Εναν χρόνο, σχεδόν, μετά την έξαρση της τουρκικής προκλητικότητας στα ελληνοτουρκικά σύνορα, στις αρχές Μαρτίου του 2020, η γαλήνη και στις δύο όχθες του ποταμού μοιάζει εύθραυστη, με την ελληνική πλευρά να μην εφησυχάζει. Κι αυτό γιατί η γειτονική χώρα τους μήνες που μεσολάβησαν άλλαξε μεν προσωπείο, αλλά το πραγματικό της πρόσωπο παραμένει στοχοπροσηλωμένο στο δόγμα της «ασύμμετρης απειλής», υποκαθιστώντας γρήγορα τις μεταναστευτικές ροές ως εργαλεία για την άσκηση πίεσης στη συνοριακή γραμμή με τα μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα (UAV), τα drones Bayraktar TB2, τουρκικής σχεδίασης και κατασκευής, τα οποία καταγράφουν κάθε κίνηση (αν όχι και πρόσωπα) πάνω και γύρω από το ποτάμι.

Η τακτική αναδίπλωσης της Τουρκίας, η οποία ήρθε ως αποτέλεσμα της ελληνικής αποτροπής τον περυσινό Μάρτιο, έθεσε τον Εβρο σε υψηλή κυβερνητική προτεραιότητα. Τους επόμενους μήνες η παρουσία κυβερνητικών στελεχών (Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, Νίκος Παναγιωτόπουλος, Νότης Μηταράκης, Αλκιβιάδης Στεφανής) και βέβαια του ίδιου του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στην ευρύτερη περιοχή υπήρξε ασυνήθιστα πυκνή για τους ντόπιους, επιταχύνοντας στο έπακρο τον ρυθμό αποπεράτωσης του φράχτη και μαζί όλων των συνοδών οχυρωματικών έργων που έχουν δρομολογηθεί από ελληνικής πλευράς μετά την «υβριδική επίθεση» της Αγκυρας.

Σήμερα, οι εργασίες αποκατάστασης των παλιών τμημάτων του φράχτη, μήκους 10 χιλιομέτρων, έχουν ολοκληρωθεί πλήρως, ενώ στην τελική ευθεία βρίσκεται το σκέλος του νέου φράχτη στις Καστανιές, καθώς το σύνολο του έργου, συνολικού μήκους 26 χιλιομέτρων, θα παραδοθεί μέσα στον Απρίλιο, ανεβάζοντας πολλά επίπεδα ταυτόχρονα την ικανότητα της ελληνικής αποτροπής. Παράλληλα, με την αποπεράτωση του φράχτη, ο ελληνικός σχεδιασμός για έναν Εβρο «απόρθητο» συμπεριέλαβε νέες προμήθειες σε επίγεια μέσα (10 θωρακισμένα τζιπ περιπολιών, 5 φουσκωτές βάρκες κ.ά.), ενισχυμένο σε αριθμούς έμψυχο δυναμικό (πρόσθετο αστυνομικό προσωπικό, πρόσληψη 400 συνοριοφυλάκων και στρατιωτών), αλλά κυρίως εξοπλισμό υψηλής τεχνολογίας (4 drones παρακολούθησης, 15 θερμικές κάμερες, 3 μεγάφωνα προειδοποιητικών μηνυμάτων κ.ά.), ικανό να ακινητοποιήσει, αν χρειαστεί, ό,τι… ίπταται.

Σαρώνοντας ουρανό, γη και θάλασσα, το Γενικό Επιτελείο Στρατού έχει λάβει από τον πρώτο καιρό αυξημένα μέτρα επίγειας και εναέριας επιτήρησης των συνόρων, ενεργοποιώντας τμήματα του Στρατού Ξηράς με δυνατότητα πολλαπλών ηλεκτρονικών και πτητικών μέσων, ενώ στη συνοριακή γραμμή έχουν στηθεί -σε μεγαλύτερη έκταση- βελτιωμένα εμπόδια αποτρέποντας πιθανό πέρασμα στην Ελλάδα. Εξίσου ενισχυμένες είναι και οι πεζές και εποχούμενες περιπολίες των Ενόπλων Δυνάμεων μαζί με την ΕΛ.ΑΣ. σε όλο το μήκος της συνοριακής γραμμής, την οποία επιβλέπει νυχθημερόν το Ενιαίο Κέντρο Ελέγχου – Επιτήρησης Συνόρων (ΕΚΕΕΣ) στη Νέα Βύσσα Ορεστιάδας, συντονίζοντας ανθρώπινους και υλικούς πόρους απέναντι στην τουρκική εφευρετικότητα.

Το έργο του φράχτη

■ Ισχυρό μεταλλικό κιγκλίδωμα από χάλυβα ύψους 5 μέτρων
■ Χωματουργικά έργα συντήρησης, αναβάθμισης και κατασκευής νέων οδών επιτήρησης
■ Συντήρηση των τεχνητών εμποδίων κατά μήκος του ποταμού
■ Ενίσχυση του υφιστάμενου φράχτη με την προσθήκη προς την πλευρά της Ελλάδας συνεχούς ισχυρού μεταλλικού κιγκλιδώματος, επίσης από χάλυβα, συνολικού ύψους 4,3 μέτρων
■ Κατασκευή 8 νέων υπερυψωμένων αντιβαλλιστικών παρατηρητηρίων κατά μήκος των τεχνητών εμποδίων για χρήση από τον Ελληνικό Στρατό
■ Εργα βελτίωσης σε 57 υφιστάμενες υποδομές (φυλάκια/παρατηρητήρια)

Κωδικός «1453»

Εχοντας εντρυφήσει από το 1994 και μετά στη λογική της «υβριδικής επίθεσης» και των ασύμμετρων απειλών (αναπτύσσοντας δηλαδή μορφές «ανορθόδοξου πολέμου», όπου στο πεδίο της σύγκρουσης δεν αναμετρώνται αναγκαστικά και μόνο τακτικοί στρατοί), η Τουρκία δεν δίστασε να εργαλειοποιήσει ανοιχτά τις μεταναστευτικές ροές, παρατάσσοντας πρόσφυγες και μετανάστες στα σύνορα με την Ελλάδα στις αρχές Μαρτίου του 2020, για να αναγκαστεί τελικά σε αλλαγή γραμμής πλεύσης, εξαιτίας της επιτυχημένης ελληνικής πολιτικής και επιχειρησιακής διαχείρισης της πρωτόγνωρης αυτής κρίσης.

Χωρίς όμως να χάσει ούτε λεπτό, από το πρώτο κιόλας δεκαήμερο του ίδιου μήνα (Μάρτιος του 2020) και με νωπή ακόμη την ήττα της στο επίπεδο των εντυπώσεων, η Τουρκία έθεσε σε εφαρμογή το σχέδιο «1453». Τη νέα αυτή εξέλιξη αποκάλυψε η τουρκική εφημερίδα «Hurriyet», περιγράφοντας ως «το μάτι στον ουρανό» το εθνικό μη επανδρωμένο εναέριο όχημα (UAV) Bayraktar TB2, το οποίο, σύμφωνα με το σχέδιο με την κωδική ονομασία (μεστή σε συμβολισμούς) «1453», πραγματοποιεί πτήσεις και εναέριες περιπολίες με πρόσχημα τη διεξαγωγή ερευνών για τυχόν περιπτώσεις επαναπροωθήσεων μεταναστών με ελληνική πρωτοβουλία.
Σύμφωνα με τις οδηγίες, αν κάποιο τέτοιο περιστατικό καταγραφεί από τα τουρκικά drones, τότε προβλέπεται να ενημερωθούν αμέσως οι τουρκικές επίγειες δυνάμεις από τους χειριστές του Bayraktar TB2, τους οποίους, άλλωστε, κατέγραψε επί το έργον το τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu να επιτηρούν μέσω των drones τον Εβρο.

Η «φωλιά» της Κεσσάνης

Ως κύριο ορμητήριο για την απογείωση των Bayraktar TB2 με στόχο τις εναέριες περιπολίες του Εβρου εικάζεται το αεροδρόμιο της Κεσσάνης, η οποία απέχει μόνο 25 χιλιόμετρα ανατολικά από τα ελληνοτουρκικά σύνορα και αποτελεί σημαντικό συγκοινωνιακό κόμβο για την επαρχία της Αδριανούπολης. Το τελευταίο διάστημα, μάλιστα, οι εγκαταστάσεις του αεροδρομίου της Κεσσάνης χρησιμοποιούνται και ως εκπαιδευτικό κέντρο για πιλότους αλλά και στελέχη της Πολεμικής Αεροπορίας φιλικών προς την Τουρκία χωρών, όπως της Ουκρανίας, αξιωματικοί της οποίας έλαβαν τεχνογνωσία για τα drones τον περασμένο Σεπτέμβριο, «ως ένδειξη της στρατηγικής σχέσης μεταξύ Ουκρανίας και Τουρκίας», σύμφωνα με την πρεσβεία της Ουκρανίας στην Αγκυρα.

Κυρίως, όμως, το συγκεκριμένο αεροδρόμιο, το οποίο διαθέτει διάδρομο μήκους 1.250 μέτρων και πλάτους 25 μέτρων, περιλαμβάνεται πλήρως στα γεωγραφικά όρια των ΝΟΤΑΜ που έχει εκδώσει η Τουρκία (από τον σταθμό της Κωνσταντινούπολης) ήδη από τις 28 Δεκεμβρίου του 2020 και για όλο το πρώτο τετράμηνο του 2021, δεσμεύοντας περιοχές για πτήση μιαν ανάσα από τα σύνορα με την Ελλάδα και σε ύψος πτήσης μέχρι τα 18.000 πόδια, όπως φαίνεται στον χάρτη που αποκαλύπτει το «ΘΕΜΑ».

Την αίσθηση, άλλωστε, ότι οι πτήσεις drones στην περιοχή εντάθηκαν εντυπωσιακά φέτος το καλοκαίρι, ιδίως τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, μεταφέρουν οι ίδιοι οι κάτοικοι των χωριών σχολιάζοντας σχεδόν με βεβαιότητα ότι «μας βλέπουνε στην Κεσσάνη», χωρίς να κρύβουν την ίδια ώρα την ανησυχία τους για τις ακριβείς πληροφορίες (κυρίως για το αν καταγράφουν πρόσωπα) που μπορούν να συλλέξουν τα μη επανδρωμένα τούρκικα αεροχήματα πετώντας πάνω από ελληνικές περιοχές.

Αν και τα ίχνη των drones σχεδόν χάθηκαν μόλις μπήκε ο φετινός χειμώνας, η σπουδή της τουρκικής πλευράς να θέσει σχεδόν όλη την περιοχή παραπλεύρως του ποταμού στα όρια ΝΟΤΑΜ προτού καλά-καλά μπει το 2021 αγχώνει στις κατ’ ιδίαν συνομιλίες τους τούς ντόπιους κατοίκους μπροστά στο ενδεχόμενο νέων προκλήσεων με αφορμή τη συμπλήρωση ενός χρόνου από τα γεγονότα του περσινού Μαρτίου.

Την έντονη εναέρια δραστηριότητα της τουρκικής πλευράς ερμηνεύει, πρωτίστως, η ένταση των εργασιών κατασκευής μέσα στο 2020 του νέου τεχνητού εμποδίου (φράχτη) μήκους 26 χιλιομέτρων, όταν μέχρι σήμερα στην περιοχή υπάρχουν μόνο τμήματα από παλιότερα εμπόδια μήκους μόλις 10 χιλιομέτρων. Η ολοκλήρωση του φράχτη, την οποία ο κ. Μητσοτάκης τοποθέτησε μέσα στον προσεχή Απρίλιο κατά την επίσκεψή του στις Φέρες Εβρου τον περασμένο Οκτώβριο, θα σημάνει αυτόματα την αναβάθμιση του ελληνικού αμυντικού βραχίονα, καθώς ο φράχτης αποτελεί ένα μέρος μόνο της νέας οπτικής αποτροπής στην ευρύτερη περιοχή, η οποία συνδυάζει θερμικές κάμερες, drones και ηλεκτρονικά μέσα, ώστε να είναι αρκούντως ευέλικτα τα ελληνικά αντίμετρα (τα οποία αναπτύσσονται εντατικά τους τελευταίους μήνες) απέναντι στην επιχειρούμενη «άλωση» από τα τουρκικά drones.

«Είναι το ελάχιστο που μπορούσαμε να κάνουμε για την ασφάλεια των συνόρων και για να αισθάνονται οι πολίτες του Εβρου πιο ασφαλείς», είχε δηλώσει τότε σχετικά ο κ. Μητσοτάκης, με την πρόοδο της κατασκευής του φράχτη να μειώνει αισθητά τα όποια περιθώρια κινητικότητας για την άλλη πλευρά. Δεν άργησαν, ωστόσο, τα πρώτα σημάδια νευρικότητας της γείτονος -λόγω της επίσπευσης των εργασιών του φράχτη-, αφού τους τελευταίους μήνες «απαντά» με την κατασκευή επίγειων πυλώνων ηλεκτρονικής επιτήρησης (ηλεκτροπτικοί πύργοι), με εξοπλισμό παρακολούθησης σχεδόν σε όλο το μέτωπο του Εβρου. Οι ηλεκτροπτικοί πύργοι συμπληρώνονται από τα οχήματα τουρκικής κατασκευής Hizir Ates, με δυνατότητες επιτήρησης μέχρι και 40 χιλιόμετρα, ώστε να σαρώνουν μέρα νύχτα την ελληνοτουρκική μεθόριο.

Ο «Σελτζούκος» γαμπρός

Η ταχύτητα εναλλαγής «ασύμμετρων απειλών» από μέρους της γείτονος, περνώντας από τις προσφυγικές ροές στην εναέρια επιτήρηση μέσω drones στον Εβρο, υποστηρίζεται από τη ραγδαία ανάπτυξη των μη επανδρωμένων αεροχημάτων – drones (UAV) επί τουρκικού εδάφους, σε βαθμό μάλιστα που έχει φέρει την Τουρκία ανάμεσα στις 13 ηγέτιδες δυνάμεις του πλανήτη, ώστε να διαγκωνίζεται πλέον με την Κίνα για την κατάκτηση της πρώτης θέσης στην παγκόσμια κατάταξη.

Αρχιτέκτονας του προγράμματος είναι ένας «Σελτζούκος» Τούρκος, ο Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ, επικεφαλής της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας Baykar Makina (αποκλειστικής προμηθεύτριας drones των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων) τον οποίο ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ενέταξε απευθείας στην οικογένειά του, κάνοντάς τον γαμπρό στη μικρότερη κόρη του Σουμεϊγέ, σε έναν γάμο απόλυτης χλιδής, με παρόντες εξέχοντες πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες της χώρας, όπως ο Αχμέτ Νταβούτογλου και ο σημερινός υπουργός Αμυνας Χουλουσί Ακάρ.

Η ακλόνητη πίστη του γαμπρού του Ερντογάν στο εγχείρημα ανάπτυξης της τεχνολογίας σχεδιασμού και κατασκευής drones στην Τουρκία έκαμψε τις όποιες αρχικές επιφυλάξεις του Τούρκου προέδρου, σε σημείο που τα τουρκικής κοπής μη επανδρωμένα τουρκικά αεροχήματα (UAV) να πάρουν το όνομά του, Bayraktar (που σημαίνει σημαιοφόρος στα ελληνικά), τιμής ένεκεν, μετά τον γάμο του με την κόρη του. Εκτοτε, ο Μπαϊρακτάρ υποστηρίζει ανοιχτά στους λογαριασμούς του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τη χρήση των drones για πολιτικούς σκοπούς, όπως στις 13 Μαρτίου του 2020, οπότε και τιτίβισε στο Twitter ότι το Bayraktar TB2 UAV ξεκίνησε τα καθήκοντα περιπολίας στα ελληνικά σύνορα, ανατολικά προς δυτικά, βόρεια προς νότια, δείχνοντας με νόημα τον χάρτη με μαρκαρισμένο το αεροδρόμιο της Κεσσάνης.

Παράλληλα, η οργανική διασύνδεση των μη επανδρωμένων αεροχημάτων της Τουρκίας με τις χερσαίες και εναέριες δυνάμεις της για την επίτευξη αποτελεσματικών χτυπημάτων υπήρξε η βασική αιτία μιας γιγάντιας οικονομικής επένδυσης με τις ευλογίες της Αγκυρας με αφετηρία τον ανταρτοπόλεμο του PKK.