Η 29η Οκτωβρίου ψηφίστηκε από τη Βουλή των Αντιπροσώπων της Κύπρου, το 2010 ως η ημέρα Αγνοουμένων της Κύπρου μας. Γιατί επιλέχθηκε αυτή η ημερομηνία; Γιατί 29 Οκτωβρίου 1974 ήταν η ημέρα, που παραδόθηκε και ο τελευταίος αιχμάλωτος πολέμου κατά τους Τούρκους εισβολείς.

Ως ελάχιστο φόρο τιμής σ’ αυτά τα ηρωικά παλικάρια που 43 χρόνια τώρα περιμένουν την δικαίωση τους, νομίζω ότι πρέπει να κάνουμε ένα μικρό αφιέρωμα, προκαλώντας ταυτόχρονα τους ισχυρούς της γης που το παίζουν δημοκράτες και ευαίσθητοι να μας απαντήσουν:  τι κάνανε τόσα χρόνια για να πιέσουν την Τουρκία να μας πει τι έκανε τους 1619 αγνοούμενους. Όπως και τι θα έκαναν αν στη θέση των Ελληνοκυπρίων και Ελλαδιτών αγνοουμένων ήταν δικοί τους πολίτες;  Υποκριτές όλοι τους, στρουθοκαμηλίζουν κρύβοντας το κεφάλι τους όχι στην άμμο αλλά στα οικονομικά και στρατηγικά τους συμφέροντα καλύπτοντας ένα εισβολέα, μια εγκληματία χώρα που συνεχίζει να εγκληματεί όχι μόνο στο νησί μας, αλλά και μέσα στην ίδια την επικράτεια της κατά των Κούρδων, αλλά και με εισβολές σε γειτονικά της κράτη όπως το Ιράκ και η Συρία, στην οποία αυτή τη στιγμή έχει εισβάλει και κτυπάει τους Κούρδους, μόνο και μόνο γιατί είναι ενάντια στην ίδρυση κουρδικού κράτους, γιατί φοβάται την δική της διάσπαση. Είκοσι εκατομμύρια Κούρδοι στην Τουρκία σε αμιγή κουρδική περιοχή που γειτνιάζει άμεσα με τη Συρία και το Ιράκ είναι μια υπό έκρηξη βόμβα.

Ας μας απαντήσουν λοιπόν οι ισχυροί της γης και οι διεθνείς οργανισμοί στα μεγάλα ερωτήματα των χαροκαμένων μανάδων: τι τους εκάμασι, τι εγινήκασι; Φωνές αγωνίας που βγαίνουν από τον Αισχύλο αιώνες τώρα και απλώνονται πάνω από το πολύπαθο νησί μας. Φωνές που βγαίνουν από ακόκκαλες γλώσσες άλλα κόβουν σαν πριόνια, καλώντας έστω και τα τελευταία ψήγματα ανθρωπιάς τους να ενσκήψουν πάνω από το μεγάλο αυτό πρόβλημα και να δώσουν απαντήσεις. Οι δικαιολογίες της Τουρκίας για δήθεν στρατιωτικές περιοχές και η απαγόρευση της εκταφής νεκρών που έχουν ταφεί σε ομαδικούς τάφους  έχουν καταντήσει πλέον γελοίες, αλλά και ραπίσματα στην διεθνή νομιμότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Οι οικείοι κάθε ανθρώπου έχουν το δικαίωμα να γνωρίζουν τι έγινε ο άνθρωπος τους, έχουν το δικαίωμα να τον αναζητούν, έχουν το δικαίωμα να μάθουν ποιος σκότωσε τον άνθρωπο τους, έχουν το δικαίωμα να καθίσουν επιτέλους τους φονιάδες, τους εν ψυχρώ εκτελεστές στο σκαμνί, κάτι [ου θα έπρεπε εδώ και καιρό να έχουν κάνει τα κράτη μας. Έχουν το δικαίωμα να προβούν στις κηδείες των δικών τους ανθρώπων που εκτελέστηκαν εν ψυχρώ από τον Τούρκο εισβολέα και τους Τουρκοκύπριους Μουζαχεντίν , κατά πως ορίζει η πίστη και οι παραδόσεις μας.

Επί χρόνια οι χαροκαμένες μάνες της Κύπρου και της Ελλάδας ψάχνουν τα παιδιά τους. Χρόνια ολόκληρα καθόντουσαν στο οδόφραγμα στην Λήδρας με τις φωτογραφίες των παιδιών τους στα χέρια ψάχνοντας και ρωτώντας με αγωνία τι έγιναν τα παιδιά τους. Χρόνια, δεκαετίες ολόκληρες, στρώνουν το τραπέζι βάζουν το πιάτο στο τραπέζι του παιδιού αλλά βλέπουν την καρέκλα του άδεια. Πολλές έφυγαν απ’ αυτή τη ζωή με το παράπονο στα χείλη.

Τεράστια ευθύνη φέρει και η δική μας πλευρά, οι πολιτικοί μας τόσο στην Κύπρο όσον και στην Ελλάδα, για την απραξία τους τόσα χρόνια, για το θυσία της διερεύνησης της τύχης των αγνοουμένων μας, στο  όνομα της δήθεν λύσης. Φταίνε οι πολιτικοί μας, γιατί προσέρχονται σήμερα στις εκκλησίες, σε κηδείες αγρίως δολοφονηθέντων αγνοουμένων μας και εκφωνούν δακρύβρεκτους λόγους και εκφράζουν λόγια συμπάθειας στους οικείους, ενώ γνωρίζουν πολύ καλά την τεράστια ευθύνη που φέρουν και οι ίδιοι.

Χίλιοι εξακόσιοι δεκαεννέα άνθρωποι δεν είναι λίγοι. Οι 1619 αγνοούμενοι  δεν είναι μόνο οπλίτες που συνελήφθησαν, ανάμεσα τους είναι μικρά παιδιά, γυναίκες και γέροι. Στους 1619 οι 1503 είναι άνδρες, 116 γυναίκες , 31 παιδιά μέχρι 16 ετών, 133 παιδιά από  17-18 ετών, 664 άτομα από 19-39 ετών, 208 άτομα από 40-59 ετών,  και τέλος 316 άτομα άνω των 60 ετών. Από τους αγνοούμενους 613 είναι Πολίτες , 484 στρατιώτες και 514 έφεδροι . Εξήντα τέσσερις από τους αγνοούμενους μας κατάγονται από την Ελλάδα και πέντε είναι και Αμερικανοί υπήκοοι.

Καθυστερούν πολύ οι εκταφές παρά το γεγονός ότι είναι πληθώρα οι μαρτυρίες για ομαδικές εκτελέσεις και ομαδικούς τάφους , όπως αυτή στο κατεχόμενο σήμερα Πατρίκι από στρατιώτη των Ηνωμένων Εθνών όπου κατέθεσε: «Είδα αριθμό Ελληνοκυπρίων να μεταφέρονται από τούρκους και εντός λίγης ώρας άκουσα ριπές αυτομάτου όπλου…». Και εδώ βέβαια τίθεται και το ερώτημα τι έκαναν στην προκειμένη περίπτωση τα Ηνωμένα Έθνη και ποιος ήταν τελικά ο ρόλος των ειρηνευτών που πολλοί απ’ αυτούς έπαιξαν το ρόλο των πληροφοριοδοτών των Τούρκων εισβολέων για τις θέσεις και τις κινήσεις των δικών μας δυνάμεων.

Είναι από μόνη της  τρομερή καταγραφή των τραγικών γεγονότων που εξελίχθηκαν στο ματωμένο κορμί της Κύπρου μας, η ίδια η δημόσια παραδοχή  του αρχιτρομοκράτη Ραούφ Ντενκτάς, σε συνέντευξη του το 1996 στον δημοσιογράφο Σταύρο Σιδερά της τηλεόρασης του «Σίγμα»,  ότι οι τουρκοκύπριοι «μαχητές» παραλάμβαναν από τους εισβολείς τους αιχμαλώτους και τους εκτελούσαν εν ψυχρώ.

Εάν διαβάσει κανείς το βιβλίο «Διαταγή: Εκτελέστε τους αιχμαλώτους», του Κούρδου δημοσιογράφου Ρόνι Αλασόρ από το Ερζερούμ της Τουρκίας, που ζει τώρα στη Σουηδία, θα δει σωρεία ομολογιών απίστευτης αγριότητας από τους ίδιους τους εισβολείς  που τις καταγράφουν οι ίδιοι.

Όσοι βρέθηκαν πέρσι τέτοιο καιρό στο Ίδρυμα θρακικής τέχνης και Παράδοσης που κάναμε παρουσίαση του βιβλίου «ως Αληθώς »που είναι ουσιαστικά μια βιογραφία της Χαρίτας Μάντολες, η οποία μας διηγήθηκε και δια ζώσεις τις τραγικές συνθήκες που πέρασε, την εν ψυχρώ εκτέλεση του αγαπημένου της συζύγου και άλλων τεσσάρων συγγενικών της προσώπων  μπροστά στα μάτια τους. Χρόνια φώναζε η Χαρίτα Μάντολες γι’ αυτή την εκτέλεση δυστυχώς σε ώτα μη ακουόντων και έγινε μπροστάρισα η Χαρίτα στις γυναίκες που είχαν αγνοούμενους, χρόνια ολόκληρα στην Λήδρας με τις φωτογραφίες των δικών της ανθρώπων, στις διαδηλώσεις, στις διαμαρτυρίες. Κτύπησε δεκάδες πόρτες διεκδικώντας την διερέυνηση της τύχης των δικών της ανθρώπων, ζητώντας έστω τα λείψανα τους και την τιμωρία των φονιάδων τους. Δυστυχώς όλοι ήταν μόνο λόγια. Μόνη η Χαρίτα και η κάθε Χαρίτα της Κύπρου τράβηξε τον δικό της Γολγοθά, δεκαετίες ολόκληρες κι όταν πριν λίγα χρόνια βρέθηκε στο σημείο που η ίδια υποδείκνυε εδώ και χρόνια σε ομαδικό τάφο τα οστά των δικών της ανθρώπων και έκανε τις κηδείες τους, δεν δέχτηκε να εκφωνήσει λόγο κανένας πολιτικός λέγοντας: : «Όσοι από αυτούς επιθυμούν να παραστούν είναι ευπρόσδεκτοι, όμως κανείς από αυτούς δεν θα μιλήσει. Θα μιλήσει μόνο ένα μέλος της οικογένειας και ένα φιλικό πρόσωπο. Δεν θέλουμε πολιτικούς να φκάλουν λόους (να εκφωνήσουν λόγους). Τα δύο άτομα που θα μιλήσουν εκ μέρους της οικογένειας, είναι αρκετά». 

Ας κλείσουμε το αφιέρωμα μας αυτό για του 1619 αγνοούμενους μας, με μια ευχή να διακριβωθεί πλήρως η τύχη όλων των αγνοουμένων μας σύντομα, γιατί από όλα το πρόβλημα δεν είναι απλά πολιτικό αλλά είναι πρωτίστως ανθρωπιστικό.

Ελένη Χατζηγεωργίου

Πρόεδρος Συλλόγου Κυπρίων Ξάνθης