Από σήμερα, Πέμπτη 15 Μαΐου 2025, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας απευθύνει πρόσκληση προς ενδιαφερόμενους προμηθευτές να υποβάλουν αίτηση για συμμετοχή στο πρόγραμμα “Αλλάζω Σύστημα Θέρμανσης και Θερμοσίφωνα”, με στόχο την ένταξή τους στο Μητρώο Προμηθευτών του προγράμματος.

Το πρόγραμμα, που εντάσσεται στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας “Ελλάδα 2.0” και χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση – NextGenerationEU, στοχεύει στην προώθηση ενεργειακά αποδοτικών συστημάτων και στην αντικατάσταση παλαιών συσκευών θέρμανσης και παροχής ζεστού νερού.

Ποιοι μπορούν να συμμετάσχουν

Οι προμηθευτές θα πρέπει να δραστηριοποιούνται σε επιλέξιμους ΚΑΔ (Κωδικούς Αριθμούς Δραστηριότητας), όπως αυτοί ορίζονται στον Οδηγό του Προγράμματος και στις Συχνές Ερωτήσεις (2ο τεύχος, ερώτηση 3.2).

Οι έμμεσοι προμηθευτές (π.χ. κατασκευαστές, αντιπρόσωποι, εισαγωγείς) οφείλουν να δηλώσουν και τον εξοπλισμό τους στο Μητρώο Προϊόντων, ακολουθώντας τις απαιτούμενες τεχνικές προδιαγραφές.

Η συμμετοχή προϋποθέτει συμμόρφωση με όλους τους όρους και τις προϋποθέσεις του προγράμματος.

Υποβολή αιτήσεων

Οι αιτήσεις των προμηθευτών υποβάλλονται αποκλειστικά μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας του προγράμματος, με χρήση των στοιχείων της επιχείρησης.

Πληροφορίες και υποστήριξη παρέχονται τηλεφωνικά στο 213 151 3753, κατά τις εργάσιμες ημέρες και ώρες 9:00 π.μ. – 5:00 μ.μ.

Χρήσιμοι σύνδεσμοι και έγγραφα

Στην επίσημη ιστοσελίδα του προγράμματος διατίθενται:

• Ο Οδηγός του Προγράμματος

• Οι τροποποιήσεις του

• Το εγχειρίδιο χρήσης (user manual) για την πλατφόρμα

• Οι Συχνές Ερωτήσεις

Με τροπολογία που κατατέθηκε νυχτερινές ώρες σε νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης, η κυβέρνηση επιχειρεί να ξεμπλοκάρει τις οικοδομικές άδειες που «πάγωσαν» μετά την ακύρωση της οριζόντιας χρήσης των κινήτρων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ) από το Συμβούλιο της Επικρατείας.

Το υπουργείο Περιβάλλοντος εισάγει τον μηχανισμό του «περιβαλλοντικού ισοδύναμου», ο οποίος επιτρέπει την ολοκλήρωση κτιρίων υπό προϋποθέσεις, παρά την ακύρωση ή την αμφισβήτηση των αδειών, με αντάλλαγμα την καταβολή τέλους και την ανάληψη περιβαλλοντικών αντισταθμιστικών έργων.

Τι προβλέπει η τροπολογία

• Κατοχυρώνονται οι οικοδομικές άδειες για τις οποίες είχαν ξεκινήσει εργασίες έως τις 11 Δεκεμβρίου 2024 – ημερομηνία της ακυρωτικής απόφασης του ΣτΕ.

• Αναθεώρηση χωρίς κόστος προβλέπεται για άδειες που δεν είχαν εκκινήσει, με απαλλαγή από φόρους, εισφορές και κρατήσεις.

• Για την ολοκλήρωση άδειας χωρίς ολοκληρωμένο φέροντα οργανισμό, απαιτείται έγκριση από ΚΕΣΥΠΟΘΑ και ΚΕΣΑ.

• Το περιβαλλοντικό ισοδύναμο θα καταβάλλεται σε ειδικό λογαριασμό του Ταμείου Παρακαταθηκών και θα συνοδεύεται από Σχέδιο Περιβαλλοντικής Αναβάθμισης (ΕΣΠΙΑΠ).

Εξαιρέσεις και ευνοϊκές ρυθμίσεις

• Οι στρατηγικές επενδύσεις (ΕΣΧΑΣΕ, ΕΣΧΑΔΑ, επενδύσεις τύπου Ελληνικού) εξαιρούνται από την ακύρωση και συνεχίζουν κανονικά με τα μπόνους του ΝΟΚ.

• Εξαιρούνται επίσης άδειες που εκδόθηκαν για διατηρητέα κτίρια και ακίνητα ενταγμένα σε ειδικά χρηματοδοτικά προγράμματα (Ταμείο Ανάκαμψης, ΕΣΠΑ).

• Αναστέλλονται κυρώσεις (πρόστιμα, απαγορεύσεις μεταβίβασης) έως την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος που θα εξειδικεύει τη ρύθμιση.

Περιβαλλοντικό ισοδύναμο: Τι περιλαμβάνει

Το περιβαλλοντικό ισοδύναμο προβλέπει χρηματοδότηση έργων όπως:

• Ανάπλαση και δημιουργία κοινόχρηστων χώρων

• Κατεδάφιση αυθαίρετων κτισμάτων

• Απόκτηση και αποκατάσταση διατηρητέων

• Οριοθέτηση ρεμάτων και βελτίωση υποδομών

Τα έργα θα υλοποιούνται σε επίπεδο δημοτικής ενότητας (ή δήμου σε Αθήνα-Θεσσαλονίκη) και θα εγκρίνονται εντός δύο ετών από την εκπόνηση του ΕΣΠΙΑΠ.

Πολιτικές αντιδράσεις και αβεβαιότητα

Η τροπολογία, αν και δίνει λύση σε επενδύσεις που είχαν παγώσει, προκάλεσε την έντονη αντίδραση της αντιπολίτευσης. Ο Δημήτρης Μάντζος (ΠΑΣΟΚ) κατηγόρησε την κυβέρνηση για πρόχειρο σχεδιασμό, αδιαφάνεια και κοινωνική αδικία:

«Οι μικροιδιοκτήτες καλούνται να πληρώσουν το τίμημα για ένα πολεοδομικό χάος που δεν δημιούργησαν».

Κατήγγειλε, επίσης, ευνοϊκή μεταχείριση προς συγκεκριμένες επενδύσεις, όπως αυτή στο Ελληνικό, σε βάρος μικρών ιδιοκτητών που αναγκάζονται να αναθεωρήσουν άδειες με επιπλέον κόστος.

Από την πλευρά του, ο υπουργός Σταύρος Παπασταύρου υπεραμύνθηκε της τροπολογίας:

«Αίρουμε την πολεοδομική αβεβαιότητα που είχε παραλύσει τον κατασκευαστικό κλάδο. Το πλαίσιο θα εξειδικευτεί με δύο Προεδρικά Διατάγματα και σειρά υπουργικών αποφάσεων».

Τι εκκρεμεί

Για την πλήρη εφαρμογή των διατάξεων απαιτούνται:

• Καθορισμός ύψους τέλους περιβαλλοντικού ισοδύναμου

• Εξειδίκευση διαδικασίας και μέτρων ΕΣΠΙΑΠ

• Ορισμός τρόπων απόδειξης εκκίνησης εργασιών

Η Ελλάδα έχει σημειώσει εντυπωσιακή πρόοδο στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), ανερχόμενη στις κορυφαίες θέσεις της Ευρώπης σε ποσοστά παραγωγής από ήλιο και άνεμο. Ωστόσο, πίσω από τις θετικές επιδόσεις σε επίπεδο MW και TWh, παραμένουν κρίσιμα ζητήματα θεσμικά, τεχνικά και κοινωνικά, τα οποία καθορίζουν τη βιωσιμότητα και τη δικαιοσύνη της πράσινης μετάβασης.

Η Εντυπωσιακή Άνοδος των ΑΠΕ

Το 2023, η συνολική εγκατεστημένη ισχύς από ΑΠΕ στην Ελλάδα έφτασε τα 15,8 GW, καταγράφοντας αύξηση 15,5% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η αιολική παραγωγή ανήλθε σε 10,9 TWh και η ηλιακή σε 8,4 TWh, καθιστώντας τις δύο αυτές τεχνολογίες τον κορμό της ελληνικής πράσινης ενέργειας. Οι ΑΠΕ κάλυψαν 42,4% της ηλεκτρικής κατανάλωσης το 2022 – το υψηλότερο ποσοστό μέχρι σήμερα.

Εμπόδια: Από τον Κορεσμό του Δικτύου στην Έλλειψη Συμμετοχής

Παρά την πρόοδο, η πράσινη ανάπτυξη προσκρούει σε:

• Κορεσμένο δίκτυο μεταφοράς και διανομής, με περιοχές όπως η Στερεά Ελλάδα και η Πελοπόννησος να αδυνατούν να απορροφήσουν νέες εγκαταστάσεις.

• Γραφειοκρατικά εμπόδια και καθυστερήσεις στην αδειοδότηση και στη σύνδεση στο δίκτυο.

• Συγκέντρωση της αγοράς σε λίγους μεγάλους παίκτες, αποκλείοντας μικρούς επενδυτές και πολίτες.

• Περιορισμένη χωρητικότητα και ανεπάρκεια αποθηκευτικών λύσεων, που οδηγούν σε περικοπές παραγωγής και απώλεια καθαρής ενέργειας.

Χρηματοδότηση και Ευρωπαϊκά Προγράμματα

Η χώρα έχει πρόσβαση σε σημαντικά κονδύλια μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης (RRF) και του ΕΣΠΑ 2021–2027, με συνολικές επενδύσεις άνω των 6 δισ. ευρώ στην πράσινη μετάβαση. Ωστόσο, η χαμηλή απορροφητικότητα, οι διοικητικές αδυναμίες και η πολυπλοκότητα των διαδικασιών περιορίζουν την αποτελεσματικότητα αυτών των εργαλείων.

Η Γεωγραφική Ανισότητα

Η πλειονότητα των ΑΠΕ εντοπίζεται σε περιοχές με εύκολη πρόσβαση στο δίκτυο και φυσικά πλεονεκτήματα (Κεντρική Ελλάδα, Θεσσαλία), ενώ άλλες – όπως τα νησιά και ορεινές περιοχές – παραμένουν ενεργειακά αναξιοποίητες. Αυτό δημιουργεί άνισες ευκαιρίες ανάπτυξης και ενισχύει τις περιφερειακές ανισότητες.

Αποθήκευση: Ο Χαμένος Κρίκος

Χωρίς ουσιαστικές επενδύσεις στην αποθήκευση ενέργειας (μπαταρίες, αντλησιοταμίευση), η Ελλάδα δεν μπορεί να αξιοποιήσει πλήρως την παραγωγή από ΑΠΕ. Το curtailment (περικοπή παραγόμενης ενέργειας) είναι ήδη συχνό φαινόμενο, ενώ οι τρέχουσες υποδομές αποθήκευσης δεν επαρκούν για την εξισορρόπηση του συστήματος.

Οι Πολίτες Εκτός Πράσινης Ισχύος;

Παρά την ύπαρξη θεσμικού πλαισίου για ενεργειακές κοινότητες και net metering, η συμμετοχή των πολιτών παραμένει χαμηλή λόγω έλλειψης τεχνικής υποστήριξης, πληροφόρησης και πρόσβασης στο δίκτυο. Το όραμα της αποκεντρωμένης παραγωγής ενέργειας από τους πολίτες απέχει ακόμη από την πραγματικότητα.

Τι Πρέπει να Αλλάξει

Για μια πράσινη μετάβαση με οικονομική αποδοτικότητα και κοινωνική δικαιοσύνη, απαιτείται:

• Αναβάθμιση του ηλεκτρικού δικτύου και στοχευμένες επενδύσεις σε αποθήκευση.

• Απλοποίηση της αδειοδότησης και επιτάχυνση των διαδικασιών.

• Προτεραιότητα σε μικρούς επενδυτές και ενεργειακές κοινότητες.

• Θεσμικά σταθερό και διαφανές πλαίσιο με ενίσχυση εποπτείας και συμμετοχής της κοινωνίας.

Η Ελλάδα έχει τα φυσικά και τεχνολογικά εργαλεία για να ηγηθεί στην πράσινη ενέργεια. Το στοίχημα δεν είναι μόνο να παραχθεί περισσότερη καθαρή ενέργεια, αλλά να διανεμηθεί δίκαια, να αποθηκευτεί έξυπνα και να προωθηθεί με τρόπο που δεν αφήνει κανέναν πίσω.