Η υπό-παραλλαγή Eris της “οικογένειας” Omicron που εξαπλωνεται με γρήγορους ρυθμούς, παρακολουθείται προσεκτικά από τον ΠΟΥ, ενώ τις τελευταίες ημέρες την προσοχή των ειδικών έχει τραβήξει μια άλλη νέα παραλλαγή που εμφανίστηκε στο Ισραήλ και τη Δανία (η ΒΑ.2.86), επειδή φέρει πολλές νέες μεταλλάξεις (πάνω από 30). Λόγω της εξελισσόμενης επιδημιολογίας της Covid-19, η τήρηση του προγράμματος εμβολιασμού είναι απαραίτητη για την προστασία των ατόμων υψηλού κινδύνου για σοβαρή ασθένεια και θάνατο. Οι χώρες θα πρέπει να αξιολογήσουν την ετοιμότητά τους να εντοπίσουν ομάδες-στόχους και να διεξάγουν έγκαιρες εκστρατείες εμβολιασμού κατά της Covid 19, αναφέρουν διεθνείς οργανισμοί.

Νέα επικαιροποιημένα εμβόλια που στοχεύουν τις υπο-παραλλαγές τής Omicron θα είναι διαθέσιμα στις ΗΠΑ τέλη Σεπτεμβρίου και στη χώρα μας αναμένεται μέσα φθινοπώρου, αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, παθολόγος, καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ. Προσθέτει ότι θα είναι προαιρετικά, ενώ μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν νέες συστάσεις. Σύμφωνα με τις τελευταίες συστάσεις, ωφέλεια από τους επικαιροποιημένους εμβολιασμούς έχουν οι ευπαθείς ομάδες, κυρίως τα άτομα τρίτης και τέταρτης ηλικίας, καθώς και τα άτομα με προβλήματα υγείας. Παράλληλα τα διαθέσιμα αντιιικά φάρμακα εξακολουθούν να είναι αποτελεσματικά.

Τα πιθανά σενάρια για την εξέλιξη της Covid τον χειμώνα

Στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό BMJ (British Medical Journal) δημοσιεύθηκε στις 15 Αυγούστου άρθρο με θέμα “Covid is on the rise again- so what next?” (Η Covid βρίσκεται ξανά σε άνοδο – άρα μετά τι;), όπου καταγράφεται η αύξηση των περιστατικών Covid στη Μεγάλη Βρετανία, από τις αρχές του Ιουλίου 2023, με τις ημερήσιες εισαγωγές στα νοσοκομεία με Covid να αυξάνονται. Οι παραλλαγές που αυξάνονται επί του παρόντος στο Ηνωμένο Βασίλειο εξακολουθούν να είναι υπο-παραλλαγές της Omicron και από μόνες τους δεν φαίνεται ότι θα προκαλέσουν μεγάλο κύμα.

Ωστόσο, όπως αναφέρουν οι ερευνητές, σχεδόν όλα τα άτομα κάτω των 50 ετών δεν έχουν κάνει εμβόλιο τους τελευταίους 18 μήνες και τα περισσότερα άτομα κάτω των 75 ετών δεν έχουν εμβολιαστεί τουλάχιστον για έναν χρόνο. Η προστασία από προηγούμενη μόλυνση έχει μειωθεί επίσης, λόγω απουσίας μεγάλου κύματος για αρκετούς μήνες. Είναι επομένως πιθανό, σύμφωνα με το άρθρο, αυτό το κύμα να χτυπά έναν πιο ευαίσθητο πληθυσμό και μπορεί να προκαλέσει ένα μεγάλο κύμα τον Σεπτέμβριο, σε συνδυασμό με την επιστροφή στο σχολείο, την εργασία και την παραμονή σε εσωτερικούς χώρους, όπου ο ιός εξαπλώνεται πιο εύκολα.

Όπως αναφέρει η κυρία Ψαλτοπούλου, δεδομένης της προστασίας από εμβόλια και προηγούμενες μολύνσεις, είναι απίθανο αυτό το κύμα να προκαλέσει μεγάλη αύξηση στις εισαγωγές στα νοσοκομεία ή στους θανάτους. Ωστόσο, οποιαδήποτε αύξηση του φόρτου στα νοσοκομεία είναι θέμα, όπως και οι επιπτώσεις από long Covid (π.χ. λόγω επίμονης κόπωσης), καθώς και η απομάκρυνση των νοσούντων από το εργατικό δυναμικό. Θα μπορούσε επίσης τον ερχόμενο χειμώνα να πιεστεί το σύστημα υγείας με τον κορονοϊό, τη γρίπη και τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό που προέκυψαν πέρυσι το χειμώνα, σχεδόν την ίδια στιγμή.

Μέσα φθινοπώρου στην Ελλάδα τα επικαιροποιημένα εμβόλια

Η Pfizer (PFE.N)/BioNTech SE (22UAy.DE), η Moderna (MRNA.O) και η Novavax (NVAX.O) δημιούργησαν όλες τις νέες ενημερωμένες αναμνηστικές δόσεις των εμβολίων τους ώστε να στοχεύουν υποπαραλλαγές της Omicron, όπως την XBB.1.5. Η EG.5 είναι παρόμοια με την XBB.1.5, αν και η νεότερη υποπαραλλαγή φέρει μία μετάλλαξη στην πρωτεΐνη ακίδας, το τμήμα του ιού που στοχεύει το εμβόλιο. Τα επικαιροποιημένα εμβόλια θα είναι ευρέως διαθέσιμα στις ΗΠΑ την τρίτη ή την τέταρτη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου, και παράλληλα τα διαθέσιμα αντιιικά φάρμακα εξακολουθούν να είναι αποτελεσματικά. Στη χώρα μας τα επικαιροποιημένα εμβόλια θα έρθουν περίπου στα μέσα του φθινοπώρου και θα είναι προαιρετικά, ενώ μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν νέες συστάσεις. Σύμφωνα με τις τελευταίες συστάσεις, ωφέλεια από τους επικαιροποιημένους εμβολιασμούς έχουν οι ευπαθείς ομάδες, κυρίως τα άτομα τρίτης και τέταρτης ηλικίας, καθώς και τα άτομα με προβλήματα υγείας.

Νέα παραλλαγή του SARS-CoV-2 – Η εξέλιξη της Eris

Τις τελευταίες ημέρες, σύμφωνα με το BMJ, άλλη νέα παραλλαγή εμφανίστηκε στο Ισραήλ και τη Δανία (η ΒΑ.2.86), η οποία έχει τραβήξει την προσοχή πολλών ειδικών επειδή έχει πολλές νέες μεταλλάξεις. Είναι πολύ πιθανό και αυτή η νέα παραλλαγή να εξαφανιστεί, αλλά μπορεί να λειτουργήσει ως υπενθύμιση να ενταθεί η επιτήρηση ενόψει της φθίνουσας ανοσίας, αναφέρει η κυρία Ψαλτοπούλου.

Οι λοιμώξεις από Covid καθώς και οι νοσηλείες στις ΗΠΑ και την Ευρώπη αυξάνονται. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ταξινόμησε την EG.5, που έχει ονομαστεί και “Eris”, ως “παραλλαγή ενδιαφέροντος”, υποδεικνύοντας ότι θα πρέπει να παρακολουθείται πιο προσεκτικά. Ωστόσο, ο ΠΟΥ επισημαίνει ότι αυτή τη στιγμή δεν φαίνεται να αποτελεί μεγαλύτερη απειλή για τη δημόσια υγεία από άλλες παραλλαγές και ότι «δεν υπάρχουν στοιχεία για αύξηση της σοβαρότητας της νόσου που να σχετίζεται άμεσα με την EG.5». Η EG.5 είχε βρεθεί σε περισσότερες από 50 χώρες, σύμφωνα με τον ΠΟΥ. Είναι η πιο κοινή και ταχύτερα αναπτυσσόμενη υποπαραλλαγή του COVID-19 στις ΗΠΑ, και ευθύνεται για πάνω από το 17% των σημερινών περιπτώσεων Covid-19, σύμφωνα με το CDC. Στις ΗΠΑ, η ποσότητα του ιού που εντοπίστηκε στα λύματα σε όλη τη χώρα, καθώς και ο αριθμός των εβδομαδιαίων συνταγών Paxlovid για τη θεραπεία της Covid έχουν αυξηθεί σημαντικά τον τελευταίο μήνα. Ωστόσο, αυτοί οι αριθμοί παραμένουν πολύ χαμηλότεροι από τα στοιχεία νοσηλείας κατά τη διάρκεια της πανδημίας και δεν υποδεικνύουν την ανάγκη για μέτρα κοινωνικής απόστασης ή χρήση μάσκας, σημειώνει η κυρία Ψαλτοπούλου.

Η τελευταία εβδομαδιαία έκθεση επιδημιολογικής επιτήρησης αναπνευστικών λοιμώξεων του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), έδειξε αύξηση της θετικότητας και αύξηση στον αριθμό των νοσοκομειακών εισαγωγών για Covid-19. Η Eris από 11% που ήταν την προηγούμενη εβδομάδα έφτασε στο 16%, σύμφωνα με τα αποτελέσματα γονιδιωματικής ανάλυσης. Η επιτήρηση του ιικού φορτίου στα αστικά λύματα έδειξε αύξηση της κυκλοφορίας του ιού SARS -CoV-2 σε 9 από τις 10 περιοχές που ελέγχθηκαν.

Πού οφείλεται η αύξηση των περιστατικών

Τα περιστατικά που καταγράφονται από τον ΕΟΔΥ, αλλά και διεθνώς, αποτελούν ένα ποσοστό των συνολικών νέων περιστατικών με Covid. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε διάφορες αιτίες, για παράδειγμα:

Ασυμπτωματική νόσηση που οφείλεται σε μία γενετική παραλλαγή του συμπλέγματος HLA, που τη διαθέτει μέχρι και το 20% των ατόμων. Σύμφωνα με μία πρόσφατη δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό Nature “A common allele of HLA is associated with asymptomatic SARS-CoV-2 infection” (Ιούλιος 2023), τα άτομα αυτά έχουν θετικό τεστ όταν νοσούν, αλλά δεν εμφανίζουν κανένα σύμπτωμα.

Υποκλινική παρουσίαση, λόγω της μεγάλης εμβολιαστικής κάλυψης και προηγούμενων νοσήσεων με άλλες υποπαραλλαγές της Όμικρον.

Ελαφρά συμπτωματολογία (μικρή πυρετική κίνηση κ.ά.) που γρήγορα υποχωρεί, δεν μπορεί να διαφοροδιαγνωστεί συγκριτικά με άλλες ιογενείς λοιμώξεις, και δεν οδηγεί τον ασθενή να προβεί στις αντίστοιχες διαγνωστικές εξετάσεις.

Τα ευάλωτα άτομα πρέπει να συνεχίζουν να προσέχουν

Η νέα παραλλαγή είναι μέρος μιας αναμενόμενης εξέλιξης του ιού, σημειώνει η κυρία Ψαλτοπούλου. Τα άτομα, ιδιαίτερα εκείνα που είναι πιο ευάλωτα στον ιό (ηλικιωμένοι και άτομα με σοβαρά προβλήματα υγείας), θα πρέπει να συνεχίσουν να προσέχουν περισσότερο, λόγω της μεγαλύτερης πιθανότητας για βαριά νόσηση. Επίσης, όταν κάποιος έχει έρθει σε επαφή με νοσούντα ή έχει συμπτώματα από το ανώτερο αναπνευστικό συστήνεται να κάνει το αντίστοιχο test, καταλήγει η κυρία Ψαλτοπούλου.