«Μ’ ασήμια και μαλάματα έκτακτα σκαλιγμένα» : Το νεοελληνικό κόσμημα στο Μουσείο Μπενάκη

«Μ’ ασήμια και μαλάματα έκτακτα σκαλιγμένα^*»  : Το νεοελληνικό κόσμημα στο Μουσείο Μπενάκη

^*από το ποίημα του Κωνσταντίνου Καβάφη: «Περιμένοντας τους βαρβάρους»

Διάρκεια έκθεσης:17 Ιουνίου – 29 Οκτωβρίου2023

Μέσα από μια επιλογή κοσμημάτων από όλη την Ελλάδα, η έκθεση φιλοδοξεί να παρουσιάσει ένα πανόραμα της ελληνικής αργυροχοΐας, τα έργα της οποίας, με την υλική τους υπόσταση και την αισθητική τους ποιότητα, αντανακλούν τις ιδιαίτερες ιστορικές, οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που καθόρισαν τη διαμόρφωσή τους καιτηχρήσητους.

Κοσμήματα κεφαλόδεσμου, σκουλαρίκια και ταινίες που στολίζουν το μέτωπο, κοσμήματα που αγκαλιάζουν το λαιμό ή καλύπτουν το στήθος, τεράστιες πόρπες που ακουμπούν στην κοιλιά, αλυσιδωτά κοσμήματα που διακοσμούν την ποδιά, αλλά και στολίδια πλάτης, τα ελληνικά κοσμήματα δημιουργούν ένα σύνθετο σύστημα στολισμού που ομορφαίνει καιεντυπωσιάζει.

Πρόκειται για μια αντίληψη στολισμού που οφείλει πολλά στην κοινωνική οργάνωση των ελληνικών κοινοτήτων του 18ου-19ου αιώνα, στις οποίες ο γάμος αποτελούσε κομβικό σημείο στον κοινωνικό και οικογενειακό βίο. Ο στολισμός της νύφης αντανακλούσε την οικονομική κατάσταση και την κοινωνική τάξη των δύο οικογενειών και αποτελούσε μια σοβαρή οικονομική επένδυση που αποσκοπούσε στην απόκτηση κύρους.

Τα υλικά που επικρατούν είναι στη νησιωτική Ελλάδα ο χρυσός και τα μαργαριτάρια και στην ηπειρωτική Ελλάδα το ασήμι, ο χαλκός και διάφορα μείγματα, υλικά τα οποία οι τεχνίτες συχνά επιχρυσώνουν, στολίζουν με ημιπολύτιμες πέτρες και χρωματιστά γυαλιά ή ζωγραφίζουν με σαβάτι.

Διάτρητα, ή δουλεμένα με λεπτό σύρμα και στολισμένα με ψιλά μαργαριτάρια και σμάλτο, τα κοσμήματα των νησιών διακρίνονται για τη λεπτή εργασία και τα πολύτιμα υλικά. Σφυρήλατα, χυτά, διάτρητα ή συρματερά, τα κοσμήματα της ηπειρωτικής Ελλάδας είναι ογκώδη και σύνθετα και συμπληρώνονται με διαφόρων τύπων αλυσίδες καινομίσματα.

Με την ίδια φροντίδα που φιλοτεχνούνται τα γυναικεία κοσμήματα βγαίνουν από τα χέρια των αργυροχόων και χρηστικά σκεύη: ταμπακοθήκες, παγούρια, τάσια, και φυλακτά ,ή όπλα, τμήμα της καθημερινότητας των ανδρών.