«Ο άνθρωπος ανήκει στο ζωικό βασίλειο και δεν μπορεί να εξοντώνει ή να εκμεταλλεύεται τα άλλα είδη του ζωικού βασιλείου. Αντίθετα, οφείλει να χρησιμοποιεί τις γνώσεις για το καλό των ζώων». Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων των Ζώων (1978).

Παγκόσμια Ημέρα των Ζώων σήμερα, 4 Οκτωβρίου, και 46 χρόνια μετά, τα ζώα κακομεταχειρίζονται από τον άνθρωπο και πολλά είδη απειλούνται με εξαφάνιση.

«Τα ζώα δεν διώχτηκαν ποτέ από τον Παράδεισο». Μίλαν Κούντερα

Κάθε είδος διαδραματίζει αναντικατάστατο ρόλο στη διατήρηση της λειτουργίας των οικοσυστημάτων

Η κυρία Βασιλική Ορφανού, συνεργάτιδα συντονισμού προγράμματος εμβληματικών ειδών, WWF Ελλάς και ο κύριος Πάνος Στεφάνου, υπεύθυνος επικοινωνίας ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα των Ζώων κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου.

WWW: 11 περιβαλλοντικές οργανώσεις ενώνουν τις δυνάμεις τους για την προστασία της άγριας ζωής
«Από το πιο μικρό έντομο μέχρι την πιο μεγαλόσωμη φάλαινα, αλλά και από τα μεγαλοπρεπή αρπακτικά πουλιά μέχρι τα εμβληματικά σαρκοφάγα θηλαστικά και τα ευαίσθητα ψάρια του γλυκού νερού, η άγρια ζωή αποτελεί ζωντανή μαρτυρία εκατομμυρίων ετών αδιάκοπης εξέλιξης. Και ως μέρος του περίπλοκου ιστού της ζωής, κάθε είδος διαδραματίζει αναντικατάστατο ρόλο στη διατήρηση της λειτουργίας των οικοσυστημάτων, συμβάλλοντας στην υγεία τους.

Είναι λοιπόν σημαντικό, και με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ζώων, να μιλήσουμε για τις ανησυχητικά καθολικές απειλές που αντιμετωπίζει η άγρια ζωή.

Η καταστροφή των ενδιαιτημάτων, η κλιματική αλλαγή, η ρύπανση, η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων και η εισαγωγή χωροκατακτητικών ειδών αποτελούν κοινές προκλήσεις, που επηρεάζουν τα είδη με διαφορετικό τρόπο.

Όμως όλες πηγάζουν από την ίδια βασική αιτία: τις μη βιώσιμες και επιβλαβείς ανθρώπινες δραστηριότητες. Είτε μέσω της αποψίλωσης των δασών, είτε μέσω της βιομηχανικής γεωργίας και της υπεραλίευσης, οι ενέργειές μας ωθούν πολλά είδη στο όριο της εξαφάνισης.

Αυτές οι αλληλένδετες απειλές καταδεικνύουν τις σοβαρές ευθύνες μας και την ανάγκη για παγκόσμια και συλλογική προσπάθεια για αρμονική διαβίωση.

Η κυρία Βασιλική Ορφανού, συνεργάτιδα συντονισμού προγράμματος εμβληματικών ειδών, WWF Ελλάς

Ο επείγων χαρακτήρας της προστασίας της άγριας ζωής υπογραμμίζεται, άλλωστε, και από τα ευρήματα της έκθεσης του WWF «Ζωντανός Πλανήτης 2022». Αποκαλύπτει μια ανησυχητική μέση μείωση κατά 69% στους πληθυσμούς θηλαστικών, πτηνών, ψαριών, ερπετών και αμφιβίων από το 1970.

Και από τα πρώτα στοιχεία που διαθέτουμε, ούτε η νέα έκθεση για το 2024, που θα ανακοινωθεί σε λίγες ημέρες, δίνει ευκαιρία εφησυχασμού. Το ακριβώς αντίθετο μάλιστα.

Στη χώρα μας έχουν καταγραφεί περισσότερα από 27.000 είδη ζώων στα χερσαία και υδάτινα οικοσυστήματα
Η Ελλάδα, παρά τη μικρή της έκταση, είναι μια από τις πλουσιότερες σε βιοποικιλότητα χώρες στον κόσμο.

Ο μοναδικός της πλούτος οφείλεται στο έντονο ανάγλυφο με ψηλά βουνά και πολυάριθμα νησιά, την κλιματική ποικιλομορφία, την πλούσια γεωλογική ιστορία, και στη μακραίωνη παρουσία του ανθρώπου.

Ενδεικτικά, στη χώρα μας έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα περισσότερα από 27.000 είδη ζώων στα χερσαία και υδάτινα οικοσυστήματα.

Ωστόσο, αν συμπεριλάβουμε και τα είδη που δεν έχουν ακόμα καταγραφεί επίσημα, ο συνολικός αριθμός εκτιμάται ότι ξεπερνά τις 50.000.

Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι τα 4.000 από αυτά τα είδη είναι ενδημικά, δηλαδή δεν απαντώνται πουθενά αλλού εκτός από την Ελλάδα.

Παρά τη δέσμευση της χώρας μας για την αποτροπή της απώλειας της εγχώριας βιοποικιλότητας, μέχρι και σήμερα οι στόχοι είναι ελλιπείς για τη μεγάλη πλειονότητα των ειδών. Ακόμη και των προστατευόμενων, ενώ δεν έχουν θεσπιστεί τα αναγκαία μέτρα διατήρησης για τα είδη ή και για τις περιοχές εξάπλωσής τους.

«Συμμαχία για την Άγρια Ζωή»

Αναγνωρίζοντας τον καθοριστικό ρόλο μας απέναντι στις προκλήσεις και στις απειλές που αντιμετωπίζει η άγρια ζωή, αλλά και τη δύναμη της συνεργασίας, ενώσαμε τις δυνάμεις μας 11 περιβαλλοντικές οργανώσεις και σχηματίσαμε τη «Συμμαχία για την Άγρια Ζωή». Την πρώτη πρωτοβουλία του είδους της στην Ελλάδα.

Στο επίκεντρο των δράσεών μας βρίσκεται η αποτελεσματική προστασία γνωστών, αλλά και λιγότερο γνωστών, σημαντικών ειδών στη χώρα μας. Η κοινή/οργανωμένη δράση έχει πέντε θεματικούς άξονες- στόχους:

1. Αποτελεσματική διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών και διατήρηση των εμβληματικών ειδών της Ελλάδας.

2. Αύξηση της συμμετοχής των ενδιαφερομένων στη λήψη αποφάσεων για τη διατήρηση της φύσης.

3. Προώθηση της συνύπαρξης ανθρώπου και άγριας ζωής.

4. Μετριασμός των ανθρωπογενών απειλών για τα είδη.

5. Εμπλουτισμό της γνώσης μέσω εφαρμοσμένης έρευνας για δράσεις διατήρησης και προστασίας.

Με κοινό όραμα την άγρια ζωή, και τους ανθρώπους να ευημερούν μαζί, αξιοποιούμε τη συλλογική μας γνώση και εμπειρία για να αγωνιστούμε μαζί με την κοινωνία για την προστασία της μοναδικής βιοποικιλότητας της Ελλάδας.

Περισσότερα για τη Συμμαχία για την Άγρια Ζωή μπορείτε να διαβάσετε στο https://greekwildlifealliance.gr/

Αρκτούρος: Στη σκιά της άρσης προστασίας του λύκου

«Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα των Ζώων γιορτάζεται λίγες μόνο ημέρες μετά από μια ανησυχητική εξέλιξη: την απόφαση των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να εγκρίνουν την πρόταση της Κομισιόν για την άρση του καθεστώτος αυστηρής προστασίας του λύκου.

Είναι μία κίνηση των υπουργών Περιβάλλοντος της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων και του Έλληνα, οι οποίοι αγνόησαν την έκκληση περισσότερων από 300 (περιβαλλοντικών και μη) οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Και εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών που τους παρότρυναν να ακολουθήσουν τις συμβουλές της επιστημονικής κοινότητας και να εντείνουν τις προσπάθειες για την ενίσχυση της συνύπαρξης του ανθρώπου με τα μεγάλα σαρκοφάγα.

Γιατί, όμως, είναι λανθασμένη αυτή η απόφαση;
Αρχικά, η πρόταση αυτή δεν βασίστηκε σε επιστημονικά δεδομένα, αλλά φαίνεται να έχει υποκινηθεί από οργανωμένες ομάδες και από κίνητρα πολιτικά και προσωπικά.

Η πρόσφατη εμπεριστατωμένη ανάλυση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κατάσταση διατήρησης του λύκου δεν παρείχε στοιχεία που να στηρίζουν μια αλλαγή στο καθεστώς διατήρησης του είδους.

Αντιθέτως, ο λύκος παραμένει σε δυσμενές καθεστώς διατήρησης σε έξι από τις επτά βιογεωγραφικές περιοχές της Ε.Ε., σύμφωνα με την τελευταία αξιολόγηση του 2019.

Στην Ελλάδα, παρόλο που ο πληθυσμός του λύκου έχει ανακάμψει σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, το είδος εξακολουθεί να βρίσκεται σε «ανεπαρκή» κατάσταση διατήρησης, κυρίως λόγω έντονων ανθρωπογενών πιέσεων.

Ο κύριος Πάνος Στεφάνου, υπεύθυνος επικοινωνίας ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ

Η απόφαση της άρσης προστασίας του λύκου αποτελεί οπισθοδρόμηση στις προσπάθειες διατήρησης της βιοποικιλότητας και της προστασίας των άγριων ζώων.

Οι λύκοι αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της φυσικής κληρονομιάς της Ευρώπης, διαδραματίζοντας ζωτικό ρόλο στη διατήρηση της ισορροπίας των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας. Η επιστροφή του λύκου στην Ευρώπη αποτελεί σημαντική επιτυχία ΟΛΩΝ μας στη διατήρηση της φυσικής μας κληρονομιάς.

Εφόσον αυτή τεθεί σε κίνδυνο, ρισκάρουμε μία επιστροφή στο παρελθόν, όταν το είδος κυνηγήθηκε συστηματικά κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, με αποτέλεσμα να εξαφανιστεί από πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

Και σήμερα… μετά από τόσες δεκαετίες δράσεων για την ανάκαμψη του πληθυσμού του και για την αντιστροφή της εικόνας του είδους, ο λύκος γίνεται και πάλι… κακός».

Πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων σε συνεργασία με την Εταιρεία Προστασίας Βιοποικιλότητας της Θράκης, προειδοποιεί ότι η εγκατάσταση αιολικών σταθμών στη Θράκη, μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην επιβίωση του Μαυρόγυπα και του Όρνιου.

Η έρευνα επικεντρώθηκε στην αξιολόγηση του κινδύνου πρόσκρουσης των δυο γυπών στις ανεμογεννήτριες και στις συνέπειες που αυτός ο κίνδυνος εγκυμονεί σε επίπεδο πληθυσμού, αποτυπώνοντας την κατάσταση έως το 2022 και για μια ευρύτερη περιοχή από την καμένη έκταση του 2022 και 2023.

Ακόμη και υπό τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις, τα αποτελέσματα της είναι άκρως ανησυχητικά, αφού οι θάνατοι από πρόσκρουση σε ανεμογεννήτριες κάθε έτος μπορούν να επηρεάσουν έως και το 30% του πληθυσμού του Μαυρόγυπα και το 7% του πληθυσμού του Όρνιου.

Αναλύθηκαν τρία σενάρια που συσχετίζουν τον αριθμό των ανεμογεννητριών με τους πληθυσμούς του Μαυρόγυπα και του Όρνιου στη Θράκη (για το Όρνιο συμπεριλαμβάνεται στη μελέτη και ο βουλγαρικός διασυνοριακός πληθυσμός που έχει αυξητική τάση):

-Σε 20 χρόνια μπορεί να παραμείνουν σταθεροί ή να αυξηθούν οι πληθυσμοί του Μαυρόγυπα και του Όρνιου βάσει του μη ρεαλιστικού σεναρίου ότι δεν θα εγκατασταθούν οι αιολικοί σταθμοί που έχουν αδειοδοτηθεί έως το 2022.

-Σε 18 χρόνια μπορεί να εξαφανιστεί ο πληθυσμός του Μαυρόγυπα και να επιβραδυνθεί σημαντικά η αύξηση του πληθυσμού του Όρνιου, βάσει του πλέον αισιόδοξου σεναρίου ότι θα εγκατασταθούν μόνον οι αιολικοί σταθμοί που έχουν αδειοδοτηθεί έως το 2022 και δεν θα αδειοδοτηθεί κανένας επιπλέον.

-Σε 2 έως 5 χρόνια μπορεί να εξαφανιστεί ο πληθυσμός του Μαυρόγυπα και σε 20 χρόνια του Όρνιου, βάσει του λιγότερο αισιόδοξου σεναρίου, ότι θα εγκατασταθούν οι αιολικοί σταθμοί που έχουν αδειοδοτηθεί έως το 2022 και επιπλέον οι σχεδιαζόμενοι αιολικοί σταθμοί.

Τα τελευταία είκοσι και πλέον χρόνια, στη Θράκη αδειοδοτούνται Αιολικοί Σταθμοί εντός των κρίσιμων ενδιαιτημάτων για τα προστατευόμενα είδη πουλιών. Παρά τις πολύ σοβαρές καταγεγραμμένες επιπτώσεις, η Διοίκηση συνεχίζει να αδειοδοτεί περισσότερα έργα, αγνοώντας μάλιστα τις επιστημονικές μελέτες, τις αντίθετες γνώμες του επιστημονικού προσωπικού αρμόδιων υπηρεσιών και σε πολλές περιπτώσεις ακόμη και την ισχύουσα νομοθεσία η οποία περιλαμβάνει σχέδια δράσης, στόχους διατήρησης των προστατευόμενων ειδών κ.ά.

Με αυτή τη μελέτη και με τον κίνδυνο της εξαφάνισης προστατευόμενων εμβληματικών ειδών να είναι πια ορατός, τώρα όσο ποτέ άλλοτε, προκύπτει η ανάγκη να σταματήσει άμεσα η πρακτική με τα επαναλαμβανόμενα σφάλματα στον σχεδιασμό και την αδειοδότηση των επιζήμιων αυτών έργων στην περιοχή της Θράκης.

Δυο χρόνια μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές στον Έβρο, με ανυπολόγιστες συνέπειες στα προστατευόμενα οικοσυστήματα και είδη, χρειάζεται αποκατάσταση του δάσους και ανάκαμψη των πληθυσμών των προστατευόμενων ειδών. Είναι κρίσιμο οι δράσεις των φορέων κάτω από την ηγεσία του ΥΠΕΝ να συνάδουν σε αυτό. Οι προσπάθειες του ΟΦΥΠΕΚΑ να συγκρατήσει τον πληθυσμό του Μαυρόγυπα και των άλλων αρπακτικών πουλιών στην περιοχή ώστε μελλοντικά να μετριαστούν οι συνέπειες της φωτιάς στα είδη αυτά, δεν συνάδουν με ανάπτυξη αιολικών σταθμών, που και πριν τις φωτιές ήδη απειλούσαν τους υφιστάμενους πληθυσμούς με μείωση ή εξαφάνιση, όπως αποδεικνύει η εν λόγω έρευνα.

www.e-evros.gr