Παναγία των Παρισίων | Οι έρευνες για τα αίτια της φωτιάς και τα σενάρια συνωμοσίας
Η φωτιά στην Παναγία των Παρισίων έχει πλέον σβήσει και η επόμενη ημέρα επικεντρώνεται αφενός στην διερεύνηση των αιτίων της μεγάλης καταστροφής αφετέρου στην προσπάθεια ανοικοδόμησης του ναού – συμβόλου του Παρισιού.
Ο εισαγγελέας της γαλλικής πρωτεύουσας Ρεμί Χέιτζ έχει δηλώσει πως η πυρκαγιά είναι πιθανό να οφείλεται σε ατύχημα καθώς δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι προκλήθηκε σκόπιμα.
«Προσανατολιζόμαστε προς το σενάριο του ατυχήματος» είπε στους δημοσιογράφους ο Χέιτζ και πρόσθεσε ότι 50 άνθρωποι απασχολούνται στη μακρά και πολύπλοκη έρευνα για τα αίτια της χθεσινής πυρκαγιάς.
Στον καθεδρικό γίνονταν το τελευταίο διάστημα εργασίες και ίσως κάπου εκεί -αφού οι αρχές αποκλείουν τον εμπρησμό- να βρίσκεται η απάντηση στην αιτία που προκάλεσε την καταστροφή.
Η καταστροφική φωτιά, που προκάλεσε παγκόσμιο σοκ και θλίψη, λόγω της εμβέλειας και του συμβολισμού του μνημείου, είχε ξεσπάσει το απόγευμα της Δευτέρας και έκαιγε επί 8,5 ώρες. Τέθηκε υπό έλεγχο νωρίς το πρωί της Τρίτης κι έσβησε λίγο αργότερα, έχοντας προκαλέσει ανυπολόγιστη ζημιά. Συγκλονιστική είναι η στιγμή που το περίφημο «βέλος» της οροφής του ναού κατέρρευσε φλεγόμενο.
«Το θέμα για τους πυροσβέστες του Παρισιού ήταν μέχρι το πρωί της Τρίτης να διαφυλάξουν τα δύο κωδωνοστάσια, το Βόρειο και το Νότιο, για να εξασφαλίσουν ότι οι πύργοι δεν θα πληγούν. Και αυτό συνέβη» εξήγησε ο Γκαμπριέλ Πλις, εκπρόσωπος της πυροσβεστικής υπηρεσίας του Παρισιού, εκφράζοντας επίσης τη χαρά του για τη διάσωση «των δύο κωδωνοστασίων, των δύο πύργων και έργων».
Η πυροσβεστική υπηρεσία του Παρισιού έδωσε στη δημοσιότητα ένα συγκλονιστικό βίντεο, στο οποίο έχει καταγραφεί όλη η καταστροφή στη Παναγία των Παρισίων μέσα σε 1 λεπτό και 37 δευτερόλεπτα.
Το μήνυμα Μακρόν για την ανοικοδόμηση και οι δωρεές
Χρονικό ορίζοντα πενταετίας έδωσε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν σε τηλεοπτικό του διάγγελμα για την αποκατάσταση της Παναγίας των Παρισίων. «Θα ανοικοδομήσουμε την Παναγία των Παρισίων ακόμα πιο όμορφα και θέλω να έχει ολοκληρωθεί σε πέντε χρόνια, μπορούμε να το κάνουμε» είπε. «Είναι στο χέρι μας να μετατρέψουμε αυτήν την καταστροφή σε ευκαιρία να έρθουμε κοντά, έχοντας συλλογιστεί βαθιά για το πώς είμαστε και πώς πρέπει να είμαστε και να γίνουμε καλύτεροι απ’ όσο είμαστε. Είναι στο χέρι μας να βρούμε την κλωστή που θα ενώσει το εθνικό μας σχέδιο» πρόσθεσε.
Ωστόσο ο χρόνος και το κόστος της αποκατάστασης του εμβληματικού ναού αποτελούν πρόκληση και αναπάντητα ερωτήματα για τους Γάλλους.
Το κόστος θα εξαρτηθεί από το αν θα χρησιμοποιηθούν παραδοσιακές τεχνικές ή νέες τεχνολογίες, όμως οι ειδικοί εκτιμούν ότι σε κάθε περίπτωση θα ανέλθει σε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ. Οι δωρεές πιθανότατα θα καλύψουν το ποσό.
Μέσω του μη κερδοσκοπικού ιδρύματος Fondation Patrimoine, του Ιδρύματος Πολιτιστικής Κληρονομίας της Γαλλίας, ξεκίνησε έρανος που ήδη έχει ξεπεράσει κάθε προσδοκία. Για να αντιμετωπιστεί η ζήτηση τέθηκε σε λειτουργία η ιστοσελίδα rebatirnotredamedeparis.fr υπό την εποπτεία του Κέντρου Εθνικών Μνημείων.
Ήδη από χθες πλήθος προσώπων και εταιρειών ανακοίνωσαν πως θα συνδράμουν την προσπάθεια. Από την Apple μέχρι την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και από χιλιάδες ανώνυμους πολίτες μέχρι πάμπλουτες οικογένειες και ομίλους, οι δωρεές για την ανοικοδόμηση της Παναγίας των Παρισίων είχαν χθες ξεπεράσει τα 750 εκατομμύρια ευρώ, σε μια πρωτοφανή ένδειξη αλληλεγγύης.
Πολλές εύπορες οικογένειες της Γαλλίας έβγαλαν τα καρνέ των επιταγών ήδη από τα ξημερώματα της Τρίτης: η οικογένεια Πινό, ιδιοκτήτρια του ομίλου Kering, υποσχέθηκε 100 εκατομμύρια ευρώ. Λίγες ώρες αργότερα ακολούθησε το παράδειγμά της η οικογένεια Αρνό, του ομίλου LVMH, που ανακοίνωσε ότι θα χορηγήσει 200 εκατομμύρια. Άλλα τόσα δίνει και η οικογένεια Μπετανκούρ-Μεγέρ, οι κληρονόμοι του κολοσσού L’Oreal.
Ο επιχειρηματίας Μαρκ Λαντρέ ντε Λασαριέρ της Fimalac θα συμμετάσχει στην προσπάθεια για την αποκατάσταση του βέλους του ναού με το ποσό των 10 εκατομμυρίων ευρώ, όσα και η οικογένεια Μπουίγκ, του ομώνυμου ομίλου τηλεπικοινωνιών. Τα διπλάσια, δηλαδή 20 εκατομμύρια, προσφέρει η οικογένεια Ντεκό, μέσω της JCDecaux Holding.
Μεταξύ των δωρητών είναι πολλές ενώσεις, ιδρύματα και εταιρείες – και όχι μόνο από τη Γαλλία. Ο πετρελαϊκός όμιλος Total ανακοίνωσε ότι θα δώσει 100 εκατομμύρια ευρώ, η τράπεζα Credit Agricole, μέσω του ιδρύματός της, άλλα 5 εκατομμύρια, ενώ 10 εκατομμύρια δίνει η Societe Generale. Και το συνολικό ποσό αναμένεται ότι θα αυξηθεί κι άλλο, μετά την έκκληση που απηύθυνε στα μέλη της η γαλλική ομοσπονδία εργοδοτών. Έτσι, ο όμιλος λιανικού εμπορίου Casino (καταστήματα Franprix και Monoprix) θα στηρίξει επίσης ενώ ο όμιλος τηλεπικοινωνιών Cap Gemini χορήγησε 1 εκατομμύριο.
Η δήμαρχος του Παρισιού Αν Ινταλγκό είπε ότι η πόλη θα συμβάλει στην προσπάθεια με το ποσό των 50 εκατομμυρίων και σκοπεύει εντός των επόμενων εβδομάδων, να οργανώσει μια διεθνή διάσκεψη δωρητών. Η περιφέρεια του Ιλ ντε Φρανς θα αποδεσμεύσει άλλα 10 εκατομμύρια για να βοηθήσει την αρχιεπισκοπή να ξεκινήσει τις πρώτες εργασίες αποκατάστασης.
Ακολούθησαν πολλές κοινότητες, περιφέρειες και συλλογικότητες απ’ όλη τη Γαλλία (Ρεν, Νάντη, Μπορντό, Τουλούζη…) που προσέφεραν μικρότερα ποσά, από 1,5 μέχρι 2 εκατομμύρια.
Η αλληλεγγύη έχει ήδη ξεπεράσει τα γαλλικά σύνορα: η εταιρεία Apple δεσμεύτηκε να βοηθήσει στην αποκατάσταση αυτού του «συμβόλου ελπίδας», όπως χαρακτήρισε τον ναό ο Τιμ Κουκ, μέσω του Twitter. Η Βραζιλιάνα δισεκατομμυριούχος Λιλί Σαφρά έκανε μια «σημαντική δωρεά», αλλά δεν αποκάλυψε το ακριβές ποσό. Από την πλευρά του, ο Αμερικανός Χένρι Κράβις, ο συνιδρυτής του επενδυτικού ταμείου KKR, σκοπεύει να δώσει 10 εκατομμύρια δολάρια.
Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Στρασβούργο, τοποθετήθηκε μια κάλπη στην είσοδο, όχι για τις ψήφους αυτή τη φορά αλλά για τις δωρεές των ευρωβουλευτών.
Ο βασιλιάς του Κρενζαμπό, της πρωτεύουσας του βασιλείου του Σανουί, στο νοτιοανατολικό άκρο της Ακτής Ελεφαντοστού, στη δυτική Αφρική, θα κάνει μια δωρεά για την ανοικοδόμηση του Καθεδρικού Ναού της Παναγίας των Παρισίων, όπου το 1687 βαπτίστηκε ο Λουδοβίκος Ανιαμπά, ένας πρίγκιπας του βασιλείου.
Ο χρόνος που θα χρειαστεί για την ανοικοδόμηση της Παναγίας των Παρισίων δεν έχει ξεκαθαρίσει. Διατυπώνονται εκτιμήσεις για «το ελάχιστο δέκα με είκοσι χρόνια», ξεκινώντας από την εκτίμηση των ζημιών μέχρι την πρόσκληση για υποβολή προσφορών. Για τις προκαταρκτικές εργασίες, όπως το καθάρισμα και το στέγνωμα του κτιρίου θα χρειαστεί επίσης χρόνος. Οι ειδικοί σημειώνουν πάντως ότι αφού ολοκληρωθούν όλα αυτά, οι εταιρείες που έχουν την κατάλληλη τεχνογνωσία μπορούν να προχωρήσουν στην αποκατάσταση σχετικά γρήγορα.
Ο πρώην υπουργός Πολιτισμού Ζακ Λανγκ ωστόσο δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ότι το έργο θα πρέπει να ολοκληρωθεί μέσα σε μια τριετία και να μην τραβήξει για 15-20 χρόνια.
Όσον αφορά την καταβολή αποζημιώσεων και τη μελλοντική ασφάλιση του ναού, η συζήτηση αναμένεται μακρά. Ποιος ευθυνόταν και για ποιο πράγμα ακριβώς; Στα ερωτήματα αυτά προστίθεται και η δυσκολία να καθοριστεί το αίτιο της πυρκαγιάς.
Όσο για το πότε θα ξανανοίξει η Παναγία των Παρισίων για τους επισκέπτες, το εσωτερικό του καθεδρικού ενδεχομένως θα ανοίξει σχετικά γρήγορα. Θα πρέπει ωστόσο αρχικά να γίνει έλεγχος στις αψίδες για να πιστοποιηθεί η σταθερότητά τους. Αυτό ακριβώς εύχονται οι αρχές, το υπουργείο Πολιτισμού και η επισκοπή, να λειτουργήσει ξανά η εκκλησία για τους πιστούς και τους τουρίστες, μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα.
Θησαυροί που σώθηκαν, θησαυροί που χάθηκαν
Οι εικόνες της φλεγόμενης Παναγίας των Παρισίων ειδικά με την κατάρρευση του βέλους παρέπεμπαν σε ολική καταστροφή. Ωστόσο στον πληγωμένο από τη φωτιά ναό οι αρχές γνωρίζουν ήδη κάποιους από τους θησαυρούς που χάθηκαν αλλά και τα μοναδικά έργα τέχνης που σώθηκαν από τις φλόγες.
Εκτός από τις ζημιές που έγιναν στον σκελετό του κτιρίου, εν αναμονή και της ολοκλήρωσης του ελέγχου στο εσωτερικό του, το βέλος του καθεδρικού, ύψους 93 μέτρων, που είχε προστεθεί από τον αρχιτέκτονα Εζέν Βιολέ-Λε-Ντίκ το 1859-60, κατέρρευσε τη Δευτέρα, λίγα λεπτά πριν τις 21.00. Στην κορυφή του βέλους, ο χάλκινος κόκκορας έλιωσε από τη φωτιά: στο εσωτερικό του φυλάσσονταν, σύμφωνα με την Εκκλησία, λείψανα της Αγίας Γενεβιέβης και του Αγίου Διονυσίου, καθώς και ένα τμήμα από το Ακάνθινο Στεφάνι του Χριστού, τα οποία προστάτευαν τους Παριζιάνους.
Σημαντικές ζημιές έχει υποστεί ο θόλος, μέρος του οποίου κατέρρευσε, όπως ανέφερε ο εκπρόσωπος της πυροσβεστικής υπηρεσίας Γκαμπριέλ Πλις. Όμως ο υπουργός Πολιτισμού Φρανκ Ριστέρ εκτιμά ότι ο θόλος «θα αντέξει».
Το πελώριο εκκλησιαστικό όργανο του 15ου αιώνα με τις πέντε σειρές πλήκτρων και τους 8.000 σωλήνες σώθηκε, αν και καλύφθηκε από σοβάδες, σκόνη και νερό. Το μικρό εκκλησιαστικό όργανο, που βρισκόταν ακριβώς κάτω από το βέλος, υπέστη σοβαρές ζημιές από τη φωτιά, σύμφωνα με έναν από τους τρεις οργανίστες του καθεδρικού, τον Φιλίπ Λεφέβρ, ο οποίος εργάζεται εδώ και 35 χρόνια στη Νοτρ Νταμ.
Τα δύο κωδωνοστάσια, που φιλοξενούν τις τέσσερις καμπάνες του καθεδρικού σώθηκαν. Ενδεχόμενη κατάρρευσή τους θα σήμαινε ανεπανόρθωτη καταστροφή για το κτίριο, αφού θα σωριάζονταν πάνω του δεκάδες τόνοι μπρούντζου – η μεγαλύτερη από τις καμπάνες ζυγίζει 13 τόνους.
Σώθηκε επίσης ένα από τα σημαντικότερα λείψανα του χριστιανισμού, το Ακάνθινο Στεφάνι του Χριστού, διαμέτρου 21 εκατοστών. Μαζί με αυτό, γλίτωσαν από τις φλόγες ένα κομματάκι Τίμιου Ξύλου και ένα καρφί από τον σταυρό.
Σώθηκαν και όλα τα έργα τέχνης, μοναδικοί θησαυροί του καθεδρικού, όπως η Επίσκεψη, ο μπαρόκ πίνακας του Ζαν Ζουβενέ (1716). Η μνημειώδης Πιετά του γλύπτη Νικολά Κουστού, πίσω από την Αγία Τράπεζα, με την Παρθένο να κρατά στην αγκαλία της το σώμα του Ιησού μετά την Αποκαθήλωση, βγήκε ανέπαφη. Το έργο φιλοτεχνήθηκε μεταξύ 1712-1728, κατά παραγγελία του Λουβοδίκου ΙΔ΄, κατόπιν επιθυμίας του πατέρα του.
Τα δεκαέξι αγάλματα των Αποστόλων και των Ευαγγελιστών, που κοσμούσαν τη στέγη, είχαν μόλις σταλεί στο Περιγκέ προκειμένου να συντηρηθούν. Τα αγάλματα είχαν τοποθετηθεί εκεί την περίοδο που κατασκευαζόταν το βέλος από τον Βιολέ-λε-Ντικ.
Οι τρεις ρόδακες, τα βιτρό που κατασκευάστηκαν τον 13ο αιώνα, γλίτωσαν παρά τις αρχικές φήμες που τα ήθελαν να έχουν διαλυθεί. Οι ρόδακες της βόρειας και της νότιας πλευρές, οι δύο μεγαλύτεροι, έχουν διάμετρο 13 μέτρα.
Θεωρίες συνωμοσίας
Λιγότερο από δύο 24ωρα μετά το ξέσπασμα της καταστροφικής φωτιάς στην Παναγία των Παρισίων, οι θεωρίες για τα άιτιά της και οι ποικίλες ερμηνείες δεν έχουν σταματήσει να πολλαπλασιάζονται.
Αν και η έρευνα μόλις ξεκίνησε και αναμένεται ότι θα είναι μακρά, οι πρώτες ενδείξεις οδηγούν τις γαλλικές αρχές στο συμπέρασμα ότι επρόκειτο για ατύχημα.
Πολλοί Γάλλοι ωστόσο, κάποιοι ειρωνικά, άλλοι καχύποπτα, διαπίστωσαν ότι η πυρκαγιά ανάγκασε τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν να αναβάλει το πολυαναμενόμενο διάγγελμά του για τα «κίτρινα γιλέκα», εν μέσω κοινωνικής κρίσης. Κάποιες ομάδες «κίτρινων γιλέκων» αποφάσισαν να περιορίσουν προσωρινά τις αναρτήσεις τους στο Facebook, ώστε να μην συνεχιστούν αυτού του είδους οι φήμες, που εξαπλώνονται συνεχώς.
Ένας συνεργάτης του Time Magazine, από την άλλη, έγραψε στο Twitter ότι ένας «φίλος Ιησουίτης» του ανέφερε ότι υπάλληλοι του καθεδρικού έκαναν λόγο για εγκληματική ενέργεια, για εμπρησμό του ναού. Στη συνέχεια όμως διέγραψε την ανάρτηση αυτήν.
Στο αμερικανικό τηλεοπτικό κανάλι Fox News, ένας δημοσιογράφος διέκοψε στον αέρα έναν αιρετό από το Νειγί (δυτικό Παρίσι) ο οποίος άρχισε να μιλάει για επίθεση στη Γαλλία. Είχε αρχίσει να λέει ότι «οι πολιτικώς ορθοί θα σας κάνουν να πιστέψετε ότι ήταν ατύχημα» όταν ο δημοσιογράφος Σέπαρντ Σμιθ τον έκοψε απότομα: «Δεν θα αρχίσουμε να εικάζουμε εδώ για τα αίτια, τα οποία δεν γνωρίζουμε. Οι θεωρίες συνωμοσίας δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον και, μάλιστα, είναι αντιπαραγωγικές» τόνισε.
Στις ΗΠΑ και τη Νότια Κορέα, το YouTube έριξε λάδι στη φωτιά των συνωμοσιών, μεταδίδοντας κατά λάθος, κάτω από τις εικόνες του φλεγόμενου ναού, ένα ενημερωτικό κρόουλ που αναφερόταν στις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001.
Άλλοι χρήστες του διαδικτύου, υποτιθέμενοι «ειδικοί» στην ανάλυση εικόνων είδαν έναν άνθρωπο ντυμένο με κίτρινο γιλέκο να περπατάει στη φλεγόμενη στέγη του ναού… Δεν ήταν διαδηλωτής, ήταν μόνο ένας… πυροσβέστης. Άλλοι νόμισαν ότι είδαν, στην άλλη άκρη της στέγης, κάποιον να παρατηρεί αποσβολωμένος τις φλόγες: ήταν πράγματι ακίνητος, γιατί δεν ήταν παρά ένα… άγαλμα, όπως μεταδίδει το ΑΜΠΕ.
Κάποιοι συνέδεσαν την πυρκαγιά στον γοτθικό ναό με τα βίαια επεισόδια εναντίον χριστιανών, θυμίζοντας τον εμπρησμό που προκάλεσε ζημιές στην είσοδο της παρισινής εκκλησίας του Αγίου Σουλπικίου, στα μέσα Μαρτίου αλλά και τη βεβήλωση άλλων γαλλικών εκκλησιών, στις αρχές Φεβρουαρίου.
Πολιτικο-θρησκευτικές ερμηνείες και μάλιστα πολύ συγκεκριμένες, παρουσίασαν κάποιες σερβικές ταμπλόιντ: η καταστροφή δεν ήταν παρά μια «θεϊκή παρέμβαση» επειδή στον περίβολο του ναού είχε υψωθεί η σημαία του Κοσόβου, κατά τη διάρκεια μιας τελετής το 2018. Τα άρθρα αυτά αποσύρθηκαν πολύ γρήγορα.
Στο διαδίκτυο, κάποιοι χρήστες θεώρησαν ότι ήταν η φωτιά ήταν η «εκδίκηση» κάποιων για ένα χιουμοριστικό τουίτ που ανήρτησε ένας νεαρός Γάλλος, (με το χαρακτηριστικό όνομα… Ουγκό) με αφορμή μια φωτογραφία της Μέκκας. Ορισμένοι μουσουλμάνοι θεώρησαν την ανάρτηση προσβλητική και ο Ουγκό έχει δεχτεί σωρεία απειλών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
