Μετά την εξαγγελία του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, από το βήμα της ΔΕΘ το περασμένο Σάββατο, ανοίγει ο δρόμος για να επανέλθουν οι τριετίες, δηλαδή τα επιδόματα προϋπηρεσίας έπειτα από μία δωδεκαετία που παρέμεναν στον «πάγο» λόγω μνημονιακής δέσμευσης. Βέβαια, η υποχρέωση που έχει η χώρα να υποχωρήσει η ανεργία σε μονοψήφιο ποσοστό για να τεθούν και πάλι σε ισχύ οι τριετίες στον ιδιωτικό τομέα διατηρείται, απλώς μπαίνει πια το χρονοδιάγραμμα απεμπλοκής από αυτή την πολύ σκληρή διάταξη.

Το υπουργείο Εργασίας θεωρεί πια ότι είναι τέτοια η αύξηση των θέσεων απασχόλησης ώστε μπορεί να εκτιμά πως σε ένα με ενάμισι έτος από τώρα ο συγκεκριμένος στόχος θα έχει επιτευχθεί. Έτσι, ξεκινάει από 1ης Ιανουαρίου 2024 τον χρόνο κάλυψης των τριετιών, ανά περίπτωση, ώστε να προκύψουν όσο γίνεται πιο γρήγορα οι πραγματικές αυξήσεις στους μισθούς για κάποιους εργαζόμενους, ακόμα και εντός του 2025.

Τι θα ισχύσει

Ακριβέστερα, από το σύνολο του 1,3 εκατ. εργαζομένων που θα μπορέσουν να κάνουν χρήση της επανέναρξης του συγκεκριμένου μέτρου, οι περίπου 600.000 αμείβονται τώρα με τον κατώτατο μισθό, 780 ευρώ μικτές αποδοχές (667 ευρώ καθαρά).

Υπάρχουν, όμως, και άλλοι περίπου 700.000 εργαζόμενοι οι οποίοι λαμβάνουν μισθό σύμφωνα με τη Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΣΣΕ) που έχει υπογραφεί στον κλάδο τους, ανεξάρτητα εάν είναι εθνική, τοπική ή ομοιοεπαγγελματική. Όπως προκύπτει από το Ινστιτούτο Εργασίας (ΙΝΕ) της ΓΣΕΕ, υπάρχουν 38 τέτοιες συμβάσεις, με τους εργαζόμενους που εντάσσονται σε αυτές να έχουν αποκτήσει έναντι των υπολοίπων ένα αρχικό πλεονέκτημα.

Οι προϋποθέσεις

Οι δύο αυτές μεγάλες ομάδες εργαζομένων για να καταφέρουν μετά από 12 χρόνια να ξεκινήσουν να μετρούν αντίστροφα, ώστε να λάβουν αύξηση λόγω τριετίας, θα πρέπει να πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις.

Η βασικότερη είναι να έχει αναγραφεί ρητά στη σύμβασή τους (ατομική ή συλλογική) ότι στον μισθό τους επιτρέπεται να ενταχθεί τυχόν επίδομα προϋπηρεσίας. Μόνο τότε θα μπορούν να λάβουν την πρόσθετη παροχή, που είναι 10% για κάθε τριετία, με ανώτατο ποσοστό 30% για τρεις τριετίες.

Επίσης, δεν θα πρέπει να λαμβάνουν κάποιο άλλο, πρόσθετο μισθολογικό μπόνους επί των βασικών αποδοχών τους.

Οι αυξήσεις που θα γίνουν, αφού «ξεπαγώσουν» οι τριετίες με το νέο έτος, θα αφορούν όλων των ειδών τις προσαυξήσεις της προϋπηρεσίας, δηλαδή τριετίες στον κατώτατο ή τριετίες, πενταετίες ή άλλες κλίμακες που ορίζονται σε ενεργές συλλογικές συμβάσεις. Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές του υπουργείου Εργασίας, προκύπτουν δύο μεγάλες κατηγορίες εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα:

Όσοι εισήλθαν στην αγορά εργασίας μετά τη 14η Φεβρουαρίου 2012: Πρόκειται για την ημερομηνία που εφαρμόστηκε η 6η Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου (ΠΥΣ) και «πάγωσαν» οι τριετίες. Οι εργαζόμενοι αυτής της «ειδικής» κατηγορίας θα αρχίσουν να χτίζουν το δικαίωμα επιδόματος για πρώτη φορά από την 1η Ιανουαρίου 2024 και μετά. Άρα, ένας εργαζόμενος που σήμερα αμείβεται με τον κατώτατο μισθό, από 1ης Ιανουαρίου 2024 θα τρέχει ο χρόνος του και θα δικαιούται αναλόγως την προϋπηρεσία του 10% ανά τριετία. Αυτό μεταφράζεται σε 780 ευρώ (μικτές αποδοχές) για 0-3 χρόνια προϋπηρεσίας, 858 ευρώ για 3-6 χρόνια προϋπηρεσίας, 936 ευρώ για 6-9 χρόνια προϋπηρεσίας και 1.014 ευρώ για όσους έχουν προϋπηρεσία μεγαλύτερη των 9 ετών.
Όσοι είχαν προσληφθεί πριν από τις 14/2/2012: Γι’ αυτή την κατηγορία «παλαιών» εργαζομένων θα ισχύσουν οι εξής υποπεριπτώσεις:
α) Εργαζόμενος με πρόσληψη προ του 2012 και προϋπηρεσία δύο χρόνων: Το δικαίωμα ωρίμανσης της πρώτης τριετίας ενεργοποιείται από 1ης Ιανουαρίου 2024 και καθίσταται πληρωτέο με τη συμπλήρωση τριετίας την 1η Ιανουαρίου 2025. Τότε ο εργαζόμενος αυτής της κατηγορίας θα λάβει αύξηση 10% επί του τότε ισχύοντος βασικού μισθού.
β) Εργαζόμενος με πρόσληψη προ του 2012 και προϋπηρεσία πέντε χρόνων: Το δικαίωμα ωρίμανσης της δεύτερης τριετίας ενεργοποιείται από 1ης Ιανουαρίου 2024 και καθίσταται πληρωτέο με τη συμπλήρωση εξαετίας την 1η Ιανουαρίου 2025 με αύξηση 20% επί του τότε ισχύοντος βασικού μισθού.
γ) Εργαζόμενος με πρόσληψη προ του 2012 και προϋπηρεσία οκτώ χρόνων: Το δικαίωμα ωρίμανσης της πρώτης τριετίας ενεργοποιείται από 1ης Ιανουαρίου 2024 και καθίσταται πληρωτέο με τη συμπλήρωση εννέα ετών προϋπηρεσίας, την 1η Ιανουαρίου 2025 με αύξηση 30% επί του τότε ισχύοντος βασικού μισθού. Υπενθυμίζεται ότι τα ανωτέρω ποσά θα προσαρμοστούν αναλόγως, εάν η κυβέρνηση προχωρήσει σε νέα αύξηση των κατώτατων αποδοχών στον ιδιωτικό τομέα, το 2024, όπως έχει δεσμευτεί να πράξει.

Οι συλλογικές συμβάσεις

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, σε περίπτωση ύπαρξης συλλογικών συμβάσεων, τα ανωτέρω όρια προσαρμόζονται ανάλογα με τα ισχύοντα σε επίπεδο βασικού μισθού και κλίμακας προσαυξήσεων.

Σε περίπτωση, επίσης, που οι εργαζόμενοι έχουν ήδη δει αυξήσεις στους μισθούς ενδιάμεσα από το 2012 έως το 2023 και υπερβαίνουν τα σημερινά ισχύοντα, είτε στον κατώτατο είτε σε αυτά που ορίζονται στις ΣΣΕ, τότε οι όποιες αυξήσεις προκύψουν λόγω τριετιών συμψηφίζονται με τα καταβαλλόμενα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της «ΕΡΓΑΝΗ», ο μέσος μισθός στη χώρα μας είναι 1.190 ευρώ μικτά, δηλαδή 52% πάνω από τον κατώτατο. Άρα, υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα (λίγο κάτω από το 50%) που λόγω υψηλότερων αποδοχών από τις κατώτατες ή θα πρέπει να συμψηφίσουν τις αυξήσεις από τις τριετίες ή δεν θα τις λάβουν.

Επίσης, υπάρχει η εκκρεμότητα με την προσφυγή που έχει γίνει από την πλευρά των εργοδοτών, ήδη από το 2019, σύμφωνα με την οποία οι τριετίες έχουν πάψει να προσμετρώνται και δεν πρέπει να τίθεται θέμα για να «ξεπαγώσουν», ειδικά για όσους έχουν προσληφθεί μετά τις 14 Φεβρουαρίου 2012.

Σημειώνεται ότι κυβερνητικές πηγές θεωρούν πως για το διάστημα μεταξύ 14/2/2012 έως 31/12/2023 δεν θα υπάρχει αξίωση για αναδρομικές αναζητήσεις διαφορών. Ουσιαστικά, με την επανέναρξη των τριετιών από το 2024 και μετά ανοίγει ο δρόμος και για αντίστοιχη έναρξη της διαδικασίας των συλλογικών διαπραγματεύσεων ανά κλάδο, ώστε να υπογραφούν συλλογικές συμβάσεις εργασίας.

Σε διαφορετική περίπτωση, οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα θα μπορούν να κάνουν χρήση των τριετιών μόνο εάν κάτι τέτοιο θα αναφέρεται ρητά (ως επίδομα προϋπηρεσίας) στην ατομική σύμβαση που θα έχουν υπογράψει.

Σε αυτήν τη φάση, πάντως, είναι πολύ λίγες οι συλλογικές συμβάσεις που υπάρχουν. Ακριβέστερα, υπολογίζονται σε μόλις 38 οι κλαδικές και οι ομοιοεπαγγελματικές ΣΣΕ που παραμένουν εν ισχύι, καλύπτοντας έως 735.000 εργαζόμενους, αριθμός που αντιστοιχεί σε περίπου 29% του συνόλου. Επίσης, από το σύνολο των ΣΣΕ που έχουν υπογραφεί μόλις οι πέντε έχουν επεκταθεί στο σύνολο των κλάδων που αφορούν ως γενικώς υποχρεωτικές, στοιχείο που καθιστά ακόμα πιο επισφαλές το πλαίσιο εφαρμογής του μέτρου των τριετιών.

Μη αναδρομική η εφαρμογή

Όπως δήλωσε χθες ο υπουργός Εργασίας, Άδωνις Γεωργιάδης, ισχύει πως «στις 14 Φεβρουαρίου του 2012 ήρθε η τότε ελληνική κυβέρνηση και είπε με πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου ότι αναστέλλει την εφαρμογή των τριετιών, τις παγώνει δηλαδή, σταματάει ο χρόνος. Θα πατήσουμε το κουμπί και η 15η Φεβρουαρίου του 2012 θα είναι η 1η Ιανουαρίου του 2024».

Όπως είπε «εάν περιμέναμε σε περίπου ενάμιση χρόνο από σήμερα να μειωθεί η ανεργία στο 10% -τόσο υπολογίζουμε ότι θα έχουμε σε τέσσερα συνεχή τρίμηνα-, τότε όσοι προσελήφθησαν στην Ελλάδα από τις 14 Φεβρουαρίου του 2012 και μετά θα άρχιζαν να χτίζουν το δικαίωμά τους στο επίδομα σε ενάμιση χρόνο από σήμερα. Άρα, θα πήγαιναν καλό 2029 για να πάρουν την πρώτη τους αύξηση».

Σύμφωνα με τον ίδιο, «στη νομοθετική διάταξη θα προβλέπεται ρητώς η μη αναδρομικότητα της εφαρμογής. Ο σκοπός μιας κυβερνήσεως είναι να βρει την ισορροπία μεταξύ ενός δικαίου αιτήματος και των αντοχών της οικονομίας. Αν πηγαίναμε να επιβάλουμε με νόμο 30% αύξηση γενικά στους μισθούς στους ιδιωτικούς υπαλλήλους, οι μισοί θα έχαναν τη δουλειά τους γιατί οι επιχειρήσεις θα κατέρρεαν».

Παράλληλα, όπως επισημαίνει στη «Ν» ο εργατολόγος Γιάννης Καρούζος, «η εξέλιξη των τριετιών θα διαμορφωθεί ως εξής: η προϋπηρεσία του εργαζόμενου που είχε σταματήσει να εξελίσσεται μέχρι τις 14/2/2012, από 1ης Ιανουαρίου 2024 θα εξελίσσεται από το χρονικό διάστημα που είχε σταματήσει.

Αφορά όσους αμείβονται στα όρια του κατώτατου μισθού και σε όσους αμείβονται με ΣΣΕ που προβλέπει επιδόματα προϋπηρεσίας. ΣΣΕ που είναι σε ισχύ και προβλέπουν τριετίες ή άλλα επιδόματα προϋπηρεσίας, αυτά από 1ης Ιανουαρίου 2024 θα εξελίσσονται κανονικά χωρίς νέα υπογραφή». Η τροπολογία για τις τριετίες εκτιμάται ότι θα κατατεθεί εντός της τρέχουσας εβδομάδας εκτάκτως στη Βουλή. Το εργασιακό νομοσχέδιο προγραμματίζεται να τεθεί σε ψηφοφορία την ερχόμενη Πέμπτη ή Παρασκευή.