Ελλάδα βρίσκεται ανάμεσα στις χώρες με τους λιγότερο εκπαιδευμένους αγρότες της Ευρώπης, καθώς το 93,9% των αγροτών βασίζεται στην εμπειρία για να ολοκληρώσει τις αγροτικές δραστηριότητές του, ενώ μόνο το 5,5% έχει ολοκληρώσει κάποια βασική αγροτική εκπαίδευση. Μεγαλύτερη απογοήτευση, όμως, προκαλεί το γεγονός πως μόνο το 0,6% του αγροτικού πληθυσμού της Ελλάδας έχει πλήρη αγροτική κατάρτιση. Τα παραπάνω στοιχεία που έχουν εξαχθεί από τους Δείκτες της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής σκιαγραφούν μία εικόνα που η Ελλάδα θα πρέπει ν’ αλλάξει.

Ακόμα περισσότερο, όμως, θα έπρεπε να απασχολεί ως χώρα το γεγονός πως οι αγρότες κάτω των 35, η νέα γενιά αγροτών δηλαδή, παρουσιάζει πολύ μικρά ποσοστά ολοκληρωμένης αγροτικής κατάρτισης, σύμφωνα με την ίδια πηγή. Συγκεκριμένα, μόνο το 1,9% των αγροτών κάτω των 35 έχει πλήρη αγροτική κατάρτιση, ενώ το 20,1% έχει βασική κατάρτιση και το 78% στηρίζεται μόνο στην πρακτική εμπειρία.

Η ΕΛΣΤΑΤ, θέλοντας να διερευνήσει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν οι νέοι τη γνώση, πραγματοποίησε έρευνα για τη θέση των νέων στην αγορά εργασίας, και μία από τις ερωτήσεις ήταν:

«Σε ποιον βαθμό πιστεύετε ότι η εκπαίδευση που έχετε ολοκληρώσει σας βοηθά να αντιμετωπίσετε τα καθήκοντά σας στην τρέχουσα εργασία σας;».

Οι απαντήσεις των συμμετεχόντων θα πρέπει να προκαλούν ανησυχία, καθώς κατατάσσουν τον αγροτικό τομέα, σε σχέση με τους υπόλοιπους επαγγελματικούς τομείς, ως τον κλάδο στον οποίο η εκπαίδευση συμβάλλει λιγότερο στην ολοκλήρωση των αγροτικών καθηκόντων.

Τα στοιχεία που παρουσιάζονται στον πίνακα 2 και αφορούν αποκλειστικά τους απασχολούμενους στον πρωτογενή τομέα καταδεικνύουν μια σύγχυση των συμμετεχόντων, καθώς άλλες φορές εμφανίζεται η πρωτοβάθμια εκπαίδευση να συμβάλλει περισσότερο και άλλες φορές η δευτεροβάθμια. Όσον αφορά την τριτοβάθμια εκπαίδευση, το ποσοστό δεν είναι αρκετά μεγάλο πάντα σε σύγκριση με τη συμβολή της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στους άλλους επαγγελματικούς κλάδους.

Έρευνα

Σύμφωνα με την «ειδική έρευνα για τη θέση των νέων στην αγορά εργασίας – ad hoc module 2016», η οποία πραγματοποιήθηκε σε άτομα ηλικίας 15 έως 34 ετών, η εκπαίδευση βοηθά μόλις το 11,1% των συμμετεχόντων στην ολοκλήρωση των αγροτικών δραστηριοτήτων, ενώ το 35,6% απαντά πως η εκπαίδευση που έχουν λάβει δεν τους βοηθά καθόλου. Ο Χρήστος Γενιτσεφτσής, Πρόεδρος της Αγροτικής Σχολής Open Mellon A.E. τονίζει στην «ΥΧ»: «Οι ανάγκες για εκπαίδευση στον αγροτικό και κτηνοτροφικό τομέα συνήθως δεν είναι ρητές και δεν μπορούν να αναγνωριστούν από τους αγρότες, ενώ είναι αντιστρόφως ανάλογες με το εκπαιδευτικό τους επίπεδο».

Για να πραγματοποιηθεί, ωστόσο, μια σύγκριση καταγράφουμε και τα στοιχεία που αντιπροσωπεύουν τον βαθμό βοήθειας της εκπαίδευσης σε άλλους επαγγελματικούς κλάδους. Συγκεκριμένα, οι συμμετέχοντες στην έρευνα απάντησαν πως ο κλάδος που η εκπαίδευση βοηθάει περισσότερο από όλους τους άλλους σε βαθμό 59,7% είναι αυτός της «Δημόσιας διοίκησης, υγείας, εκπαίδευσης και άλλων υπηρεσιών», όπως φαίνεται και στον πίνακα 1.

Πρωτοβάθμια εκπαίδευση

Αξίζει, όμως, να εξετάσουμε τα στοιχεία που αναζήτησε η «Ύπαιθρος Χώρα», μέσω της ΕΛΣΤΑΤ, αποκλειστικά για το επίπεδο εκπαίδευσης των ατόμων που συμμετείχαν στην έρευνα και εργάζονται στον πρωτογενή τομέα, ώστε να γίνει αντιληπτό ποιο είναι το επίπεδο εκπαίδευσης που, κατά τους ερωτηθέντες, συμβάλλει περισσότερο στην αγροτική τους εργασία.

Η συμβολή της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης δεν φαίνεται να είναι μεγάλη στην αγροτική παραγωγή

Στον πίνακα 2 καταγράφεται ότι η πρωτοβάθμια εκπαίδευση βοηθά σε μεγάλο βαθμό στις αγροτικές δραστηριότητες μόλις το 3,5% των συμμετεχόντων, ενώ ανεβαίνει στο 30,4% των ατόμων που απάντησαν πως η πρωτοβάθμια εκπαίδευση βοηθά σε κάποιον βαθμό. Επίσης, το 16,5% των συμμετεχόντων απάντησε πως η πρωτοβάθμια εκπαίδευση τους έχει βοηθήσει σε ελάχιστο βαθμό, ενώ η πλειοψηφία με 41,1% απάντησε πως η πρωτοβάθμια εκπαίδευση δεν βοηθά καθόλου στην ολοκλήρωση των αγροτικών δραστηριοτήτων.

Δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Η δευτεροβάθμια εκπαίδευση, σύμφωνα με τους συμμετέχοντες, συμβάλλει περισσότερο στις αγροτικές εργασίες. Συγκεκριμένα, το 10,3% απάντησε πως η ολοκλήρωση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης βοηθά σε μεγάλο βαθμό, ενώ το 21,1% απάντησε πως βοηθά σε κάποιον βαθμό. Στην τρίτη κατηγορία, το 28% των συμμετεχόντων θεωρεί πως η δευτεροβάθμια εκπαίδευση βοηθά σε ελάχιστο βαθμό. Τέλος, το 35,1% υποστηρίζει πως η δευτεροβάθμια εκπαίδευση δεν βοηθά καθόλου στην ολοκλήρωση των αγροτικών εργασιών.

Τριτοβάθμια εκπαίδευση

Η τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι εκείνη που βοηθά περισσότερο τους αγρότες στην εργασία τους, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, χωρίς όμως τα στοιχεία να είναι ικανοποιητικά σε σχέση με τους υπόλοιπους επαγγελματικούς κλάδους που παρουσιάζονται στον πίνακα 1. Ωστόσο, θα πρέπει ν’ αναφέρουμε πως η έρευνα δεν διευκρινίζει αν η τριτοβάθμια εκπαίδευση που έχουν ολοκληρώσει οι συμμετέχοντες σχετίζεται άμεσα με τον πρωτογενή τομέα ή με κάποιον άλλον επαγγελματικό κλάδο. Συγκεκριμένα, το 22,8% των ερωτηθέντων απάντησε πως η τριτοβάθμια εκπαίδευση τους βοηθά σε μεγάλο βαθμό να ανταποκριθούν στις ανάγκες του αγροτικού τομέα. Το 20,9% υποστηρίζει πως τους βοηθά σε κάποιον βαθμό, ενώ το 16,8% θεωρεί πως η τριτοβάθμια εκπαίδευση βοηθά σε ελάχιστο βαθμό. Τέλος, το ποσοστό που πιστεύει πως η τριτοβάθμια δεν συμβάλλει καθόλου στις αγροτικές εργασίες είναι το 32,1% πολύ κοντά σε εκείνο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Ο πρώην υπουργός ΑΑΤ και ακαδημαϊκός διευθυντής του Perrotis College, Αθανάσιος Τσαυτάρης, σχολιάζοντας τα στοιχεία για την τριτοβάθμια εκπαίδευση εξηγεί στην «ΥΧ» τους λόγους για τους οποίους μπορεί κάποιος ακόμα και αν έχει ως γνωστικό αντικείμενο των σπουδών του τον πρωτογενή τομέα, να απαντήσει αρνητικά. «Οι σπουδές στα πρώτα 2-3 επίπεδα της εκπαίδευσης εξακολουθούν να είναι τελείως θεωρητικές. Οι σπουδαστές, εθισμένοι στη θεωρία, ιδιαίτερα στις βασικές επιστήμες της Φυσικής, της Χημείας, των Μαθηματικών κ.ά. αφιερώνουν ελάχιστο χρόνο στις εφαρμογές αυτών των γνώσεων στην πράξη. Αλλά ακόμα και αν γίνεται αυτό, η εφαρμογή στην πράξη ποτέ δεν φτάνει και στη γεωργική πράξη. Μαθαίνουν πολλά για την ύλη, την ενέργεια κ.ά., ποτέ, όμως, αυτές οι γνώσεις, στο πλαίσιο της εκπαίδευσης, δεν συνδέονται πρακτικά με τις εφαρμογές της στην αντλία και το αρδευτικό νερό, τον κινητήρα και τη μίζα του τρακτέρ, τη ζημιά από τον παγετό, την αντοχή του πλαστικού θερμοκηπίου, τη γεωθερμία.

Σημαντικό ρόλο παίζουν, επίσης, οι αργόσυρτοι ρυθμοί εξέλιξης των εκπαιδευτικών διεργασιών, των διδακτικών βιβλίων, εργαστηρίων κ.ά. σε συνάρτηση με την ταχύτατη πλέον εξέλιξη της επιστήμης και των εφαρμογών της στην πράξη, την εισαγωγή νέων πεδίων όπως η πληροφορική, οι ψηφιακές τεχνολογίες, οι αυτοματισμοί, τώρα η γονιδιωματική, οι εναλλακτικές μορφές ενέργειας κ.ά. διευρύνουν ακόμη περισσότερο το χάσμα. Ιδιαίτερα μάλιστα όταν εισάγονται από το εξωτερικό έτοιμες νέες τεχνολογίες, ταχύτατες εξελίξεις και πρόοδοι που δεν προλαβαίνουν να φτάσουν ακόμη και στους εκπαιδευτές των παιδιών.

Τέλος, η γεωργική παραγωγική διαδικασία, ιδιαίτερα στα σημερινά της επίπεδα, μεγέθη, πολυπλοκότητα και απαιτήσεις, καθίσταται πλήρως ως επιχειρηματική δραστηριότητα. Δυστυχώς, γι’ αυτήν τη νέα διάσταση οι νέοι παίρνουν από ελάχιστη έως καθόλου γνώση και εφόδια».

Ο διευθύνων σύμβουλος του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού ΕΛΓΟ-«Δήμητρα», Αθανάσιος Βλάχος, σχολιάζοντας τα στοιχεία, τονίζει στην «ΥΧ» πως «οι περισσότεροι νέοι νοούν ως εκπαίδευση τη γενική παιδεία, ενώ θεωρούν ότι η ενασχόληση με τα αγροτικά επαγγέλματα είθισται να γίνεται με εμπειρική μεταβίβαση δεξιοτήτων από γενιά σε γενιά».

Αλλαγή κατεύθυνσης

Τους τρόπους με τους οποίους η εκπαίδευση θα συμβάλλει περισσότερο στην ενασχόληση με τον πρωτογενή τομέα, δίνοντας την ευκαιρία σε ανθρώπους να ενισχύσουν την αγροτική τους εργασία με γνώσεις ακόμα και από τα πρώτα επίπεδα του σχολείου, αναφέρει ο Χ. Γενιτσεφτσής: «Απαιτείται σημαντική στροφή στη δημιουργία αγροτικών νηπιαγωγείων/ δημοτικών σχολείων και, φυσικά, αγροτικών γυμνασίων και λυκείων, με την παράλληλη ενίσχυση των Τεχνικών Σχολών και των Ινστιτούτων Επαγγελματικής Κατάρτισης».

ypaithros