Tον «οδικό χάρτη» προς την αποκατάσταση της ομαλής λειτουργίας του χώρου Σένγκεν και της άρσης των εσωτερικών ελέγχων που έχουν επιβληθεί λόγω προσφυγικού με καταληκτικό ορίζοντα το Δεκέμβριο του 2016, παρουσίασε η Κομισιόν την Παρασκευή.

Η Επιτροπή τονίζει πως πρέπει να παρασχεθεί άμεση υποστήριξη στην Ελλάδα, ωστόσο δίνει διορία στην κυβέρνηση έως τις 12 Μαΐου για την αντιμετώπιση των ελλείψεων στον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων.

Την παρουσίαση έκαναν ο Επίτροπος Μετανάστευσης Δημ. Αβραμόπουλος και ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Φρ. Τίμερμανς.

Σύμφωνα με το κείμενο, οι προσωρινοί συνοριακοί έλεγχοι στα εσωτερικά σύνορα θα πρέπει να παραμείνουν κατ’ εξαίρεση και σε αναλογία με τον στόχο της επιστροφής σε μια ομαλή κατάσταση το συντομότερο δυνατό. Από τον Σεπτέμβριο του 2015, οκτώ χώρες έχουν επανεισαγάγει συνοριακούς ελέγχους στα εσωτερικά τους σύνορα για λόγους που σχετίζονται με την προσφυγική κρίση. Έως τώρα, οι έλεγχοι αυτοί διενεργούνται με βάση μονομερείς ενέργειες, εντός του πλαισίου του Κώδικα Συνόρων Σένγκεν (άρθρα 23-25).

Εάν οι παρούσες μεταναστευτικές πιέσεις και οι σοβαρές ελλείψεις στον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων εμμένουν και μετά τις 12 Μαΐου, η Επιτροπή θα χρειαστεί να παρουσιάσει μια πρόταση σύμφωνα με το άρθρο 26 παράγραφος 2 του Κώδικα Συνόρων Σένγκεν, συνιστώντας στο Συμβούλιο μια συνεκτική προσέγγιση της ΕΕ για τους ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα έως ότου αποκατασταθούν οι διαρθρωτικές ελλείψεις. Η Επιτροπή θα είναι έτοιμη για αυτό το ενδεχόμενο και θα ενεργήσει χωρίς καθυστέρηση, προτείνοντας συνοριακούς ελέγχους μόνο στα τμήματα των συνόρων όπου αυτοί είναι απαραίτητοι και αναλογικοί.

Στόχος πρέπει να είναι η άρση όλων των εσωτερικών συνοριακών ελέγχων το αργότερο μέχρι το Δεκέμβριοέτσι ώστε να επιστρέψουμε σε έναν χώρο Σένγκεν που να λειτουργεί κανονικά μέχρι το τέλος του 2016.

Από 5 έως 18 δις το κόστος της διάλυσης της Σέγκεν

Οι προσωρινοί συνοριακοί έλεγχοι όχι μόνο παρεμποδίζουν την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, αλλά επίσης συνοδεύονται από σημαντικό οικονομικό κόστος. Η Επιτροπή έχει υπολογίσει ότι η πλήρης επαναφορά των συνοριακών ελέγχων εντός του χώρου Σένγκεν θα επέφερε αμέσως άμεσο κόστος ύψους από 5 έως 18 δισ. ευρώ ετησίως (ή 0,05%-0,13% του ΑΕΠ). Το εν λόγω κόστος θα επιβάρυνε κυρίως συγκεκριμένους φορείς και περιοχές, ωστόσο θα επηρέαζε αναπόφευκτα και την οικονομία της ΕΕ συνολικά. Για παράδειγμα:

• Κράτη μέλη, όπως η Πολωνία, οι Κάτω Χώρες και η Γερμανία, θα επωμίζονταν πρόσθετο κόστος ύψους άνω των 500 εκατ. ευρώ για την οδική μεταφορά εμπορεύσιμων αγαθών.
• Οι επιχειρήσεις στην Ισπανία και την Τσεχική Δημοκρατία θα έφταναν να πληρώνουν περισσότερα από 200 εκατ. ευρώ σε πρόσθετες δαπάνες.
• Οι συνοριακοί έλεγχοι θα στοίχιζαν, από άποψη απώλειας χρόνου, στους 1,7 εκατ. μεθοριακούς εργαζόμενους ή στις εταιρείες που τους απασχολούν από 2,5 έως 4,5 δισ. ευρώ.
• Θα ήταν πιθανό να απολεσθούν τουλάχιστον 13 εκατ. διανυκτερεύσεις τουριστών , με συνολικό κόστος 1,2 δισ. ευρώ.
• Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να επιβαρυνθούν με διοικητικό κόστος ύψους τουλάχιστον 1,1 δισ. ευρώ λόγω της ανάγκης για πρόσθετο προσωπικό που θα επιφορτισθεί με ελέγχους στα σύνορα.

Υποχρεώσεις της Ελλάδας

Τα εξωτερικά σύνορα στην Ελλάδα υφίστανται τεράστια πίεση και υπάρχει άμεση ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι παρούσες ελλείψεις στη διαχείριση των συνόρων. Υφίσταται ένα σύνολο σαφώς καθορισμένων βημάτων, τα οποία πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί εντός των επόμενων μηνών:

• Οι εμπειρογνώμονες της Επιτροπής στην Ελλάδα θα πρέπει να συνεχίσουν να συνεργάζονται με τις ελληνικές αρχές και να συντονίζονται με τους λοιπούς εμπλεκόμενους φορείς.
• Θα πρέπει να υπάρχει 100 % ταυτοποίηση και καταγραφή όλων των εισερχόμενων, συμπεριλαμβανομένων των συστηματικών ελέγχων ασφάλειας σε αντιπαραβολή με τις βάσεις δεδομένων.
• Η Ελλάδα πρέπει να παρουσιάσει ένα σχέδιο δράσης για την εφαρμογή των Συστάσεων Αξιολόγησης Σένγκεν και μια εκτίμηση των αναγκών προκείμενου να δώσει τη δυνατότητα σε άλλα κράτη μέλη, σε οργανισμούς της ΕΕ και στην Επιτροπή να παράσχουν έγκαιρη υποστήριξη.
• Εφόσον χρειαστεί, η Frontex θα πρέπει να προετοιμάσει αμέσως την περαιτέρω διάθεση ομάδων Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και να απευθύνει πρόσθετες εκκλήσεις για συνεισφορές έως τις 22 Μαρτίου.
• Τα άλλα κράτη μέλη θα πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να ανταποκριθούν στις εν λόγω εκκλήσεις εντός 10 ημερών με ανθρώπινους πόρους και τεχνικό εξοπλισμό.