Ως γυναικοκτονία μπορούμε να πούμε ότι είναι ότι χειρότερο μπορεί να λάβει χώρα, ως βία κατά των γυναικών.  Η γενική έννοια της γυναικοκτονίας παραπέμπει στη δολοφονία μιας γυναίκας ή ενός κοριτσιού εξαιτίας του φύλου τους. Με τη Διακήρυξη της Βιέννης για τις Γυναικοκτονίες  ο ΟΗΕ, αναγνώρισε διαφορετικά είδη γυναικοκτονίας, όπως: η δολοφονία γυναίκας ως αποτέλεσμα συντροφικής βίας, ο βασανισμός και η δολοφονία γυναίκας ως αποτέλεσμα μισογυνισμού,  η δολοφονία γυναικών και κοριτσιών εξαιτίας του σεξουαλικού προσανατολισμού τους και της ταυτότητας φύλου, και άλλες περιπτώσεις  γυναικοκτονίας οι οποίες συνδέονται με  το οργανωμένο έγκλημα, εμπόρους ναρκωτικών, ή την εμπορία γυναικών και κοριτσιών.

Ο όρος γυναικοκτονία, έρχεται από παλιά, όταν το 1976 τον κατέγραψε η κοινωνιολόγος Diana E. H. Russel, ορίζοντας έτσι το εγκληματολογικό και ανθρωπολογικό αυτό φαινόμενο. Ο όρος «γυναικοκτονία» έγινε ευρέως γνωστός και υιοθετήθηκε από την εγκληματολογία μετά το 1992, έπειτα από μία συλλογή δεδομένων  που επιμελήθηκαν από κοινού η εγκληματολόγος Jill Radford,  και η κοινωνιολόγος  Diana. H. Russel.

Τα συστήματα συλλογής δεδομένων, ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό από το ένα κράτος μέλος της ΕΕ στο άλλο, καθώς βασίζονται σε διάφορες πηγές. Για την Ελλάδα τα δεδομένα τα έχουμε από την Ελληνική Αστυνομία και εφόσον αυτά δημοσιοποιούνται. Έτσι υπολογίζεται ότι στην Ευρώπη το 30% των γυναικών ή / και κοριτσιών, που έχουν πέσει θύμα ανθρωποκτονίας, δολοφονούνται από πρόθεση από τον ερωτικό σύντροφο.

‘Όταν μιλάμε για ερωτικό σύντροφο, εννοούμε  τον  πρώην ή νυν σύζυγος ή σύντροφος, ανεξάρτητα από το αν ο δράστης μοιράζεται ή μοιραζόταν κατά το παρελθόν την ίδια στέγη με το θύμα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας στην Ελλάδα,  το 2017,  το 35 % ήταν θύματα ανθρωποκτονίας που σχετιζόταν με ενδοοικογενειακή βία.

Ένα σημαντικό θέμα που έχει προκύψει, ώστε να επανασχεδιαστεί η νομοθεσία για να υπάρχει σημαντική αντιμετώπιση του προβλήματος, είναι η κατανόηση του προβλήματος ως προς την φύση του και την συχνότητά του, όπως επίσης και το κίνητρο της δολοφονίας.

Εάν γυρίσουμε λίγο το χρόνο προς τα πίσω, θα θυμόμαστε τα στυγερά εγκλήματα – γυναικοκτονίες  που διαπράχτηκαν στην Ελλάδα,  στο τέλος του 2018 και στην αρχή του 2019, και συγκεκριμένα  για το βιασμό και την γυναικοκτονία της Ελένης Τοπαλούδη στη Ρόδο, από δύο νεαρούς άντρες με τους οποίους αρνήθηκε να συνευρεθεί ερωτικά, και τη δολοφονία της Αγγελικής Πέτρου στην Κέρκυρα, από τον πατέρα της, ο οποίος δεν ενέκρινε  τη σχέση που είχε με άνδρα από το Αφγανιστάν.

Συνοπτικά τα τελευταία 5 έτη, έχουμε αντίστοιχα από το έτος 2019, μέχρι και σήμερα, κατά έτος αντίστοιχα: 17, 19, 31, 26, 15, 6, με τελευταία την περίπτωση,  της 28ης έξω από το Αστυνομικό Τμήμα των Αγίων Αναργύρων και την στυγερή δολοφονίας της από τον πρώην σύντροφό της.

Παγκοσμίως,  κάθε  μέρα, σε όλο τον κόσμο, δολοφονούνται 137 γυναίκες, κατά μέσο όρο, από (πρώην ή νυν) συζύγους ή συντρόφους ή από κάποιο μέλος της οικογένειας τους, ενώ το 2017,  ένα ποσοστό  58% διαπράχθηκε από (πρώην ή νυν) συζύγους ή συντρόφους ή μέλη της οικογένειας τους, με βάση τα στοιχεία  του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα (UNODC).

Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ το 22% των γυναικών, έχει πέσει θύμα, σωματικής ή / και σεξουαλικής βίας. Οι χώρες με τα μεγαλύτερα ποσοστό  γυναικοκτονιών,  είναι η Αργεντινή, το Ελ Σαλβαδόρ, η Ινδία, η Ονδούρα και το Μεξικό, ενώ υψηλά ποσοστά καταγράφονται και στη Γουατεμάλα, την Κολομβία, τη Βραζιλία, τη Ρωσία και τη Νότια Αφρική.  Επιπλέον, με βάση τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων, EIGE:

• Στην Βρετανία, κάθε τρεις μέρες δολοφονείται μία γυναίκα
• Στη Σουηδία, κάθε δέκα μέρες κακοποιείται μέχρι θανάτου από το σύζυγο ή σύντροφό της
• Στην Ισπανία, μία γυναίκα δολοφονείται κάθε τέσσερεις μέρες, περίπου 100 τον χρόνο
• Στην Γαλλία, μία γυναίκα δολοφονείται κάθε πέντε μέρες εξαιτίας κακοποίησης στο σπίτι
• Στην Ελλάδα, την Πέμπτη 11/04/2024, καταγράφηκαν 103 περιστατικά, έγιναν 43 συλλήψεις με αυτόφωρη διαδικασία, ενώ 3 θύματα ζήτησαν να μεταφερθούν σε κατάλυμα, με την πλειονότητα των περιστατικών να έγιναν στη Αττική, και συγκεκριμένα έγιναν 47 καταγγελίες και 17 συλλήψεις.
• Επίσης δημιουργήθηκε νέα πλατφόρμα, με το όνομα stop-bulling.gov.gr,  για την δημιουργία καταγγελιών φαινομένων bulling στα σχολεία, όπου γονείς και μαθητές, μπορούν να καταγράψουν τα φαινόμενα βίας όπου πέφτουν στην αντίληψή τους, ή είναι οι ίδιοι θύματα σχολικού εκφοβισμού
• Επίσης με τα τελευταία στατιστικά στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ. κάθε 45 λεπτά η αστυνομία δέχεται μία καταγγελία για ενδοοικογενειακή βία, ενώ 270 γυναίκες χρησιμοποίησαν το panic button

Βέβαια δεν θα πρέπει να παραλείπουμε και την δημιουργία  ειδικών διαμορφωμένων χώρων  που θα λειτουργούν ως safe houses, για την βραχυπρόθεσμη ασφαλή φιλοξενία γυναικών – θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας, καθώς και μελών της οικογένειάς  τους, σε όλη την επικράτεια. Χώροι οι οποίοι θα φυλάσσονται από την ΕΛ.ΑΣ., ενώ σε συνεργασία με τις δομές του Υπουργείου Οικογένειας και Κοινωνικής Συνοχής, την Τοπική Αυτοδιοίκηση και άλλους φορείς, θα παρέχεται κάθε είδους βοήθεια και στήριξη.

Πολλές φορές έχουμε ακούσει σε συνομιλίες, να αποκαλούν τον συνομιλητή σε μια συζήτηση σεξιστή. Αυτοί όμως που χρησιμοποιούν αυτήν την λέξη , γνωρίζουν την έννοια αυτής, ή πολύ περισσότερο, ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός ατόμου με σεξιστική συμπεριφορά, πιο άτομο είναι πραγματικά σεξιστής και τη συνεπάγεται άραγε αυτή η συμπεριφορά στο άτομο – θύμα που είναι αποδέκτης αυτής της συμπεριφοράς. Τη να εννοούμε άραγε όταν αναφέρουμε αυτή την λέξη;  Γνωρίζουμε άραγε  τις προεκτάσεις αυτής, αλλά και της επιπτώσεις που μπορεί να έχει η αβίαστη χρήση αυτής της λέξης

Με τον όρο Σεξισμό, εννοούμε,  κάθε έκφραση ή πράξη, λέξη, ή χειρονομία,  η οποία βασίζεται στην ιδέα ότι κάποια άτομα, πιο συχνά γυναίκες, είναι κατώτερα από άλλα. Αυτό προκύπτει  στην πεποίθηση ότι κάποια  άτομα, εξαιτίας του φύλου τους, ή της κοινωνικότητάς τους,  είναι διαφορετικά και συνήθως είναι τα ποιο ευάλωτα και τα πιο αδύναμα άτομα. Σε περισσότερο βαθμό επηρεάζονται οι γυναίκες και τα κορίτσια. Άρα αναφερόμαστε στην διαφορετικότητα του ατόμου τόσο ως προς το φύλλο, είτε αναφερόμαστε στην βιολογική του υπόσταση, είτε αναφερόμαστε στην κοινωνική υπόσταση. Συνδέεται άμεσα με τα στερεότυπα και τους ρόλους των φύλλων και αφορά στην πεποίθηση ότι το ένα φύλλο είναι ανώτερο από το άλλο. Η έννοια του φαινομένου αυτού περικλείει την έννοια ότι οι άνδρες είναι πιο σημαντικοί από τις γυναίκες και ότι οι γυναίκες είναι για να βοηθούν τους άνδρες.

Εδώ θα πρέπει να κάνουμε μία μικρή παρένθεση και να αναφερθούμε στον καλοήθη σεξισμό, κατά τον οποίο το ένα φύλο και ιδιαίτερα το γυναικείο, έχει ρόλους στερεότυπους και περιοριστικούς, οι οποίοι επιφανειακά φαίνονται θετικοί. Υπάρχει ένα κύμα ευγένειας προς το γυναικείο φύλλο, όμως στην πραγματικότητα οι εκφράσεις αυτές υπομονεύουν την ανωτερότητα του άνδρα. Οι υποτιθέμενες αρετές που αποδίδονται στη γυναίκα είναι πάντα αυτές που η πατριαρχία τις θέλει να έχουν, ήτοι υπομονή, αντοχή, ενσυναίσθηση, έτσι ώστε να μπορούν να επιτελούν την συναισθηματική εργασία για όλους τους άλλους, ενώ τα δικά της συναισθήματα αγνοούνται παντελώς.

Σοβαρές και βλαβερές συνέπειες, έχει το φαινόμενο του σεξισμού, τόσο σε γυναίκες, όσο και σε άνδρες, όταν αυτά τα φαινόμενα έχουν να κάνουν με εθνικότητα, ηλικία, σεξουαλικό προσανατολισμό, αναπηρία, θρησκεία ή άλλους παράγοντες.

Φαινόμενα σεξισμού συναντούμαι σε κάθε μορφή δημόσιας και ιδιωτικής δραστηριότητας. Στον χώρο της δημοσιογραφίας ένα ποσοστό 63% έχει υποστεί λεκτική βία, ενώ για τις οικιακές εργασίες οι γυναίκες αφιερώνουν διπλάσιο χρόνο από τους άνδρες. Ενώ όλες σχεδόν οι γυναίκες έχουν δεχτεί

το  φαινόμενο του mansplaining & του manterrupting,  στον χώρο εργασίας.

Ο σεξισμός βασικά ξεκινά βασικά, από την χρήση του αρσενικού γένους,  στην ομιλία. Έτσι από την ομιλία μπορούμε να συμπεράνουμε και να αναγνωρίσουμε την συγκεκριμένη συμπεριφορά, αφού εκφράζει τον τρόπο σκέψης  και τις πράξεις μας. Σημαντικό επίσης είναι και το φαινόμενο του σεξισμού στους χώρους εργασίας. Το φαινόμενο εμφανίζεται τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες, και έχει να κάνει με την εξωτερική εμφάνιση ή τον τρόπο ντυσίματος. Ο σεξισμός στο εργασιακό περιβάλλον έχει να κάνει με την υπομονεύει  την αποτελεσματικότητα των θυμάτων.

Υπομονετικά σχόλια δημιουργούν εκφοβιστική & καταπιεστική ατμόσφαιρα για αυτούς που τα αντιμετωπίζουν και μπορούν να μετατραπούν σε βία ή παρενόχληση. Τα θύματα εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα άγχους και κατάθλιψη.

Σε πολλούς τομείς εμφανίζονται φαινόμενα σεξισμού, όπως, όταν γίνονται συνεντεύξεις σε αθλήτριες, δεν αναφερόμαστε στο κατόρθωμα των αθλητριών, στην δεξιότητα και δύναμη των αθλητριών,  αλλά στον οικογενειακό τους ρόλο. Άλλο παράδειγμα αποτελεί η εμφάνιση των γυναικών σε πολιτιστικές ή αθλητικές εκδηλώσεις, όπου οι γυναίκες εμφανίζονται με σέξι ενδυμασία και έχουν διακοσμητικό ρόλο. Τα σεξιστικά αστεία μπορούν να εκφοβίσουν και να κάνουν τους ανθρώπους να σωπάσουν και να υπoβαθμίσουν την σεξιστική συμπεριφορά.

Τα ειδησεογραφικά κείμενα ή απλά ο λόγος και οι απόψεις που εκφράζουν οι δημοσιογράφοι έχει σοβαρό αντίκτυπο μεταξύ των αναγνωστών / στριών και της πραγματικότητας. Οι δημοσιογράφοι πλαισιώνουν γεγονότα και όψεις του γίγνεσθαι, ώστε να ενημερωθεί η κοινή γνώμη με τρόπο γλαφυρό και αντικειμενικό. Εδώ θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή στην μετάδοση των ειδήσεων που μεταφέρονται, να είναι μελετημένα σωστά και να μεταφέρουν αντικειμενικά την είδηση χωρίς υπερβολή και σκληρά λόγια και εικόνες, προστατεύοντας όχι μόνο το κοινωνικό σύνολο, αλλά και το θύμα.

Ο δημοσιογραφικός λόγος πρέπει να είναι πληροφοριακός, το ύφος απρόσωπο και ουδέτερο, με αποστασιοποίηση του δημοσιογράφου από τα γεγονότα, ώστε να αποδίδεται αντικειμενικότητα, χωρίς υπερβολές και προσωπικές απόψεις, που θα βλάψουν όχι μόνο το θύμα, αλλά και την κοινωνία, ώστε να αποτελούν μέρος του προβλήματος και να συμβάλλουν στην λύση του προβλήματος.

Η αναπαράσταση της έμφυλη βίας από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, παρουσιάζεται με έναν ιδιαίτερο τρόπο, που περιλαμβάνει ή την παρουσίαση ειδεχθών εγκλημάτων, ή εστιάζει στην διαφορετικότητα μεταξύ θύτη – θύματος, ή υπό την επήρεια διαφόρων άλλων παραγόντων, ή στο ασταθές οικογενειακό περιβάλλον του θύτη, εστιάζοντας οπτικά στο προσωπικό επίπεδο του θύτη και όχι στην κοινωνική διάσταση του προβλήματος.

Η αναπαράσταση των μορφών της βίας, θα πρέπει να γίνεται και να επικεντρώνεται στον αποτρεπτικό και προστατευτικό τρόπο αντιμετώπισης του συμβάντος από το θύμα, να μην εστιάζεται στο κάθε αυτό γεγονός αλλά να συνδυάζεται με πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση  της βίας.

Δεν θα πρέπει να αναφερόμαστε μόνο σε φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας, με θύματα γυναίκες ( αν και κατέχουν ποσοστό 85% φαινομένων ενδοοικογενειακής βίας ), αλλά και σε περιπτώσεις που υπάρχουν θύματα άνδρες ή παιδία.

Παρουσιάζοντας φαινόμενα έμφυλης βίας, θα πρέπει να επικεντρωθούμε στα εξής:

• Πως δομούνται και αναπαριστάνονται οι μορφές έμφυλης βίας;
• Πως οι τρόποι αναπαράστασης της έμφυλης βίας συμβάλλουν στην διαιώνιση ή στην αντίσταση του φαινομένου της βίας;
• Στερεότυπα που υποβόσκουν ή γεννούν αυτές τις συμπεριφορές;
• Ευαισθητοποίηση και αντιμετώπιση των ακραίων κοινωνικών φαινομένων,
• Υποστήριξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων
• Εκστρατείες ευαισθητοποίησης σχετικά με τις ανισότητες των φύλων και τις διακρίσεις,
• Προστασία προσωπικών δεδομένων, με εξασφάλιση συγκατάθεσης (όπου είναι εφικτό), με ιδιαίτερη προσοχή στις ευαίσθητες προσωπικές πληροφορίες τόσο του θύματος όσο και του θύτη, με σεβασμό των δικαιωμάτων και των δύο μερών,
• Τα φαινόμενα έμφυλης βίας θα πρέπει να τυγχάνουν χειρισμού άμεσα με ταχύτητα, σοβαρότητα και εμπιστευτικότητα

Η αντιμετώπιση της έμφυλης βίας και ειδικότερα η βελτίωση της γνώσης σχετικά με το θέμα αυτό αποτελεί προτεραιότητα. Όμως δεν υπάρχουν συγκρίσιμα και αξιόπιστα δεδομένα, πέραν των περιστατικών που καθημερινά συμβαίνουν και καταγράφονται από την αστυνομία, γιατί υπάρχουν και περιστατικά που λόγω ιδιαίτερων δεδομένων και συνθηκών δεν βλέπουν ποτέ το φώς της δημοσιότητας, με άμεσο αποτέλεσμα να εμποδίζεται η λήψη μέτρων πολιτικής.

Τα τελευταία έτη, ιδίως μετά την πανδημία του COVID, έχουν γίνει μελέτες τόσο σε Ευρωπαϊκό, όσο και σε  διεθνές επίπεδο, ώστε να βελτιωθεί η γνώση για αυτή την μάστιγα. Σε αυτό συνέβαλε και η  συνάντηση που έγινε στις 10 Μαρτίου 2016, όπου η Ομάδα Εργασίας για την Στατιστική του Εγκλήματος και της Ποινικής Δικαιοσύνης αποφάσισε να οργανώσει μια ειδική επιτροπή στο πλαίσιο της Συνθήκης της Κωνσταντινούπολης,  η οποία αποτελεί την πιο ολοκληρωμένη διεθνή συνθήκη για την καταπολέμηση και την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας.

Βέβαια δεν θα πρέπει να παραλείπουμε και να ξεχνάμε ταυτόχρονα, ότι όλα τα άτομα  είναι εν δυνάμει ή μπορεί να γίνουν θύματα, αλλά και θύτες, κάποιας από όλες τις μορφές της βίας. Όμως οι  γυναίκες και τα κορίτσια όλων των ηλικιών, είναι πιο ευάλωτα και  θίγονται περισσότερο σύμφωνα με τα διαθέσιμα δεδομένα. Ορθή λοιπόν αντιμετώπιση του προβλήματος, αντικειμενικότητα στην λήψη  και μετάδοση πληροφοριών, αναλυτική και εμπεριστατωμένη μελέτη όλων των εν δυνάμει δεδομένων, για την ορθή μετάδοση της πληροφορίας, χωρίς λογοκρισία και τετελεσμένη απόφαση, χωρίς  γνώση των  πραγματικών συμβάντων, όπως επίσης σημαντικό είναι να  λαμβάνουμε  σοβαρή υπόψη  και την ιστορική αναδρομή των γεγονότων, που οδηγούν σε αποτρόπαιες και καταδικαστικές από όλους συμπεριφορές τέτοιου είδους, όσο ήπιας μορφής και εάν είναι.