Ένα μάθημα Δημοκρατίας και ταυτόχρονα έναν οδηγό για το μέλλον του πλανήτη «παρέδωσε» ο Μπαράκ Ομπάμα στην ιστορική του ομιλία στο «Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος».

Με πολλές αναφορές στην Ελλάδα, ο απερχόμενος αμερικανός πρόεδρος κατέθεσε την πολιτική του παρακαταθήκη, πλέκοντας το εγκώμιο της Δημοκρατίας, συζητώντας την πορεία του μοντέρνου κόσμου και προτείνοντας πώς πρέπει να βαδίσουμε από εδώ και πέρα.

Αναλυτικά τα όσα είπε ο Ομπάμα…

• «Γεια» και «Καλησπέρα» είπε στα Ελληνικά ο Ομπάμα.
• Ήθελα σε αυτό το τελευταίο ταξίδι να έρθω στην Ελλάδα. Έμαθα για την ελληνική φιλοξενία.
• Έπρεπε να δω την Ακρόπολη για να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου για όσα προσέφερε η Ελλάδα στην ανθρωπότητα. Ευγνωμοσύνη για όσα έχει προσφέρει στην ανθρωπότητα αυτός ο τόπος ο μικρός, ο μέγας. Εδώ γεννήθηκε η Δημοκρατία. Ο νους μας καλλιεργήθηκε χάρη στις ιστορίες του Ηροδότου και του Θουκιδίδη.
• Πάνω από όλα έχω για την Ελλάδα ένα πολύτιμο δώρο: την αλήθεια και την πίστη ότι έχουμε ελεύθερη βούληση, έχουμε την ικανότητα να κυβερνούμε τους εαυτούς μας.
• Εδώ ακριβώς πριν 25 αιώνες, γεννήθηκε μια νέα ιδέα: η Δημοκρατία. Το κράτος, η ισχύς, προέρχεται από το Δήμο, δηλαδή από το λαό.
• Οι Αθηναίοι γνώριζαν ότι οι ευγενείς ιδέες δεν επαρκούσαν. Χρειάζονταν νόμοι και θεσμοί. Οι νόμοι ήταν γραμμένοι σε πέτρες. Οι πολιτικοί δεν ήταν πάντα χαρούμενοι, διότι οι πέτρες χρησιμοποιούνταν για εξοστρακισμό.
• Η Φλόγα άναψε για πρώτη φορά εδώ στην Αθήνα και ποτέ δεν έσβησε.
• Σε δύσκολους καιρούς όπως και σήμερα αυτά τα ιδανικά αμφισβητούνται. Μας είπαν ότι κάποιες κουλτούρες προτιμούν τα απολυταρχικά καθεστώτα.
• Εγώ θα πω ότι μετά από 8 χρόνια στην Προεδρία είναι αληθές ότι κάθε χώρα ακολουθεί το δικό της μονοπάτι. Πιστεύω ότι η ζωή με αξιοπρέπεια, η επιθυμία κάποιους να έχει τον έλεγχο της ζωής του, καίει μέσα σε κάθε ανθρώπινη καρδιά.
• Για αυτό κάποτε ένας έλληνας ιερέας ύψωσε το λάβαρο της επανάστασης. Ήταν κάτι που ενέπνευσε όλο τον κόσμο. Στη συνέχεια είδαμε πώς οι ιδέες της δημοκρατίας είναι εκείνες που μας εμπνέουν. Η φλόγα της δημοκρατίας που άναψε στην Αθήνα, παρά τις δοκιμασίες, ποτέ δεν έσβησε.
• Η δική μας τροχιά ως χώρα ήταν ότι πάντοτε θέλαμε να στηρίξουμε όσους υπηρετήσαν τις ιδέες που γεννήθηκαν εδώ.
• Εκεί όπου δεν υπάρχουν δημοκρατικές ελευθερίες, οι πολίτες γνωρίζουν ότι δεν έχουν τις ίδιες δυνατότητες. Η ιστορία των τελευταίων δύο αιώνων δείχνει ότι οι δημοκρατίες δεν θα πολεμήσουν η μία την άλλη. Οι καλύτεροι φίλοι της Αμερικής είναι οι Δημοκρατίες, όπως η Ελλάδα. Γι’ αυτό η Ελλάδα είναι σύμμαχός μας στο ΝΑΤΟ.
• Η Δημοκρατία είναι ισχυρότερη από οργανισμούς και οργανώσεις όπως ο ISIS. Επίσης οι Δημοκρατίες βοηθούν τους πρόσφυγες. Πουθενά αλλού στον κόσμο δεν έχουμε διαπιστώσει τέτοια συμπόνια, όπως εδώ στην Ελλάδα. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να αφεθείτε μόνοι σας. Η Ελλάδα δεν μπορεί να επωμιστεί μόνη της το βάρος του προσφυγικού.
• Πιστεύω ότι οι δημοκρατίες μπορούν να επιλύουν διαφορές μεταξύ εθνών. Ακολουθώντας την διπλωματική οδό μπορέσαμε να λύσουμε ζητήματα όπως των πυρηνικών του Ιράν.
• Υπάρχει μια σχέση μεταξύ Δημοκρατίας και Επιστήμης. Στην Επιστήμη δοκιμάζουμε τις ιδέες μας και πρακτικές, βασισμένη σε αυτό που μπορούμε να παρακολουθήσουμε κι όχι σε ιδεοληψίες.
• Η Δημοκρατία, όπως όλοι θεσμοί, είναι ατελής: Μπορεί να είναι αργή ή και δύσκολη στην υλοποίηση. Εξ ορισμού οι Δημοκρατίες απαιτούν να μην καταφέρνεις το 100% αυτού που θες, απαιτούνται συμβιβασμοί. Όπως είπε ο Τσόρτσιλ, είναι καλύτερη από οποιαδήποτε άλλη εναλλακτική. Η Δημοκρατία μπορεί να είναι μια περίπλοκη ιστορία. Αλλά είναι καλύτερη γιατί επιτρέπει την ειρηνική επίλυση.
• Όλοι οι Αμερικανοί τώρα μπορούν να παντρευτούν το άτομο που αποτελεί το σύντροφό τους. Καλωσορίζουμε κόσμο από όλες τις θρησκείες, όλα τα υπόβαθρα. Και τους μετανάστες.
• Εδώ που γεννήθηκε η Δημοκρατία, διατρανώνουμε τις ιδέες και τους θεσμούς δια των οποίων διατρανώνεται ο βίος μας.
• Ο ελεύθερος Τύπος είναι απαραίτητος για να μην υπάρχει αδικία. Η ελευθερία στα θρησκευτικά πιστεύω. Επίσης υπάρχει το Κράτος Δικαίου. Υπάρχει διαχωρισμός των εξουσιών, ώστε να μην υπάρχει αλληλοεπικάλυψη. Ελεύθερες εκλογές, ακόμη κι αν ο υποψήφιος που υποστηρίζετε δεν κερδίζει πάντα. Μετά το αποτέλεσμα, όμως, η Δημοκρατία εξαρτάται από μια ειρηνική παράδοση εξουσίας.
• Ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ (σ.σ. Ντόναλντ Τραμπ) κι εγώ έχουμε μεγάλες διαφορές. Έχουμε διαφορετικές απόψεις, αλλά η αμερικανική δημοκρατία είναι ισχυρότερη από κάθε άτομο. Γι’ αυτό καλωσορίζουμε τον νεοεκλεγέντα πρόεδρο. Και τις επόμενες βδομάδες, η κυβέρνησή μου θα διασφαλίσει την ομαλή μετάβαση. Αυτό κάνουν οι δημοκρατίες.
• Η Δημοκρατία είναι το ισχυρότερο και σοφότερο πολίτευμα. Τα τελευταία έτη έχουμε δει διάφορες δημοκρατίες που αντιμετωπίζουν ισχυρές προκλήσεις.
• Το πρώτο παράδειγμα εμπλέκει το παράδοξο μιας σύγχρονης παγκόσμιας οικονομίας. Οι ίδιες δυνάμεις της παγκοσμιοποίησης που έφεραν την πρόοδο, είναι ταυτόχρονα εκείνες που επέδειξαν πολλά ελαττώματα. Οι τεχνολογικές εξελίξεις, που γνωρίσαμε, έφεραν και πολλές προκλήσεις.
• Αν ήταν να επιλέξει κανείς σε ποια στιγμή της ιστορίας θα ήθελε να γεννηθεί, πιστεύω ότι θα διάλεγε το τώρα. Οι ίδιες δυνάμεις της παγκοσμιοποίησης, που έδωσαν τόση πρόοδο, έγιναν οι δυνάμεις που έφεραν πολλά ελαττώματα.
• Ποτέ ο κόσμος δεν ήταν καλύτερος και δεν προσέφερε περισσότερες ευκαιρίες. Ωστόσο αυτή η τάση αυξάνει τις ανισότητες. Μεγάλες εταιρείες που αναζητούν διαρκώς παραθυράκια, δεν πληρώνουν φόρους δημιουργούν ανισότητα.
• Η παγκοσμιοποίηση ενισχύει τις ανισότητες σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Λίγοι συλλέγουν τον πλούτο κι άλλοι υποφέρουν. Η ανισότητα είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις σήμερα. Ακόμα και το πιο φτωχό παιδί στις δικές μας χώρες μπορεί να έχει μια αίσθηση πως ζουν οι άλλοι. Η ανισότητα είναι κάτι για το οποίο όλοι έχουν αίσθηση. Η ανισότητα δεν είναι δεκτή, όλοι έχουν ένα κινητό και βλέπουν τι γίνεται στον κόσμο. Στις ΗΠΑ και τις άλλες προηγμένες οικονομίες θέλουμε οι άνθρωποι να ανταμείβονται για τα επιτεύγματά τους. Αλλά όταν ένας οικονομικός σύμβουλος ανταμείβεται πολύ περισσότερο από οποιονδήποτε, ενισχύεται η εντύπωση ότι ευνοούνται οι ελίτ. Έτσι δημιουργούνται αντιδράσεις και υψώνονται τείχη μεταξύ των ανθρώπων.
• Δεν μπορούμε να κοιτάμε προς τα πίσω, πρέπει να κοιτάμε προς το μέλλον. Δεν μπορούμε να αρνηθούμε τους θεσμούς που έχουν παράξει πλούτο. Η καλύτερη ελπίδα για πρόοδο στηρίζεται στις ανοιχτές αγορές, στη Δημοκρατία και τα ανθρωπινά δικαιώματα. Το τρέχον μονοπάτι της παγκοσμιοποίησης θέλει διορθώσεις. Τα πλεονεκτήματα πρέπει να φτάσουν σε περισσότερους. Πρέπει να επενδύσουμε στην εκπαίδευση των νέων ανθρώπων.
• Πρέπει να εκσυγχρονίσουμε τις υποδομές μας, να ενισχύσουμε κοινωνικά πακέτα. Να διασφαλίσουμε τα συνδικάτα να μην είναι εναντίον μας.
• Αυτά ήθελα να κάνω στη διάρκεια της προεδρίας μου. Ανέλαβα καθήκοντα σε μια άσχημη ύφεση. Κάναμε παρέμβαση ώστε να σώσουμε την οικονομία μας αλλά και να την κάνουμε πιο ανταγωνιστική. Την προηγούμενη χρονιά είδαμε τη μεγαλύτερη αύξηση των μισθών από το 1960. Η ανισότητα κινήθηκε σε καλά επίπεδα και μειώσαμε το χάσμα μεταξύ των δύο φύλων. Μειώσαμε και το ενεργειακό μας αποτύπωμα και ταυτόχρονα αυξήσαμε τις θέσεις εργασίας.
• Όσα σας περιέγραψα είναι το μονοπάτι που πρέπει να ακολουθήσουμε ώστε να τελειώσουν οι ανισότητες. Έτσι οι άνθρωποι δεν θα στραφούν στις σκοτεινές δυνάμεις που μπορούν να μας χωρίσουν.
• Στην Ελλάδα κάνετε μεταρρυθμίσεις. Εάν είμαστε τίμιοι πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι ήταν μείγμα εσωτερικών κι εξωτερικών δυνάμεων. Οικονομία και χρέος έγιναν μη βιώσιμα στην παγκόσμια οικονομία. Φυσικά οι μεταρρυθμίσεις έχουν πόνο και απαιτούνται θυσίες. Εγώ γνώρισα τις θυσίες. Πολλά μπορούν να γίνουν ακόμη. Μέρος της επίσκεψής μου αποσκοπούσε να δείξει τα επιτεύγματα της Ελλάδας. Ο προϋπολογισμός εμφανίζει πλεόνασμα. Θα ήθελα να συγχαρώ τον Τσίπρα για τις μεταρρυθμίσεις που κάνει ώστε να ενισχύσει την οικονομία.
• Καθώς η Ελλάδα εφαρμόζει μεταρρυθμίσεις, το ΔΝΤ δήλωσε πως το χρέος είναι κλειδί ανάκαμψης. Έχουν δίκιο, είναι σημαντικό γιατί οι νέοι άνθρωποι όλης της Ελλάδος πρέπει να δουν ελπίδα. Δεν πρέπει να μεταναστεύετε αλλού, πρέπει να μείνετε εδώ και να ευημερήσετε.
• Τίποτα δε λύγισε το πνεύμα σας. Πολεμήσατε σε όλη την ιστορία.
• Η δημοκρατία είναι απλή όταν τρώμε το ίδιο φαγητό. Είναι πιο δύσκολη όταν άνθρωποι έρχονται από διαφορετικά περιβάλλοντα και προσπαθούν να συμβιώσουν. Κάποιοι αισθάνονται απειλές αν δεν ακολουθείται η πεπατημένη και αντιδρούν, βρίσκουν καταφύγιο σε εθνικισμούς. Πρέπει να έχουμε μια οικονομία χωρίς αποκλεισμούς. Οι πολιτικοί πρέπει να απαντούν στις ανησυχίες των πολιτών.
• Οφείλουμε να έχουμε μια ανοιχτή διακυβέρνηση, και να απαντάμε στην ανησυχίες των πολιτών. Η ΕΕ παραμένει ένα από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα στην ιστορία. Οι θεσμοί και στις Βρυξέλλες πρέπει να απαντούν στις ανησυχίες των πολιτών. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, ο κόσμος χρειάζεται μια ευημερούσα ΕΕ.
• Οι θεσμοί στην Ευρώπη πρέπει να αναρωτηθούν. Πώς οι άνθρωποι σε όλη την Ευρώπη θα διασφαλίσουν ότι η ταυτότητά τους προστατεύεται. Οι κυβερνήσεις να προστατεύουν τους πολίτες και όχι το ανάποδο. Σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, χρειάζεται αντιμετώπιση της διαφθοράς, που αποτελεί γάγγραινα. Ο κόσμος διέρχεται μια περίοδο αλλαγής. Η ελπίδα και η ανανέωση στις κοινωνίες μας, θα αρχίσουν με τη φωνή των νέων.
• Θεωρώ περισσότερο από ποτέ ότι Λούθερ Κινγκ είχε δίκιο όταν έλεγε ότι η ασπίδα των «πιστεύω» των ανθρώπων συνδέεται περισσότερο με τη Δικαιοσύνη. Η Δικαιοσύνη είναι το κλειδί.
• Γνώρισα πολίτες που επέλεξαν την ελπίδα έναντι του φόβου. Άνθρωποι που ενέπνευσαν σε κάθε γωνιά του κόσμου. Έχουμε την ικανότητα να δούμε ο ένας τον άλλο, ως καθρέφτη του εαυτού του.
• Υπάρχει φιλότιμο (σ.σ. στα Ελληνικά), όπως λένε οι Έλληνες, και αγάπη και σεβασμός και καλοσύνη για τις κοινόητητες. Φιλότιμοι! Το βλέπω κάθε μέρα κι αυτό μου δίνει ελπίδα. Στο τέλος εξαρτάται από εμάς, όχι από κάποιον άλλο. Οι πολίτες είναι εκείνοι που θα στρέψουν το κόσμο προς την Δικαιοσύνη. Ο πιο σημαντικός θώκος δεν είναι του προέδρου ή του πρωθυπουργού, είναι του πολίτη.
• Πάντα οι πολίτες θα αποφασίζουν το είδος της χώρας που θα είμαστε στο μέλλον. Σε αυτό το ατελές σύστημα, η ισχύς και η πρόοδος πάντα θα εκπορεύονται από το δήμο, από εμάς τους πολίτες. Σε όλα τα έθνη, οι πολίτες θα είναι εκείνοι που θα αποφασίσουν πώς θα πορευτούν.
• Ζήτω η Ελλάς!