Η ηπατίτιδα είναι μία συνηθισμένη φλεγμονή του ήπατος. Υπάρχουν αρκετές αιτίες που την προκαλούν: η πιο συχνή είναι διάφοροι ιοί, όπως αυτοί της ηπατίτιδας Α, Β, C.

Οι λειτουργίες που επιτελεί το ήπαρ είναι πολλαπλές και σημαντικές. Η κυριότερη είναι ότι αποτελεί το χημικό εργαστήριο του ανθρώπινου οργανισμού, καθαρίζοντας το αίμα από τις τοξικές ουσίες που περιέχει μετατρέποντας τις σε αβλαβείς, οι οποίες στην συνέχεια θα απομακρυνθούν από το σώμα μας είτε με τα ούρα είτε με τα κόπρανα.

Πως εκδηλώνεται η ηπατίτιδα;

Η ηπατίτιδα συχνά εκδηλώνεται αρχικά με γενικά συμπτώματα, που θυμίζουν κρύωμα: αδυναμία, ανορεξία, ναυτία, χαμηλό πυρετό. Στη συνέχεια τα κόπρανα αποχρωματίζονται (γίνονται σχεδόν “άσπρα”), τα ούρα αποκτούν σκούρο χρώμα και παρουσιάζεται ίκτερος (το δέρμα παίρνει κίτρινο χρώμα). Το ήπαρ είναι συνήθως ελαφρά επώδυνο.

Ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι πάντοτε έτσι. Σε αρκετές περιπτώσεις ο ασθενής μπορεί να έχει ηπατίτιδα, αλλά να μην παρουσιάζει κανένα σύμπτωμα. Μόνο οι εξετάσεις αίματος αποκαλύπτουν τη νόσο. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο ασθενής δεν γνωρίζει ότι πάσχει. Μιλάμε τότε για ασυμπτωματικό φορέα της νόσου.

Ηπατίτιδα Α

Αποτελεί την πρώτη μορφή ηπατίτιδας. Εγινε γνωστή γύρω στο 1940 και ονομάσθηκε στην αρχή «λοιμώδης ηπατίτιδα». Κατατάσσεται μεταξύ των συχνοτέρων λοιμωδών νοσημάτων. Μεταδίδεται με το φαγητό, το νερό και τα κόπρανα, ειδικά όταν υπάρχουν άσχημες συνθήκες υγιεινής. Γι αυτό και η σωστή καθαριότητα και απολύμανση τως χώρων υγιεινής καθώς και το σωστό πλύσιμο των χεριών (ιδιαίτερα πριν από τα γεύματα) αποτελούν τα σημαντικότερα προφυλακτικά μέτρα.

Η ηπατίτιδα Α προκαλεί οξεία λοίμωξη, η οποία σχεδόν ποτέ δεν μεταπίπτει σε χρόνια μορφή και αφήνει μόνιμη ανοσία (δηλαδή ο ασθενής δεν υπάρχει περίπτωση να νοσήσει ξανά από ηπατίτιδα Α). Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτοϊάται σύντομα και δεν εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία.

Ηπατίτιδα B

Η μορφή αυτή μεταδίδεται όταν ο ιός εισέλθει στην κυκλοφορία του αίματος (με την σεξουαλική επαφή, τρύπημα από μολυσμένη βελόνα, κατά τη διάρκεια οδοντιατρικών ή άλλων επεμβάσεων, μετάγγιση αίματος, και κατά την διάρκεια του τοκετού). Επίσης μεταδίδεται με το τατουάζ, τις ξυριστικές μηχανές και τις οδοντόβουρτσες.

Οταν κάποιος μολυνθεί από τον ιό της ηπατίτιδας Β, ανιχνεύεται στο αίμα του ένα τμήμα του ιού, που λέγεται αυστραλιανό αντιγόνο. Στη συνέχεια μέσα στο επόμενο εξάμηνο περίπου, η μεγάλη πλειοψηφία, περίπου το 80%, αυτοϊάται (δηλαδή θεραπεύεται από μόνη της χωρίς κάποια ιατρική παρέμβαση). Σ΄αυτή την περίπτωση δεν ανιχνεύεται πλέον το αυστραλιανό αντιγόνο, οπότε ο ασθενής δεν μεταδίδει τη νόσο. Επίσης ανιχνεύονται αντισώματα στο αίμα, που εξασφαλίζουν ανοσία απέναντι στη νόσο (δηλαδή ο ασθενής πλέον είναι προστατευμένος, δεν υπάρχει περίπτωση να νοσήσει ξανά από ηπατίτιδα Β). Στο υπόλοιπο ποσοστό (περί το 20%) το αυστραλιανό αντιγόνο παραμένει στο αίμα, ενώ αντισώματα δεν αναπτύσσονται και ο ασθενής λέμε οτι πάσχει από χρονία ηπατίτιδα Β. Πρόκειται για ένα σοβαρό νόσημα, που χρειάζεται τακτική παρακολούθηση και συχνά ενδονοσοκομειακό έλεγχο.

Στην χώρα μας υπάρχουν 300.000 ασυμπτωματικοί φορείς εκ των οποίων οι 25 – 30% θα αναπτύξουν χρόνια νόσο. Το ευχάριστο είναι ότι υπάρχει πλέον ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο έναντι της ηπατίτιδας Β. Η χρονία νόσος αντιμετώπιζεται πλέον ικανοποιητικά με τη χρησιμοποίηση φαρμάκων όπως η ιντερφερόνη και η λαμιβουδίνη.

Ηπατίτιδα C

Η διάγνωση της έγινε εφικτή την τελευταία δεκαετία . Μεταδίδεται κυρίως με τις μεταγγίσεις αίματος (και λιγότερο με την ερωτική επαφή). Σήμερα, η συχνότητα εμφάνισης νέων κρουσμάτων παρουσιάζει πτωτική τάση, λόγω ελέγχου του αίματος που δίνεται με τις μεταγγίσεις. Παρά το γεγονός ότι η κλινική εικόνα είναι πολύ πιο ήπια από αυτήν της Β, το 80% των ασθενών θα αναπτύξουν χρόνια νόσο, εκ των οποίων το 20% θα αναπτύξει κίρρωση του ήπατος 20 χρόνια αργότερα.

Στην Ελλάδα υπάρχουν γύρω στους 100.000 – 150.000 φορείς της νόσου. Δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί εμβόλιο έναντι της ηπατίτιδας C.

Πως γίνεται η διάγνωση της ηπατίτιδας;

Η διάγνωση των γνωστών μορφών ηπατίτιδας γίνεται με την λήψη αίματος και διενεργείται σε οποιοδήποτε μικροβιολογικό εργαστήριο.

Υπάρχει κίνδυνος από τις μεταγγίσεις;

Σήμερα οι μεταγγίσεις που δίνονται ελέγχονται τόσο για ηπατίτιδα Β, όσο και για ηπατίτιδα C. Επομένως ο κίνδυνος θα πρέπει να είναι πρακτικά μηδενικός.

Πρέπει να κάνω το εμβόλιο για την ηπατίτιδα Β;

Την δεκαετία που διανύουμε τέθηκε θέμα μαζικού εμβολιασμού από την παγκόσμια οργάνωση υγείας (WHO). Υπάρχει πλέον ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο και για την ηπατίτιδα Β και για την ηπατίτιδα Α. Στη χώρα μας πλέον, ο εμβολιασμός έναντι των συγκεκριμένων ιών είναι συστηματικός και γίνεται για την μεν ηπατίτιδα Β, τους πρώτους μήνες της ζωής του παιδιού, για τη δε ηπατίτιδα Α, τα πρώτα σχολικά χρόνια.