Πάει πολύς καιρός που η αστική τάξη είχε στις τάξεις της επιχειρηματίες του Τύπου.

Επιχειρηματίες που δεν είχαν μια εφημερίδα για να υποστηρίζουν άλλες επιχειρηματικές δραστηριότητες, αλλά ήταν γι’ αυτούς η βασική δραστηριότητα. Οι οποίοι συχνά, εκτός από επιχειρηματίες του Τύπου, ήταν ταυτόχρονα και ιδεολόγοι του αστικού συστήματος, και εξαιρετικές «πένες». Πάει καιρός που η αστική τάξη δεν έχει στις τάξεις της μια Ελένη Βλάχου ή έναν Χρήστο Λαμπράκη.

Βεβαίως, από τότε έχουν αλλάξει πολλά. Έχει αλλάξει η μορφή και τα εργαλεία της ενημέρωσης. Τα τηλεοπτικά κανάλια κέρδισαν την πρωτοκαθεδρία από τις εφημερίδες, και τώρα μια νέα γενιά μεγαλώνει αντλώντας την ενημέρωσή της από τα ηλεκτρονικά μέσα. Η κυκλοφορία των εφημερίδων έχει καταρρεύσει, ενώ η κρίση αναξιοπιστίας χτυπάει και τα κανάλια. Η δημοσιογραφία απαξιώνεται, «φτηναίνει». Το «λειτούργημα» έχει καταντήσει πλέον ένα αστείο…

Ωστόσο, η βάση της κακοδαιμονίας παραμένει: οι επιχειρηματίες στο χώρο των μίντια έρχονται από άλλους επιχειρηματικούς χώρους, οι δραστηριότητες από τις οποίες βγάζουν λεφτά είναι άλλες. Μπαίνουν στο χώρο των μίντια όχι για να κερδοφορήσουν -η κατακόρυφη πτώση των εσόδων κάνει σχεδόν όλες τις επιχειρήσεις μίντια ζημιογόνες!- αλλά για να αποκτήσουν το δικαίωμα επιρροής. Επιρροής στην κοινή γνώμη, άρα και στην εκάστοτε κυβερνητική εξουσία, η οποία για προφανείς λόγους είναι πάντα «ευαίσθητη» στις διαθέσεις της κοινής γνώμης…

Τέσσερις επιχειρηματίες έδωσαν στον πρόσφατο διαγωνισμό για τις τηλεοπτικές άδειες 246 εκατ. ευρώ συνολικά για να αποκτήσουν ένα τέτοιο «δικαίωμα στην επιρροή». Οι τρεις εξ αυτών προέρχονται από το χώρο του εφοπλισμού και ο τέταρτος από το χώρο των κατασκευών. Τις επιχειρηματικές δραστηριότητες που εξασφαλίζουν στους κορυφαίους των χώρων αυτών μεγάλη ρευστότητα.

Πότε θα βγάλουν τα λεφτά τους οι νέοι καναλάρχες; Εδώ τα δεδομένα είναι συντριπτικά. Η διαφημιστική δαπάνη ήταν το 2008 2,8 δισ. ευρώ μικτά, ενώ σήμερα έχει πέσει κάτω από 1 δισ. ευρώ. Από αυτά, στα κανάλια πηγαίνουν τα 500 εκατ. μικτά, περίπου τα μισά καθαρά. Οι δύο νέοι στο χώρο, ο Μαρινάκης και ο Καλογρίτσας έδωσαν περί τα 140 εκατ. ευρώ μόνο για τις άδειες. Θα χρειαστεί τώρα να χτίσουν ένα κανάλι από την αρχή, που σημαίνει επίσης μια μεγάλη δαπάνη. Ακόμη και αν προτιμήσουν τη λύση να αγοράσουν ένα έτοιμο κανάλι από τους «χαμένους» του διαγωνισμού, πάλι θα πρέπει να καταβάλουν ένα σοβαρό τίμημα. Με μετριοπαθείς υπολογισμούς, θα πρέπει να δώσουν και οι δύο γύρω στα 250 εκατ. για να ξεκινήσουν τα κανάλια τους. Που η από κει και πέρα λειτουργία τους θα έχει ένα σταθερό κόστος.
Όταν οι άδειες είναι δεκαετούς διάρκειας, με ποιους υπολογισμούς ελπίζουν ότι θα βγάλουν έστω τα λεφτά τους; Οι παλιοί (Αλαφούζος, Κυριακού) όχι μόνο πλήρωσαν λιγότερα για την απόκτηση των αδειών, αλλά έχουν και έτοιμα κανάλια. Δεν θα αφήσουν λοιπόν εύκολα τους νέους να μονοπωλήσουν τη διαφημιστική «πίτα». Επιπλέον, θα υπάρξουν και θεματικές και περιφερειακές άδειες, και ένα μέρος της διαφημιστικής «πίτας» θα πάει και εκεί.

Αγοράζοντας ακριβά τις άδειες, οι νέοι ιδιαίτερα επιχειρηματίες, αγόρασαν στην πραγματικότητα μια σημαντική οψιόν για ζημίες. Προφανώς ο ναρκισσισμός δεν αρκεί για να αναλάβει ένας επιχειρηματίας το ρίσκο ζημιών. Το γεγονός λοιπόν ότι το αναλαμβάνουν, εξηγείται με δύο τρόπους:

Πρώτο, ότι ελπίζουν βάσιμα πως το «δικαίωμα στην επιρροή» θα υπεραντισταθμίσει τις όποιες ζημίες.
Δεύτερο, ότι οι νέες τους επιχειρήσεις, καθαρές από δανειακά βάρη, θα μπορούν να εξασφαλίσουν αξιόλογου ύψους νέο δανεισμό.

Το γεγονός ότι ένα μεγάλο αστικό «τζάκι», όπως ο Βαρδινογιάννης, απείχε ηχηρά από τον τζόγο για την απόκτηση άδειας (πρόσφερε μόλις 12 εκατ. για να πάρει άδεια το Star) έκανε κάποιους να αναρωτηθούν «Μα πού είναι η αστική τάξη;». Πράγματι, δεν είναι μόνο ότι η αστική τάξη δεν έχει πλέον «λειτουργούς» σαν την Ελένη Βλάχου, είναι επίσης και το γεγονός ότι σημαντικά τμήματά της απέχουν επιδεικτικά…

Αν πάντως αφήσουμε αυτές τις γενικές σκέψεις και τους υπολογισμούς για κέρδη και ζημίες και ξαναγυρίσουμε στο αγαθό της ενημέρωσης αυτό καθαυτό, μόνο μελαγχολικές σκέψεις μπορεί να κάνει κανείς…

Γράφει ο Γεράσιμος Ταυρωπός