Η τεχνητή νοημοσύνη και οι ψηφιακές τεχνολογίες διαμορφώνουν ριζικά το μέλλον του πολιτιστικού και δημιουργικού τομέα στην Κεντρική Μακεδονία, σύμφωνα με πρωτογενή έρευνα και συμμετοχικό εργαστήριο που υλοποίησε η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, σε συνεργασία με το ΚΕΠΑ και τον Μηχανισμό Υποστήριξης Καινοτομίας One Stop Liaison Office.

Η έρευνα αναδεικνύει τις πέντε δημοφιλέστερες τεχνολογίες που επηρεάζουν το τοπικό οικοσύστημα:

• Τεχνητή Νοημοσύνη (AI)

• Big Data & Analytics

• Δημιουργία περιεχομένου (εικόνα, ήχος, 3D μοντελοποίηση)

• Ψηφιακό Μάρκετινγκ

• Cloud τεχνολογίες

Πολιτισμός και Τεχνητή Νοημοσύνη: Μια νέα πρόκληση

Η ΤΝ, όπως διαπιστώνεται, όχι μόνο ενισχύει την καινοτομία, αλλά αναμένεται να μετασχηματίσει βαθιά τον πολιτιστικό τομέα, εγείροντας ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας, ετοιμότητας της αγοράς και έλλειψης εξειδικευμένου προσωπικού.

Η Στέλλα Τσιαρβούλα, Σύμβουλος Πολιτιστικών Προγραμμάτων, εξηγεί ότι η εφαρμογή της τεχνολογίας είναι ήδη ορατή σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους:

• Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, αισθητήρες ραδιοσυχνοτήτων επιτρέπουν την αλληλεπίδραση με εκθέματα μέσω κινητού ή tablet.

• Στο Νόησις, επισκέπτες συνομιλούν ψηφιακά με ιστορικές προσωπικότητες όπως ο Τέσλα και ο Καραθεοδωρής.

• Στην αρχαία Όλυνθο, η επαυξημένη πραγματικότητα (AR) προσφέρει βιωματική περιήγηση στο παρελθόν, με 3D μοντέλα, αφήγηση και διαδραστικά εκθέματα.

Νέες προοπτικές στη μουσική βιομηχανία

Ο Αθανάσιος Καλογερέσης, αναπληρωτής καθηγητής στο ΑΠΘ, αναλύει τη μετάβαση της μουσικής βιομηχανίας από τα μεγάλα αστικά κέντρα σε ένα αποκεντρωμένο μοντέλο, χάρη στα ψηφιακά εργαλεία. «Ένα μικρό στούντιο μπορεί πλέον να λειτουργήσει σχεδόν οπουδήποτε», τονίζει, ενισχύοντας τη δημιουργική αυτονομία και τη σύνδεση με τις τοπικές παραδόσεις.

Η τοπική δημιουργικότητα ως στρατηγική επιλογή

Ο πολιτισμός και ο τουρισμός εντάσσονται στους Τομείς Πρωταθλητές της Περιφέρειας βάσει της Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης 2021–2027. Σύμφωνα με την κ. Τσιαρβούλα, η Θεσσαλονίκη φιλοξενεί ήδη σημαντικές πρωτοβουλίες, όπως μεγάλα στούντιο οπτικής επικοινωνίας, ενώ προτείνει ενίσχυση τοπικών συνεργασιών με πανεπιστήμια, φορείς πολιτισμού και δημιουργικά εργαστήρια.

Ειδική αναφορά γίνεται σε παραδοσιακούς τομείς όπως:

• Χειροτεχνία και design

• Αγιογραφία και μικροαντικείμενα

• Συντήρηση έργων τέχνης και ψηφιακή τεκμηρίωση

Η χρήση τεχνολογιών στην παραγωγή και αναπαραγωγή αυτών των δημιουργιών ανοίγει νέους δρόμους, με σεβασμό στα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.

Ψηφιακό καλεντάρι: το απόλυτο εργαλείο πολιτισμού

Η κ. Τσιαρβούλα καταθέτει την πρόταση ενός δυναμικού, πολυγλωσσικού ψηφιακού καλενταριού, διαθέσιμου σε επισκέπτες από τη στιγμή άφιξής τους στη Θεσσαλονίκη ή σε άλλες πόλεις. «Να γνωρίζουν κάθε μέρα τι πολιτιστικό γεγονός συμβαίνει», σημειώνει, προτείνοντας τη δημιουργία ενός «έξυπνου» πολιτιστικού οικοσυστήματος που θα ενισχύσει τόσο την τουριστική εμπειρία όσο και την τοπική πολιτιστική ταυτότητα.

Μια εντυπωσιακή τεχνολογική και επιστημονική προσπάθεια έρχεται να αλλάξει όσα γνωρίζαμε για τον Παρθενώνα, τον εμβληματικό ναό της αρχαίας Αθήνας. Χάρη στις δυνατότητες της σύγχρονης τεχνολογίας, μια διεθνής ομάδα ερευνητών, υπό την καθοδήγηση του αρχαιολόγου Juan de Lara του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, κατάφερε να δημιουργήσει μια ακριβή εικονική αναπαράσταση του ναού, όπως αυτός ήταν το 432 π.Χ., στο απόγειο της αρχιτεκτονικής και θρησκευτικής του ακμής.

Η τεχνολογία στην υπηρεσία της Ιστορίας

Με τη χρήση προηγμένων μεθόδων ψηφιακής μοντελοποίησης και φυσικής προσομοίωσης φωτισμού, η ερευνητική ομάδα ανασυνέθεσε με ακρίβεια έως δύο εκατοστά κάθε λεπτομέρεια του Παρθενώνα, τόσο στην εξωτερική όσο και στην εσωτερική του μορφή. Το ψηφιακό μοντέλο λαμβάνει υπόψη τις ιδιότητες των υλικών — όπως η αντανάκλαση του χρυσού, του ελεφαντόδοντου και του μαρμάρου — καθώς και τις ακριβείς συνθήκες ηλιακού φωτός της εποχής.

Το μαγευτικό εφέ του φωτός

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα αφορά το οπτικό φαινόμενο που λάμβανε χώρα κατά την ανατολή του ήλιου. Το φως εισερχόταν από την ανατολική είσοδο του ναού και έπεφτε πάνω στο χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς, φωτίζοντας το έντονα μέσα στον σκοτεινό χώρο και δημιουργώντας μια σκηνή δέους για τους επισκέπτες.

«Φανταστείτε να μπαίνετε σε έναν σκοτεινό ναό και ξαφνικά μια ακτίνα φωτός να λούζει το χρυσό φόρεμα της θεάς. Ήταν μια εμπειρία πίστης, τέχνης και δύναμης», δήλωσε ο de Lara.

Ανατρέποντας τις παραδοσιακές αντιλήψεις

Η μελέτη αυτή έρχεται να αμφισβητήσει τις νεοκλασικές αντιλήψεις που παρουσίαζαν τον Παρθενώνα ως φωτεινό και λευκό. Αντιθέτως, το εσωτερικό του ναού ήταν σκοτεινό, ελεγχόμενα φωτισμένο και σχεδιασμένο για να προκαλεί δέος και θαυμασμό, μέσα από τη θεατρικότητα του φωτός και του χώρου.

Ένα εργαλείο εκπαίδευσης και έμπνευσης

Η εικονική αναπαράσταση είναι διαθέσιμη μέσω της ιστοσελίδας «Παρθένος 3D», έργο που φιλοδοξεί να ενταχθεί σε μουσειακές εκθέσεις και πλατφόρμες εικονικής πραγματικότητας. Ο στόχος του εγχειρήματος είναι να φέρει την εμπειρία του αρχαίου κόσμου πιο κοντά σε ερευνητές, μαθητές και το ευρύ κοινό, συνδυάζοντας τεχνολογία, ιστορία και πολιτιστική κληρονομιά.

Ο Παρθενώνας, πέρα από αρχιτεκτονικό αριστούργημα, αναδεικνύεται και ως χώρος εμπειρίας, δέους και πολιτισμικής ταυτότητας, χάρη σε μια επιστημονική προσέγγιση που σέβεται το παρελθόν και αξιοποιεί το μέλλον.

Σε ένα νέο μέτωπο πρόληψης και αποτροπής της νεανικής παραβατικότητας έχουν εξελιχθεί τα drones, με Δήμους της Αττικής να τα αξιοποιούν πλέον ενεργά για την επιτήρηση δημόσιων χώρων. Χαρακτηριστικό είναι το βίντεο-ντοκουμέντο από την Κηφισιά, όπου drone του Δήμου εντοπίζει παρέα ανηλίκων μέσα σε παιδική χαρά να προκαλεί ζημιές νυχτερινές ώρες.

Το drone, εξοπλισμένο με κάμερα, σειρήνα και μεγάφωνο, εκπέμπει προειδοποίηση ότι καταγράφει το περιστατικό. Η παρέα εγκαταλείπει άμεσα το σημείο, αποδεικνύοντας στην πράξη τη δύναμη του μέσου ως αποτρεπτικού μηχανισμού.

«Μηδενισμός της Παραβατικότητας στο Κέντρο»

Όπως δηλώνει ο Δήμαρχος Κηφισιάς, Βασίλης Ξυπολυτάς, στο ethnos.gr, «τα σαββατοκύριακα το drone επιτηρεί διαρκώς το κέντρο της Κηφισιάς, όπου στο παρελθόν είχαμε κρούσματα νεανικής παραβατικότητας. Μετά τη συνεργασία με το Υπουργείο, καταγράφηκε σχεδόν μηδενισμός αυτών των φαινομένων, ενώ η ενήλικη παραβατικότητα μειώθηκε κατά 46% στην πόλη».

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα λειτουργεί ως μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής επιτήρησης, η οποία συνδυάζει τη χρήση τεχνολογίας με την τοπική αυτοδιοίκηση και την Ελληνική Αστυνομία.

Η Αγία Παρασκευή σε Επιφυλακή – «Δεν είναι ταμπού»

Στην ίδια λογική κινείται και ο Δήμος Αγίας Παρασκευής, που έχει στήσει κέντρο επιχειρήσεων και διατηρεί drone σε συνεχή ετοιμότητα. «Το drone μας είναι εξοπλισμένο με κάμερα, σειρήνα και μεγάφωνο, ώστε να λειτουργεί κυρίως προειδοποιητικά», δηλώνει ο Δήμαρχος Γιάννης Μυλωνάκης. Προσθέτει ότι «δεν είναι ταμπού να εποπτεύουμε τους χώρους όπου επιτρέπεται, για την αποτροπή παραβατικών συμπεριφορών».

Το drone παραμένει σε συνεχή επικοινωνία με τις υπηρεσίες του Δήμου και την ΕΛ.ΑΣ., λειτουργώντας ως σύνδεσμος ανάμεσα σε τοπική και κρατική παρέμβαση.

Αίτημα για Ενίσχυση από την Πολιτεία

Μπροστά στην αυξανόμενη πρόκληση της βίας μεταξύ ανηλίκων και των φαινομένων καταστροφών σε δημόσιους χώρους, αρκετοί Δήμαρχοι ζητούν την ενίσχυση της προσπάθειάς τους και από την κεντρική Πολιτεία. Η χρήση νέων τεχνολογικών μέσων δεν θεωρείται πλέον πολυτέλεια, αλλά αναγκαιότητα για την πρόληψη και την ασφάλεια στους δημόσιους χώρους.