησε την εξάπλωση της ασθένειας. Σήμερα 7 αιώνες μετά, ο εφιάλτης μπορεί να επιστρέψει.

Η πανώλη προκαλείται από το βακτήριο Yersinia pestis. Σήμερα είναι γνωστό ότι κυκλοφορούν 155 διαφορετικά στελέχη του, που όλα προέρχονται από το παλαιότερο θανατηφόρο μεσαιωνικό στέλεχος.

Δύο τρομερά θανατηφόρες πανδημίες πανούκλας στην Ευρώπη, του Ιουστινιανού στην Ανατολική Ευρώπη (Βυζάντιο) και του “Μαύρου Θανάτου» στη μεσαιωνική Δυτική Ευρώπη, κάθε μία εκ των οποίων σκότωσε δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους, προκλήθηκαν από διαφορετικά στελέχη του ίδιου παθογόνου μικροοργανισμού – και θα μπορούσαν να ξανασυμβούν, σύμφωνα με μια νέα διεθνή επιστημονική έρευνα.

Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι, με βάση αυτά τα ευρήματα, δεν μπορεί να αποκλειστεί πως ένα νέο στέλεχος της πανούκλας (βουβωνικής πανώλης) θα ξεπηδήσει πάλι από τα τρωκτικά-φορείς και θα πλήξει ξανά τους ανθρώπους στο μέλλον. Το βακτήριο “υπνώττει» στα σώματα των τρωκτικών, ώσπου ξαφνικά υφίσταται μεταλλάξεις και προκαλεί επιδημίες. Σε χώρες όπως η Μαδαγασκάρη, τα ξεσπάσματα πανώλης συνεχίζουν να είναι συχνά.

Οι ερευνητές από πολλές χώρες, με επικεφαλή τον Hendrik Poinar του καναδικού McMaster University, Hamilton, ON, Canada και τον David M Wagner του Northern Arizona University, Flagstaff, AZ, USA, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο ιατρικό περιοδικό για λοιμώδη νοσήματα “The Lancet Infectious Diseases», σύμφωνα με τους “New York Times», της βρετανικής εφημερίδας “The Guardian» και το επιστημονικό περιοδικό “New Scientist», δήλωσαν ότι δεν πρέπει να υπάρχει εφησυχασμός.

Όπως επεσήμαναν, χρειάζεται να απαντηθούν ορισμένα ζωτικά ερωτήματα, όπως γιατί η πιο πρόσφατη πανδημία πανούκλας στην μεσαιωνική Ευρώπη, που μεταξύ 1347 – 1351, μέσα σε τέσσερα μόλις χρόνια, εξόντωσε 50 έως 100 εκατομμύρια (σχεδόν τον μισό πληθυσμό της Ευρώπης) τελικά “έσβησε» μόνη της.

Λιγότερα πράγματα ήσαν ως τώρα γνωστά για την προέλευση και την αιτία της παλαιότερης “πανούκλας του Ιουστινιανού» και κατά πόσο έχει κάποια σχέση με την πανδημία που εμφανίστηκε μετά από περίπου 800 χρόνια. Η πανούκλα του Ιουστινιανού (που, αφού έπληξε την Κωνσταντινούπολη, σκότωσε και τον ίδιο) ξέσπασε τον 6ο αιώνα μ.Χ. και εκτιμάται ότι οδήγησε στο θάνατο 30 έως 50 εκατ. ανθρώπους (πιθανώς το 25% έως 50% του πληθυσμού της τότε εποχής). Η νόσος σάρωσε την Ευρώπη, τη Βόρεια Αφρική, την Αραβική χερσόνησο και μεγάλο μέρος της Ασίας.

Οι ερευνητές απομόνωσαν δείγματα DNA από τα δόντια δύο θυμάτων της πανούκλας κατά την εποχή του βυζαντινού αυτοκράτορα, τα οποία είχαν ταφεί στη νότια Βαυαρία της Γερμανίας (μέχρι εκεί είχε φθάσει η πανδημία) μεταξύ 541 και 543 μ.Χ. Πρόκειται για τα αρχαιότερα δείγματα γονιδιώματος από θύματα της πανούκλας, που έχουν μελετηθεί μέχρι σήμερα.
Οι επιστήμονες, αφού “διάβασαν» το γονιδίωμα του αρχαίου θανατηφόρου βακτηρίου, το σύγκριναν με πάνω από 100 πιο σύγχρονα στελέχη του.

Η συγκριτική γενετική ανάλυση έδειξε πως το στέλεχος της πανώλους που ήταν υπεύθυνο για την πανούκλα του Ιουστινιανού, ήταν μια ειδική περίπτωση, ένα εξελικτικό “αδιέξοδο» που στη συνέχεια έσβησε τελείως και γι’ αυτό ήταν διαφορετικό από τα στελέχη ενός πιο ανθεκτικού βακτηρίου, που εξελίχτηκαν αργότερα και τα οποία όχι μόνο οδήγησαν στον “Μαύρο Θάνατο» της μεσαιωνικής Ευρώπης, αλλά και στις κατοπινές πανδημίες της ίδιας λοιμώδους νόσου μέχρι τις μέρες μας.

Η τρίτη και πιο πρόσφατη πανδημία, στα μέσα του 19ου αιώνα, που εξαπλώθηκε με αφετηρία το Χονγκ Κονγκ και σκότωσε περίπου 12 εκατ. ανθρώπους στην Κίνα και την Ινδία (αλλά δεν εξαπλώθηκε στην Ευρώπη), θεωρείται ότι προκλήθηκε από ένα βακτήριο – εξελικτικό απόγονο του στελέχους της μεσαιωνικής πανούκλας, το οποίο αποδείχτηκε πιο ικανό να επιβιώνει, σε σχέση με το αρχαιότερο στέλεχος της εποχής του Ιουστινιανού.

Γνωρίζουμε ότι το βακτήριο Yersinia pestis μεταφέρθηκε από τα τρωκτικά στους ανθρώπους στη διάρκεια της ιστορίας και ότι τέτοιοι πληθυσμοί τρωκτικών με πανώλη υπάρχουν ακόμα σήμερα σε πολλά μέρη του κόσμου. Αν η πανώλη του Ιουστινιανού μπόρεσε να ξεσπάσει στον ανθρώπινο πληθυσμό, να προκαλέσει μια μαζική πανδημία και μετά να σβήσει, αυτό δείχνει ότι κάτι ανάλογο θα μπορούσε να συμβεί ξανά. Ευτυχώς τώρα υπάρχουν αντιβιοτικά, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της νόσου, πράγμα που λιγοστεύει τις πιθανότητες μιας ακόμα ανθρώπινης πανδημίας μεγάλης κλίμακας.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η πανούκλα του Ιουστινιανού εμφανίστηκε αρχικά στην Ασία (φθάνοντας στο Βυζάντιο μέσω του “Δρόμου του Μεταξιού»), όμως δεν μπορούν ακόμα να τη συνδέσουν με παλαιότερες επιδημίες, όπως της Αθήνας (το 430 π.Χ.) ή των Αντωνίνων (165 – 180 μ.Χ.). Δεν αποκλείουν πάντως ότι οι επιδημίες αυτές προήλθαν από ξεχωριστά ανεξάρτητα στελέχη του ίδιου βακτηρίου Yersinia pestis.

Η νέα μελέτη εγείρει το ενδιαφέρον ερώτημα γιατί ένας παθογόνος μικροοργανισμός τόσο πετυχημένος και τόσο θανατηφόρος έσβησε. Μια πιθανότητα είναι ότι οι ανθρώπινοι πληθυσμοί εξελίχτηκαν έτσι ώστε έγιναν λιγότερο ευάλωτοι. Μια άλλη πιθανότητα είναι ότι οι αλλαγές στο κλίμα κατέστησαν πιο δύσκολη την επιβίωση του βακτηρίου.

Του Αθανάσιου Μπούκαλη Νευροχειρουργού από iatropedia.com

ΑπάντησηΑκύρωση απάντησης

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Συνάντηση Τοψίδη με Ιατρικούς Συλλόγους για την Υγεία στην ΠΑΜΘ

Μια ουσιαστική συνάντηση με στόχο τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης πραγματοποιήθηκε σήμερα στην Κομοτηνή, με τη συμμετοχή του Περιφερειάρχη κ. Χριστόδουλου Τοψίδη και των Προέδρων των Ιατρικών Συλλόγων Έβρου, Ροδόπης, Ξάνθης, Καβάλας και Δράμας.

Πέντε βασικά αιτήματα στο τραπέζι

Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, τέθηκαν επί τάπητος κρίσιμα ζητήματα που αφορούν τόσο στη στήριξη του δημόσιου συστήματος υγείας όσο και στην ενίσχυση του ιδιωτικού τομέα ιατρικής παροχής. Συγκεκριμένα, οι Ιατρικοί Σύλλογοι έθεσαν τα εξής αιτήματα:

Διασύνδεση Νοσοκομείων Δράμας – Καβάλας – Ξάνθης για ενίσχυση της συνεργασίας και κάλυψης προσωπικού, με έμφαση στο Γ.Ν. Καβάλας.
Οικονομική ενίσχυση γιατρών σε απομακρυσμένες περιοχές και άγονες θέσεις, με πρόταση για ανοιχτές προκηρύξεις.
Ενίσχυση ιδιωτικών ιατρείων μέσω ΕΣΠΑ για αναβάθμιση ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού.
Δίκαιη κατανομή του προϋπολογισμού ΕΟΠΥΥ ανά νομό της Περιφέρειας.
Χρηματοδότηση προληπτικής ιατρικής μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου.

Τοποθέτηση Τοψίδη: Στηρίζουμε την υγεία με πράξεις

Ο Περιφερειάρχης Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, κ. Χριστόδουλος Τοψίδης, τόνισε τη βούληση της Περιφέρειας να στηρίξει ενεργά τον τομέα της υγείας:

«Η διοίκησή μας στηρίζει εμπράκτως την υγεία. Ήδη, μέσω του Περιφερειακού Προγράμματος “Ανατολική Μακεδονία – Θράκη 2021-2027” έχει εκδοθεί πρόσκληση (Απρίλιος 2025) ύψους 20 εκατ. ευρώ για αναβάθμιση υποδομών και εξοπλισμού στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια φροντίδα υγείας».

Ο Περιφερειάρχης δεσμεύτηκε να εξετάσει το σύνολο των προτάσεων που τέθηκαν από τους εκπροσώπους των Ιατρικών Συλλόγων, υπογραμμίζοντας τη σημασία της συνεργασίας και της συνέργειας για τη βελτίωση της υγειονομικής φροντίδας των πολιτών, ιδιαίτερα στις παραμεθόριες και αγροτικές περιοχές.

Επόμενα βήματα

Η συνάντηση έκλεισε με κοινή δέσμευση για συνέχιση του διαλόγου και συντονισμένες παρεμβάσεις για ένα περισσότερο ανθεκτικό και ανθρώπινο σύστημα υγείας στην Περιφέρεια.

ΥΓΕΙΑ

Υφυπουργός Υγείας: “Οι γιατροι του ΕΣΥ που δεν αποδίδουν, θα φεύγουν”

Για τα φλέγοντα ζητήματα της υποστελέχωσης, τις πρόσφατες παραιτήσεις γιατρών – ειδικά σε νησιωτικές περιοχές – και την πορεία των απογευματινών χειρουργείων τοποθετήθηκε ο υφυπουργός Υγείας, Μάριος Θεμιστοκλέους, σε τηλεοπτική του συνέντευξη στην εκπομπή του OPEN.

«Θα καλυφθεί η θέση του παιδιάτρου στην Ίο»

Σχολιάζοντας την παραίτηση του επιμελητή Α’ Παιδιατρικής στο Κέντρο Υγείας Ίου, ο υφυπουργός τόνισε πως το εν λόγω κέντρο είναι από τα καλύτερα στελεχωμένα, με τέσσερις γιατρούς και τέσσερις νοσηλευτές σε υπηρεσία.

«Καθόλου ευχάριστο δεν είναι κάποιος να παραιτείται. Ο συνάδελφος επέλεξε να φύγει. Οι συνθήκες παραμένουν ίδιες με αυτές που είχε αποδεχθεί. Θα μετακινηθεί παιδίατρος για να καλυφθεί η θέση» δήλωσε χαρακτηριστικά.

«Το ΕΣΥ έχει περισσότερο προσωπικό από ποτέ»

Ο κ. Θεμιστοκλέους επισήμανε ότι το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ) έχει σήμερα 10% περισσότερους γιατρούς και νοσηλευτές σε σύγκριση με προηγούμενα χρόνια, αναγνωρίζοντας όμως πως οι νησιωτικές και απομακρυσμένες περιοχές εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες.

Αναφερόμενος στα οικονομικά κίνητρα για την κάλυψη άγονων θέσεων, σημείωσε:

«Από 300 θέσεις που έμεναν άγονες τα τελευταία 10-15 χρόνια, με τα νέα κίνητρα καλύφθηκαν τα 2/3. Για πρώτη φορά καταφέραμε να καλύψουμε πάνω από τις μισές».

«Δεν υπάρχει άλλη χώρα με τη γεωμορφολογία της Ελλάδας»

Ο υφυπουργός υπογράμμισε πως η γεωγραφική ιδιαιτερότητα της Ελλάδας, με τα πολυάριθμα νησιά, αποτελεί μοναδική πρόκληση διεθνώς, συγκρίνοντας την κατάσταση ακόμα και με χώρες όπως η Νορβηγία:

«Ακόμα και η Νορβηγία, με τους υψηλότερους μισθούς, δεν μπορεί να καλύψει πλήρως τις απομακρυσμένες περιοχές της».

Παράλληλα, τόνισε την ανάγκη ενίσχυσης των αεροδιακομιδών, ώστε να εξασφαλίζεται η επείγουσα φροντίδα για όλα τα νησιά.

Απογευματινά Χειρουργεία: «Μειώθηκαν οι λίστες, θετικό το πρόσημο»

Σχετικά με την εφαρμογή των απογευματινών χειρουργείων, ο υφυπουργός ανέφερε:

8% αύξηση στα τακτικά χειρουργεία το πρώτο τρίμηνο του 2025.
5.500 απογευματινά χειρουργεία πραγματοποιήθηκαν ήδη.
Χειρουργήθηκαν ασθενείς που περίμεναν ακόμα και 4-5 χρόνια.

«Έχουν ανοίξει ιδιωτικές κλινικές χωρίς καμία επιβάρυνση για τον ασθενή. Η λίστα αναμονής μειώνεται. Θα κρίνουμε την επιτυχία του μέτρου στο τέλος της χρονιάς» σημείωσε.

Αξιολόγηση γιατρών με ψηφιακά και αντικειμενικά κριτήρια

Κλείνοντας, ο κ. Θεμιστοκλέους αναφέρθηκε στο ζήτημα της αξιολόγησης των γιατρών, αποκαλύπτοντας πως μέσω της ψηφιακής αναβάθμισης των νοσοκομείων, η αξιολόγηση θα συνδέεται με μετρήσιμα δεδομένα:

«Αριθμός χειρουργείων, συμμετοχή σε κλινικές πράξεις – όλα θα παίζουν ρόλο. Όταν ένας γιατρός είναι ανεπαρκής, θα απομακρύνεται από το ΕΣΥ».

DNews Widget

ΚΑΒΑΛΑ

Καβάλα: Εκδήλωση με θέμα «Αλλεργίες και Εστίαση» από τον Σύλλογο Γονέων με Αλλεργίες

Μια ιδιαίτερη και σημαντική εκδήλωση πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά σε πανελλαδικό επίπεδο στην Καβάλα, τη Δευτέρα 12 Μαΐου 2025, με πρωτοβουλία του Συλλόγου Γονέων και Φίλων Παιδιών με Αλλεργίες. Το θέμα της εκδήλωσης ήταν: «Αλλεργίες και Εστίαση: Προκλήσεις και Λύσεις – Ενημερωθείτε, Προσαρμοστείτε, Προστατευτείτε», και έλαβε χώρα στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Καβάλας.

Η Αντιπρόεδρος του Συλλόγου, κ. Φαίη Δημητριάδου, παρουσίασε τη δράση του συλλόγου, τους προβληματισμούς που απασχολούν τους αλλεργικούς ασθενείς, και τους στόχους της εκδήλωσης για ασφαλή διατροφή και ενίσχυση της ενημέρωσης.

Εισηγητές και Θέματα

Στην εκδήλωση συμμετείχαν καταξιωμένοι επαγγελματίες, προσφέροντας πολύτιμες γνώσεις:

Μαρία Πετροδημοπούλου, Αλλεργιολόγος, μίλησε για την επικινδυνότητα των τροφικών αλλεργιών και την ανάγκη σωστής διάγνωσης και πρόληψης.
Ζαχαρένια Λούκου, Ελεγκτής-Διδάκτωρ Αναλυτικής Χημείας του ΕΦΕΤ, ανέλυσε το νομικό πλαίσιο και τους ελέγχους ασφάλειας τροφίμων.
Παναγιώτης Κουτσουβέλης, Executive Chef, αναφέρθηκε στις πρακτικές εφαρμογές για την παρασκευή ασφαλών γευμάτων.
Γιάννης Σαρρής, επιχειρηματίας εστίασης, μοιράστηκε εμπειρίες από τη διαχείριση πελατών με αλλεργίες.

Στόχοι και Ανταπόκριση Κοινού

Η εκδήλωση είχε στόχο:

την ευαισθητοποίηση του κοινού,
την εκπαίδευση επαγγελματιών εστίασης,
και τη δημιουργία διαύλου επικοινωνίας μεταξύ αλλεργικών ασθενών και αρμόδιων φορέων.

Η ανταπόκριση του κοινού ήταν ιδιαίτερα θερμή, με τη συμμετοχή γονέων, επαγγελματιών αλλά και νέων μαγείρων που επιθυμούν να ενημερωθούν σωστά γύρω από αυτό το κρίσιμο ζήτημα δημόσιας υγείας.

Χαιρετισμοί και Συντονισμός

Την εκδήλωση χαιρέτισαν:

Ιωάννης Κελιώρης, Πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Καβάλας
Ελένη Παπαντωνίου, Διδάκτωρ Χημικός, Προϊσταμένη της Περιφερειακής Διεύθυνσης ΕΦΕΤ ΑΜΘ

Τον συντονισμό ανέλαβε ο δημοσιογράφος-αθλητικογράφος Τάσος Πατσόδης.

Ο Σύλλογος δεσμεύτηκε να συνεχίσει τη δράση του με στόχο την ενημέρωση και τη δημιουργία ενός ασφαλέστερου περιβάλλοντος για όλα τα παιδιά με αλλεργίες.

DNews Widget