Η Moody’s Investors Service αναβάθμισε την αξιολόγηση των ελληνικών κρατικών ομολόγων κατά δύο βαθμίδες σε «Caa1» από «Caa3». Η προοπτική (outlook) για την αξιολόγηση του ελληνικού χρέους διατηρήθηκε σταθερή.

Σύμφωνα με τον οίκο αξιολόγησης η αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας βασίσθηκε στη σημαντική βελτίωση της δημοσιονομικής κατάστασης, στη βελτίωση των οικονομικών προοπτικών, αλλά και στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ελληνικού χρέους.

Για τη δημοσιονομική κατάσταση η Moody’s Investors Service αναφέρει πως η ελληνική κυβέρνηση παραμένει προσηλωμένη στη δημοσιονομική εξυγίανση , κάτι που στηρίζει τις προβλέψεις του οίκου για σταδιακή μείωση του δημόσιου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ (αναμένει ότι το χρέος θα κορυφωθεί το τρέχον έτος και στη συνέχεια θα ξεκινήσει να πέφτει από το 2015).

Για τη βελτίωση των οικονομικών προοπτικών της Ελλάδας τονίζεται πως τόσο η κυκλική ανάκαμψη όσο και η πρόοδος που σημειώθηκε στην υλοποίηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και στην αποκατάσταση της ισορροπίας της οικονομία, υποστηρίζουν περαιτέρω την καθοδική πορεία του δημόσιου χρέους.

Ο οίκος εστιάζει και στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ελληνικού χρέους , υπογραμμίζοντας πως η μειωμένη επιβάρυνση από τους τόκους και η επιμήκυνση των λήξεων του χρέους, η οποία οφείλεται στους επίσημους πιστωτές, προσθέτει δημοσιονομική ευελιξία και μειώνει τον κίνδυνο αναχρηματοδότησης του χρέους.

Η βελτίωση της δημοσιονομικής θέσης υποστηρίζει τη μείωση του δείκτη του χρέους από το 2015

Ο πρώτος παράγοντας πίσω από την αναβάθμιση της αξιολόγησης της Ελλάδας είναι η αυξημένη προσδοκία της Moody’s Investors Service ότι το χρέος της γενικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ θα αρχίσει να μειώνεται το 2015, μετά την κορύφωσή του τρέχοντος έτους (κατά περίπου 179% του ΑΕΠ). Όπως σημειώνεται στην έκθεση του οίκου, η πρόοδος της κυβέρνησης στον τομέα της δημοσιονομικής εξυγίανσης στο πλαίσιο του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής υπογραμμίζει τη βελτίωση της πορείας του χρέους.

Ο οίκος αναμένει ότι η ελληνική κυβέρνηση θα φτάσει στο πρωτογενές πλεόνασμα 1,6% του ΑΕΠ φέτος και ότι το έλλειμμα του προϋπολογισμού θα μειωθεί στο 2,9% το 2014. Όπως υπογραμμίζει πέρυσι η κυβέρνηση πέτυχε για πρώτη φορά από το 2002 πρωτογενές πλεόνασμα, ένα χρόνο πριν από το στόχο και σε ένα περιβάλλον μάλιστα επιβράδυνσης της οικονομικής ανάπτυξης. Το δε δημοσιονομικό έλλειμμα μειώθηκε στο 12,7% του ΑΕΠ, σύμφωνα με τον ορισμό της Eurostat (περιλαμβάνει και το κόστος της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών).

Επιπλέον, η Moody’s Investors Service σημειώνει ότι υπήρξαν βελτιώσεις στους δημοσιονομικούς θεσμούς της Ελλάδας και οι αλλαγές αυτές εκτιμάται πως θα παράσχουν στήριξη για την επίτευξη των μελλοντικών στόχων του προϋπολογισμού και θα στηρίξουν τη μείωση του χρέους, το οποίο, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις θα μπορούσε να μειωθεί σε περίπου 166% του ΑΕΠ μέχρι το 2018.

Η βελτίωση των οικονομικών προοπτικών υποστηρίζει την κατακόρυφη πτώση της τάσης του χρέους

Ο οίκος υπογραμμίζει πως ο δεύτερος παράγοντας που συνηγορεί υπέρ της αναβάθμισης είναι η μεγαλύτερη βεβαιότητα όσον αφορά στην προοπτική της οικονομίας και τη συνεχή βελτίωση στους τομείς των δημοσιονομικών και του χρέους, με την ανάκαμψη να δείχνει σημάδια διεύρυνσης από τις καθαρές εξαγωγές στην εγχώρια ζήτηση. Αν και το πραγματικό ΑΕΠ συνέχισε να συρρικνώνεται (-0,9% από έτος σε έτος) κατά το πρώτο τρίμηνο του 2014, η επιβράδυνση ήταν πολύ χαμηλότερη από ό, τι είχε προβλεφθεί και σημαντικά κάτω από το -6,0%που κατεγράφη το πρώτο τρίμηνο του 2013. Η ιδιωτική κατανάλωση αυξήθηκε κατά 0,7% το πρώτο τρίμηνο 2014 για πρώτη φορά σε 15 τρίμηνα, αντανακλώντας τη διεύρυνση της οικονομικής δραστηριότητας. Οι επενδύσεις συνέχισαν να μειώνονται, αλλά με πολύ χαμηλότερο ποσοστό (-7,9%), κάτι που σχετίζεται με την απορρόφηση των κονδυλίων της ΕΕ, ιδιαίτερα μετά την επανεκκίνηση των μεγάλων έργων υποδομής.

Η Moody’s Investors Service σημειώνει ότι αν και το φιλόδοξο πρόγραμμα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων της Ελλάδας είχε μικτά αποτελέσματα μέχρι σήμερα, η κυβέρνηση έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο όσον αφορά στις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας και στην απελευθέρωση ορισμένων αγορών. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές έχουν οδηγήσει μισθούς και τιμές σε προσαρμογή που ξεπερνά κατά πολύ τις προσαρμογές άλλων χωρών στην περιφέρεια της ζώνης του ευρώ. Επιπλέον, η κυβέρνηση ψήφισε πρόσφατα νομοθεσία που θα βοηθήσει στη μεσοπρόθεσμη προοπτική ανάπτυξης της χώρας, διότι θα θέσει εκτός κρατικού ελέγχου περαιτέρω τη μεταποίηση τροφίμων, το λιανικό εμπόριο, τον τομέα των οικοδομικών υλικών και του τουρισμού. Με βάση αυτές τις τάσεις ο οίκος εκτιμά αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 0,4% το 2014 και κατά 1,2% το 2015.

Η δομή του χρέους μειώνει τους κινδύνους αναχρηματοδότησης και παρέχει ευελιξία

Η Moody’s αναφέρει πως η δομή του ελληνικού χρέους που διακρατά ο επίσημος τομέας επέτρεψε τη μείωση των δαπανών για τόκους και την επιμήκυνση των λήξεων. Όπως σημειώνει το 82% του δημοσίου χρέους της Ελλάδας είναι στην κατοχή του επισήμου τομέα (κυρίως ΔΝΤ, ΚΤ και κυβερνήσεις της ζώνης του ευρώ), και το προφίλ του χρέους προσθέτει στην δημοσιονομική ευελιξία και μειώνει τους κινδύνους αναχρηματοδότησης.

Η Moody’s θεωρεί ότι η δημοσιονομική προοπτική της Ελλάδας είναι πιο ανθεκτική από ό, τι στο παρελθόν, λαμβάνοντας υπόψη τη βελτίωση του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους στο 10,1% του ΑΕΠ το 2014 από 17% το 2011. Όπως αναφέρει οι δαπάνες για τόκους ανήλθαν στο 4% του ΑΕΠ το 2013, εναρμονιζόμενες με το μέσο όρο της ζώνης του ευρώ. Οι ωριμάνσεις δε του χρέους έχουν επίσης παραταθεί στα 18 έτη σήμερα, από περίπου 6,5 έτη το 2011.

Παράγοντες που περιορίζουν την αξιολόγηση

Σύμφωνα με τον οίκο, αυτό το επίπεδο διαβάθμισης («Caa1») λαμβάνει υπόψη τη συνεχή, υψηλού επιπέδου πολιτική αβεβαιότητα στην Ελλάδα. Όπως τονίζει υπάρχει μια μεγάλη πιθανότητα πρόωρων κοινοβουλευτικών εκλογών από το πρώτο τρίμηνο 2015, αφενός λόγω της διάβρωσης της κυβερνητικής πλειοψηφίας και αφετέρου λόγω των συνταγματικών κανόνων που επιβάλουν την εκλογή προέδρου της Δημοκρατίας έως τον Φεβρουάριο του 2015. Η Moody’s πιστεύει ότι η προοπτική των πρόωρων εκλογών, το αποτέλεσμα των οποίων θεωρεί «εξαιρετικά αβέβαιο», αυξάνει τον κίνδυνο των καθυστερήσεων στην υλοποίηση των πολιτικών σε μια κρίσιμη καμπή του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής, και ενισχύει τη ρευστότητα και τους κινδύνους που συνδέονται βραχυπρόθεσμα με το χρηματοδοτικό κενό.

Όπως αναφέρει ο οίκος η αβεβαιότητα αυτή ενισχύεται από την ασάφεια που σχετίζεται με το τέλος των προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΔΝΤ, το Δεκέμβριο του 2014 και το πρώτο τρίμηνο του 2016, αντίστοιχα. Εκτιμά δε πως θα ληφθούν κατά τους επόμενους μήνες σημαντικές αποφάσεις που σχετίζονται με τη χρηματοδότηση των αναγκών της ελληνικής κυβέρνησης για το 2015, το σχήμα της προσαρμογής μετά το διαρθρωτικό πρόγραμμα του 2016 και τη δομή της περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους που κατέχει ο επίσημος τομέας.

Βασικό σενάριο για την Moody’s είναι ότι η εξωτερική υποστήριξη θα εξακολουθήσει σε κάποια μορφή. Ωστόσο, ο οίκος αξιολόγησης εκτιμά ότι οι αρχικοί στόχοι για το πλεόνασμα που περιλαμβάνονται στο τρέχον πρόγραμμα της τρόικας είναι φιλόδοξοι και η υλοποίησή τους θα αποδειχθεί απαιτητική στο σημερινό κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον. Έτσι, ο οίκος αναμένει ότι οι επικείμενες διαπραγματεύσεις με τους επίσημους πιστωτές της Ελλάδας θα είναι δύσκολες και ο κίνδυνος που οι εντάσεις αυτές συνεπάγονται ενσωματώνονται στο τρέχον επίπεδο διαβάθμισης της χώρας.

Όπως αποσαφηνίζει η βαθμολογία συνεχίζει να ενσωματώνει τις ακόλουθες πιστωτικές προκλήσεις: (1) Ένα φιλόδοξο πρόγραμμα διαρθρωτικής προσαρμογής (2) Ένα πολύ υψηλό επίπεδο δημόσιου χρέους και ένα τραπεζικό σύστημα που έχει υψηλά επίπεδα μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs) και δεν υποστηρίζει την οικονομική ανάπτυξη (3) Ένα ιστορικό αθέτησης υποχρεώσεων και (4) Ένα δύσκολο πολιτικό και κοινωνικό περιβάλλον, το οποίο περιπλέκει την εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.

Τι θα μπορούσε να αναβαθμίσει ή να υποβαθμίσει την αξιολόγηση της Ελλάδας

Σύμφωνα με την Moody’s, ο οίκος θα μπορούσε να εξετάσει την αναβάθμιση της αξιολόγησης της Ελλάδας 1) στην περίπτωση βελτίωσης του ρυθμού της δημοσιονομικής εξυγίανσης και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, 2) στην περίπτωση συνεχούς οικονομικής μεγέθυνσης και καταγραφής βιώσιμων και μεγάλων πρωτογενών πλεονασμάτων, τα οποία θα υποστηρίξουν τη συνεχιζόμενη μείωση των επιπέδων του χρέους και 3) στην περίπτωση που υπάρξει «περισσότερη βεβαιότητα» για την μελλοντική εξωτερική οικονομική στήριξη της χώρας , αλλά και το πολιτικό περιβάλλον.

Αντίθετα, η αξιολόγηση της Ελλάδας θα μπορούσε να υποβαθμιστεί εάν υπάρξει επιβράδυνση όσον αφορά στην εφαρμογή του προγράμματος διαρθρωτικής προσαρμογής, λόγω αυξημένου πολιτικού κινδύνου και κόπωσης στο σκέλος των μεταρρυθμίσεων, καθώς αυτό θα παρεμπόδιζε τις περαιτέρω προοπτικές ανάπτυξης της Ελλάδας και την ικανότητά της να παράγει μεγάλα πρωτογενή πλεονάσματα τα επόμενα χρόνια.