Ευέλικτη Ευρώπη ή περισσότερη Ευρώπη, είναι το ερώτημα; Τέσσερα σενάρια για το μέλλον της Ε.Ε. Τέσσερις ημέρες μετά το βρετανικό δημοψήφισμα ξεκινά μια από τις πιο δύσκολες εβδομάδες διπλωματικών διαβουλεύσεων σε πολλά επίπεδα για την προετοιμασία του «διαζυγίου» της Βρετανίας από την Ε.Ε., η οποία δεν φαίνεται να έχει συνέλθει ακόμη από το σοκ. Σε αυτή τη διαδικασία πρωτεύοντα ρόλο διαδραματίζουν οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο με σημαντικές συναντήσεις ενόψει του Συμβουλίου Κορυφής σήμερα και αύριο, στις Βρυξέλλες. Ζητούμενο είναι η επίσπευση της διαδικασίας εξόδου του Λονδίνου.
Σε αναζήτηση χρονικού οδικού χάρτη η καγκελάριος Μέρκελ έχει αποδυθεί σε αγώνα δρόμου με διαρκείς συναντήσεις με τους Ευρωπαίους ηγέτες πριν από τη Σύνοδο Κορυφής. Ανάμεσα στις διπλωματικές πρωτοβουλίες ανήκει και η ενημέρωση που έκανε χθες το πρωί ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Φρανκ Βάλτερ Στάινμαγιερ στους ομολόγους του από τις χώρες του Βίζεγκραντ, την Τσεχία, την Πολωνία, την Ουγγαρία και τη Σλοβακία. Το γερμανογαλλικό δίδυμο, που θεωρείται και η ατμομηχανή της Ε.Ε., εξετάζει σχέδιο επανεκκίνησης της Ε.Ε. Το υπονόησε και ο ίδιος ο Γάλλος Πρόεδρος αναφέροντας ότι «ανήκει στην ευθύνη της Γερμανίας και της Γαλλίας να αναλάβει πρωτοβουλίες».
Σε αντίθεση με την κυρία Μέρκελ, που φαίνεται να υιοθετεί έναν πιο συμφιλιωτικό τόνο απέναντι στο Λονδίνο, λέγοντας ότι χρειάζεται πρώτα ψύχραιμη ανάλυση της κατάστασης, η Γαλλία δεν αφήνει καμιά αμφιβολία ότι επιθυμεί τη διαδικασία εξόδου των Βρετανών όσο πιο επώδυνη γίνεται. Όπως σχολιάζει η Die Welt, δεν πρόκειται για φτηνά αισθήματα εκδίκησης, αλλά για να δοθούν τα σωστά μηνύματα προς τους ευρωσκεπτικιστές μέσα στην ίδια τη χώρα. Ενόψει των προεδρικών εκλογών το 2017 και ενός δημοψηφίσματος για Frexit, που έσπευσε να ζητήσει η Μαρί Λεπέν, αρχηγός του εθνικιστικού Λαϊκού Μετώπου, ο Γάλλος Πρόεδρος επιδιώκει καθαρές λύσεις ξέροντας, όπως προανήγγειλε η Λε Πεν, ότι η Ευρώπη και το Brexit θα κυριαρχήσουν στην προεκλογική εκστρατεία.
Η επόμενη ημέρα
Και ενώ οι δύο ηγέτες προσέρχονται σε διαβουλεύσεις «εν πλήρη αρμονία» για τον τρόπο διαχείρισης του Brexit, και την επιθυμία «για τη μεγαλύτερη δυνατή σαφήνεια ώστε να μη δημιουργηθούν καταστάσεις ανασφάλειας» η Die Welt σκιαγραφεί τα τέσσερα πιθανά σενάρια για το μέλλον της Ε.Ε.
1. Το πρώτο αφορά τον κίνδυνο να υπάρξουν αλυσιδωτές αντιδράσεις και σε άλλες χώρες. Το Βερολίνο θεωρεί ρεαλιστικό ένα τέτοιο σενάριο και μάλιστα στο σχέδιο στρατηγικής του υπουργείου Οικονομικών γίνεται σαφής αναφορά σε τάσεις μιμητισμού στη Γαλλία, τη Φινλανδία, την Αυστρία και την Ολλανδία. Η εξέλιξη αυτή κρύβει τεράστιες οικονομικές επιπτώσεις. «Εάν γίνουν δημοψηφίσματα σε χώρες του ευρώ, τότε θα επιστρέψει στην Ευρώπη η δημοσιονομική κρίση», υποστηρίζει ο Γκούντραμ Βολφ, επικεφαλής του ερευνητικού ινστιτούτου Bruegel στις Βρυξέλλες.
2. Δεύτερο σενάριο: Περισσότερη ενσωμάτωση, αλλά αυτήν τη φορά σωστά. Πιστός οπαδός αυτού του σεναρίου είναι ο πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου και σήμερα επικεφαλής των Φιλελευθέρων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Γκι Φερχόφστατ. «Η Ευρώπη πρέπει να είναι κάτι περισσότερο από μια χαλαρή ένωση κρατών, που ενεργούν πολύ λίγο και πολύ αργά».
3. Το τρίτο σενάριο αφορά τη δημιουργία «συνασπισμού των προθύμων». Ήδη το περασμένο Σάββατο ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών παρουσίασε μετά από συνάντηση με τους άλλους πέντε ομολόγους του από τη Γαλλία, το Βέλγιο, την Ολλανδία και το Λουξεμβούργο ένα κοινό όραμα για μια «ευέλικτη Ε.Ε.». Η ιδέα δεν είναι καινούργια. Παραπέμπει στην Ευρώπη των δύο, τριών ή περισσοτέρων ταχυτήτων, όπου μια Ευρώπη «του σκληρού πυρήνα» κινείται πιο γρήγορα από την υπόλοιπη Ευρώπη.
4. Το τελευταίο σενάριο είναι η συνέχιση αυτού που η Ε.Ε. κάνει παρά το Brexit, δηλαδή τη διατήρηση του status quo, με την ελπίδα ότι η κρίση θα εξαφανιστεί χωρίς να μεταβάλει επώδυνα τις δομές.