Quantcast
Connect with us

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ

Ξάνθη | «Τα λαογραφικά του Μαγιού»

Δευτέρα 2  Μαΐου 2018 [20.00] Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο Ξάνθης «Τα λαογραφικά του Μαγιού».  Με την Γαρυφαλλιά Γ. Θεοδωρίδου Διδάκτωρ Λαογραφίας ΔΠΘ. Είσοδος ελεύθερη.

«Τα λαογραφικά του Μαγιού»

Ο Μάιος συγκεντρώνει όλη τη δύναμη της οργιαστικής βλάστησης («Ο Μάης με τα ρόδα», «Ο Μάης φέρνει τα λούλουδα»). Η διάχυση της ανθρώπινης χαράς για την Άνοιξη, καθώς η φύση «φωνάζει» ευρισκόμενη στην «καλύτερη» ώρα της και η αυθόρμητη λατρεία της ανθοφορίας έκανε το λαό να τον ονομάζει Καλομηνά, Λούλουδο, Πράσινο, Τριανταφυλλά ή Κερασάρη, και να προσμένει ανυπόμονα το Χρυσομάη του· οι μέρες μεγαλώνουν και ο μήνας αναφέρεται επίσης ως Πεντεφάς, Πεντοδείλινος ή Πολυψωμάς Ήλιε μ’ που βγαίνεις το ταχύ κι αργείς να βασιλέψεις»).

Όλες οι γιορτές του έχουν λοιπόν «μαγικό» περιεχόμενο: Με πρώτη την Πρωτομαγιά, μια «μαγική» λαϊκή γιορτή. Ο λαός επιδίδεται σε ενέργειες εκτόνωσης και απολυτρωτικές εκδηλώσεις μακροζωϊας: ξεφωνητά, τραγούδια, κοινή έξοδος στους αγρούς για «να πιάσουν το Μάη» (τη χαρά και ευλογία), κοπή λουλουδιών, στεφανώματα στα σώματα, στα κεφάλια, στις πόρτες, στα μπαλκόνια, στα αυτοκίνητα· οι άνθρωποι παλαιόθεν αυτή τη μέρα μετέφεραν αξύπνητα στα σπίτια τους τα κλαδιά με τη δροσιά τους («Ο Μάης ρίχνει τη δροσιά»), έπαιρναν ευλογημένο ή αμίλητο νερό, ραντίζονταν στα χέρια, στα μαλλιά και στο πρόσωπο για να μεταγγίσουν στα σώματά τους τη φρεσκάδα από τα λιβάδια («Τώρα Μαγιά, τώρα δροσιά, τώρα το καλοκαίρι»)· κυλιούνταν στους αγρούς και στη χλόη, «πάνω στη μάνα-γη» για να αντλήσουν τη ζωοδότρα δύναμη και τη θαλερότητα της αναγεννημένης φύσης, να ξανανιώσουν· έφτιαχναν ολάνθιστα μαγιο-στεφάνια για να κρατήσουν τη ζωτικότητά της, μάλιστα έβαζαν ανάμεσα στα άνθη ένα σκόρδο και ένα αγκάθι «για τον εχθρό», επιπλέον ένα στάχυ για τη γονιμότητα (τα μαγιάτικα στεφάνια καίγονταν στη φωτιά του Άη-Γιάννη του Κλήδονα, του Θεριστή)· στις παραθαλάσσιες περιοχές «έκαναν βαρκάδα με στολισμένες βάρκες, γλεντούσαν ολημερίς έως αργά»· αναπαριστούσαν το μήνα στολίζοντας το γονιμικό «μαγιόξυλο», τα «Μαγιόπουλα» («νεκραναστημένα παιδιά») και τις «Νυφούλες του Μάη» με κλαδιά φορτωμένα από στάχυα και φρούτα· έκοβαν λυγαριές και τύλιγαν τη μέση τους «για να γίνουν ευλύγιστοι», αγκάλιαζαν χονδρά δέντρα για να παχύνουν και να ζήσουν πολλά έτη, σαν και εκείνα· εκφωνούσαν λόγο τελετουργικά άσεμνο, δηλαδή επιτελούσαν ενέργειες με σκοπό να επιφέρουν ευγονία, ευκαρπία, γεμάτοι ελπίδα, χαρά, αισιοδοξία από τη γύρω τους θαυμαστή βλάστηση (θυμίζω ότι πρόκειται για μια ποιητική θέαση για τον κάτοικο της πόλης, αλλά για μια υπόθεση ζωής/επιβίωσης για τον αγρότη). Το μήνα αυτό ο λαός γιορτάζει επίσης τη μητέρα (ποιος άλλος μήνας συνδεδεμένος με τη μήτρα-γη θα ήταν κατάλληλος ώστε να αφιερωθεί αρχετυπικά στη μάνα των ανθρώπων που κυοφορεί τη ζωή;).

Όμως ο Μάης είναι επίσης μια εποχή διπρόσωπη, αμφίβολη και αμφίσημη, αισθησιακή αλλά και επικίνδυνη, όπως όλα τα όμορφα πράγματα στη ζωή – «Να μη σ’ εύρει η κακιά ώρα του Μάη», «Ο Μάης φτιάχνει τα σπαρτά κι ο Μάης τα χαλάει» (θυμίζω την παρετυμολογία των λέξεων Μάης – μάγια – μαγεύω – μαγεμένος). Έτσι ο λαός στις αποφράδες ημέρες του μήνα επιτελούσε μαγικές προφυλάξεις από τα δυσάρεστα (π.χ. κυρίως παλαιότερα, δεν εξήρχοντο πολύ πρωί, δεν κοιμούνταν στην ύπαιθρο, δεν λούζονταν με βρόχινο νερό, έδιωχναν θορυβωδώς τα ενοχλητικά ζωΰφια -«Όξω ψύλλος και ποντίκι, μέσ’ αρνί με το κατσίκι» και τόσα άλλα αποτρεπτικά μέσα)· τιμούσαν τον Άη Γιάννη (8 Μαΐου) τον Χαλαζά ή Βροχάρη και τον άγιο Χριστόφορο (9 Μαΐου) για την προστασία από το καταστρεπτικό χαλάζι· στη γιορτή της Ανάληψης, ο λαός πρόσεχε τη δύναμη του Χριστού που «αναλήβεται» («σηκώνεται το Χριστός Ανέστη»), και οι νεκροί προσμένουν τις προσφορές των ζώντων· στα παραθαλάσσια μέρη οι άνθρωποι υποδέχονταν τη γιορτή μέσα στο νερό («πρώτο μπάνιο»), ενώ στα ορεινά αυτή η ημέρα ήταν η Γαλατερή ή Γαλατοπέφτη των κτηνοτρόφων· χρησιμοποιούσαν καθαρτήρια, εξαγνιστικά και αποτρεπτικά τη φωτιά (και τη στάχτη) π.χ. οι θρακιώτες Αναστενάρηδες στη γιορτή των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης (21 Μαΐου). Η φωτιά καθαρίζει, το νερό ξεπλένει και το Ψυχοσάββατο του Ρουσαλιού, κατέκλυζαν με νερό τα κεφάλια των παιδιών (αναλογικά με τη βιβλική αφήγηση για το «πλημμύρισμα» των Μαθητών από το Άγιο Πνεύμα)· αυτή τη μέρα μέχρι σήμερα, οι ζώντες αποχαιρετούν τους αγαπημένους νεκρούς μέσα στα λουλούδια διότι «κλειούνται οι ψυχές, η καθεμιά στον τόπο της», όπως οι Ρωμαίοι στα Ροζάλια, γιορτή που ονομάστηκε έτσι από τα ρόδα με τα οποία ανθοστόλιζαν τους τάφους των προγόνων, όπως οι Βυζαντινοί στη γιορτή του Ροδισμού που στο ελληνικό λαϊκό εορτολόγιο μετετράπη σε Ρουσάλια. Την Κυριακή της Πεντηκοστής, της Γονατιστής, οι ζώντες προσφέρουν, μνημονεύουν, πέφτουν στα γόνατα πάνω σε φύλλα της «νεκρικής» καρυδιάς, κρατούν κεριά για να φωτίζουν τις ψυχές των προγόνων στον δρόμο τους, βάζουν στο στόμα πικρό λουλούδι, φυλάττουν κλειστά μάτια για να «μην βλέπουν οι νεκροί, διότι γνωρίζουν, λυπούνται και δε θέλουν να πάνε με τη σειρά τους», αμίλητοι δροσίζουν με ανθόνερο τις ψυχές στο πέρασμά τους από της Τρίχας το Γιοφύρι· παλαιότερα δεν δουλεύαν, δεν κλαδεύαν, δεν έραβαν κ.ά.

Σε αυτό το μεθύσι από χρώματα και φως, όπου η ανοιξιάτικη ζέστη συνεπαίρνει τους ανθρώπους, τους ωθεί να  χορεύουν και να στολίζονται, λαμβάνουν χώρα οι νεοελληνικές γιορτές της Άνοιξης. Εν τέλει, εορτάζονται αναμνηστήρια οι θυσίες της νεότητας υπέρ μιας αξιοπρεπούς ανθρώπινης ζωής («Μέρα Μαγιού μου μίσεψες») – για να αναφερθούμε επίσης στο περιεχόμενο της Εργατικής Πρωτομαγιάς.

Και του χρόνου! Καλό μας Μάη!

Γαρυφαλλιά Θεοδωρίδου

Διδάκτωρ Λαογραφίας ΔΠΘράκης

ΝΑ ΜΗΝ ΞΕΧΆΣΩ ΝΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΉΣΩ ΑΥΤΟΝ ΤΟ ΜΉΝΑ

Εκδηλώσεις εργαστηρίων. www.facebook.com/FEXANTHI     Αναλυτικό πρόγραμμα της ΦΕΞ  www.fex.org.gr

ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΗΜΕΡΑΣ TAI CHI & QΙ GONG 2018 – στο πάρκο του λημνίου Ξάνθης (ελεύθερη συμμετοχή για όλους)

Το πρόγραμμα της ΦΕΞ υλοποιείται με την ευγενική υποστήριξη των:  • ΣΕΚΕ ΑΕ • ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΤΜΕΖΑ  • Σχολή χορού  ΜΑΡΙΑ ΛΑΜΠΡΟΥ •  Ταβέρνα «ΤΟ ΔΡΟΜΑΚΙ»  • ΚΤΗΜΑ ΒΟΥΡΒΟΥΚΕΛΗ  • BOUTIQUE HOTEL 1905 •  MEZEBAR  Bar & Gril  • ΣΚΑΡΠΕΛΟ συντήρηση έργων τέχνης   • βιβλιοπωλείο «ΠΥΡΓΕΛΗ» •  ΑΒΑΞ ΑΕ Βιοαέριο Ξάνθης •  

Φιλοπρόοδη Ένωση Ξάνθης / πολιτιστικό δίκτυο Ξάνθης    

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΞΑΝΘΗΣ    Αντίκα 7, 67132 Ξάνθη  Τηλ.: 25410 25421 – 6937120986  

fexanthis@gmail.com fexorg@otenet.gr   www.fex.org.gr  https://www.facebook.com/FEXANTHI

Click to comment

Απάντηση

ΚΑΒΑΛΑ

Tον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Φ.Ν.Θ. o Συλλόγος Τριτέκνων Καβάλας

Τον Σεβασμιότατο μητροπολίτη Φ.Ν.Θ. κ. Στέφανο, επισκέφθηκε το Δ.Σ. του Συλλόγου της Π.Ε. Καβάλας. Σε εγκάρδιο κλίμα η συζήτηση περιστράφη κυρίως γύρω από το μείζον θέμα που αντιμετωπίζει η πατρίδα μας, το δημογραφικό. 

Συζητήθηκαν προτάσεις, για να αποφασίζουν ευκολότερα οι νέοι να κάνουν οικογένεια, αλλά και πως να στηριχθούν περισσότερο οι μεγάλες οικογένειες. Μνημονεύτηκαν οι βασικές προϋποθέσεις γι΄ αυτά, όπως εργασία, στέγη, κοινωνικές υποδομές και ουσιαστική βοήθεια από το κράτος. Ο Σεβασμιότατος ενημερώθηκε αναλυτικά και για το βασικό αίτημα της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Τριτέκνων, για την αναγνώριση της Τρίτεκνης οικογένειας ως Πολύτεκνης, όπως ισχύει στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες, όπως και γενικότερα για τις δράσεις και τις επιδιώξεις του Συλλόγου μας σε τοπικό επίπεδο.

Continue Reading

ΚΑΒΑΛΑ

Εκτακτο | Εξαφάνιση άνδρα απο την Καβάλα

Ο 34χρονος χρήστος Θώμος από την καβάλα εξαφανίστηκε στις 27 Μαρτίου με τους συγγενεις του να τον αναζητούν.

Χάθηκε στις 10 π.μ, έχει ύψος 1,90 και φορούσε μαύρη ζακέτα north face με κουκούλα και κάτω φόρμα μαύρη η μπλε. Κουβαλάει ένα σακίδιο πλάτης. Παρακαλείτε όποιος τον έχει δει να επικοινωνήσει με τους οικείους του στο 6974341419 και τον πατέρα του χρήστου Θωμά Θωμο.

Continue Reading

ΚΑΒΑΛΑ

Συνάντηση Περιφερειάρχη ΑΜΘ με τον Περιφερειακό Συμπαραστάτη του Πολίτη και της Επιχείρησης

Τον νεοεκλεγέντα Περιφερειακό Συμπαραστάτη του Πολίτη και της Επιχείρησης στην Περιφέρεια ΑΜΘ, δικηγόρο Κομοτηνής κ. Γιώργο Κυμπαρίδη, υποδέχτηκε στο γραφείο του ο Περιφερειάρχης Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης κ. Χριστόδουλος Τοψίδης.

Ο κ. Τοψίδης εξέφρασε τα συγχαρητήρια του στον κ. Κυμπαρίδη και του ευχήθηκε καλή και παραγωγική θητεία στην νέα του θέση. «Ο Περιφερειακός Συμπαραστάτης είναι ένας θεσμός που σεβόμαστε και τιμούμε, καθώς η εξυπηρέτηση των πολιτών και των επιχειρήσεων αποτελεί μείζονα προτεραιότητα της Διοίκησής μας, η οποία έχει σαφή ανθρωποκεντρικό προσανατολισμό», δήλωσε ο κ. Τοψίδης, επισημαίνοντας ακόμη ότι «στόχος μας είναι οι υποθέσεις που απασχολούν τους πολίτες και τις επιχειρήσεις – σε σχέση πάντα με την Περιφέρεια ΑΜΘ- να επιλύονται άμεσα και με τον ενδεδειγμένο νομικό τρόπο και πιστεύω ότι ο κ. Κυμπαρίδης θα εκπληρώσει εξαιρετικά τις υποχρεώσεις του».

Ο Γιώργος Κυμπαρίδης εξελέγη Συμπαραστάτης του Πολίτη και της Επιχείρησης στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, σε ψηφοφορία που έγινε κατά τη διάρκεια της 4 ης συνεδρίασης του Περιφερειακού Συμβουλίου Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, την Τετάρτη 27/03/2024. Συγκέντρωσε 36 ψήφους σε σύνολο 39 ψηφισάντων Περιφερειακών Συμβούλων, η συνυποψήφια του, δικηγόρος κ. Γιαννούλα Τσιλιφίκα συγκέντρωσε δύο ψήφους και καταμετρήθηκε ένα λευκό ψηφοδέλτιο.

Continue Reading
Green logo ENA Club with text ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ

Κατοικία

a house with a green roof and road signs left and right
arrows as a circle symbol of recycling
paint cans
letters AG as logo
gear and tool as logo pavlidis

newsletter



Καιρος

Πρωτοσέλιδα

Χρήσιμα

Δρομολόγια Πλοίων από και προς Καβάλα

Γιατροί ΕΟΠΥΥ ΚΑΒΑΛΑΣ

espa logo

espa_logo_en