Τον Ιούλιο του 1913, η Καβάλα υποδέχεται με συγκίνηση και ενθουσιασμό τα πρώτα τμήματα του ένδοξου Ελληνικού Στρατού που εισέρχονται στην πόλη από τα υψώματα του Αγίου Σίλα. Οι Καβαλιώτες σπεύδουν να καλωσορίσουν τα απελευθερωτικά στρατεύματα, σε μια σκηνή που έμελλε να σηματοδοτήσει το τέλος της οθωμανικής κυριαρχίας και την έναρξη ενός νέου κεφαλαίου στην ιστορία της πόλης.

Η ιστορική εικόνα από την περιοχή “Λιμενικά” καταγράφει μια Καβάλα αλλιώτικη – περιβαλλόμενη από άδενδρες πλαγιές. Μόλις λίγα χρόνια αργότερα, το 1928, ξεκινά μια μεγάλη εκστρατεία δενδροφύτευσης και πρασίνου, με πρωτοβουλία του Δήμου Καβάλας και της φιλοδασικής επιτροπής. Πρωτεργάτες αυτής της οικολογικής μεταμόρφωσης υπήρξαν δύο σπουδαίοι Δήμαρχοι: Ευγένιος Ιορδάνου και Κλεάνθης Τερμεντζής, οι οποίοι άφησαν ανεξίτηλο το στίγμα τους στην πόλη. Αιωνία τους η μνήμη.

Στην ίδια περίοδο, ο Αριστοτέλης Στάνης, δάσκαλος και εθνικός εργάτης, κρατούσε άσβεστη τη φλόγα της Ελληνικότητας στην Καβάλα. Πολέμησε ιδεολογικά και μορφωτικά απέναντι στους Τούρκους και τους Βουλγάρους, υποστηρίζοντας την ελληνική παιδεία ως το ισχυρότερο όπλο του υπόδουλου Ελληνισμού. Ένας δρόμος στην Καβάλα και ένα μνημείο στα Δημοτικά Κοιμητήρια τιμούν σήμερα τη μνήμη και την προσφορά του.

Ανάμεσα στους αγωνιστές που συνέβαλαν στην εθνική απελευθέρωση συγκαταλέγεται και ο Στυλιανός Μαυρομιχάλης (γνωστός και ως Μαυρομάτης). Καταγόμενος από τη Μάνη, έφτασε στην Καβάλα ως γραμματέας του Ελληνικού Υποπροξενείου και ανέπτυξε έντονη εθνική δράση. Τον Ιούλιο του 1913, βρισκόταν στο θωρηκτό Αβέρωφ, παρών στην απελευθέρωση της Καβάλας, ενώ λίγο νωρίτερα είχε συνδράμει και στην απελευθέρωση της Αλεξανδρούπολης. Μετέπειτα υπηρέτησε ως Υποναύαρχος του Πολεμικού Ναυτικού. Αιωνία του η μνήμη.

Ψηφίδες Ιστορίας

Αναδρομή στο παρελθόν προσφέρει και η εφημερίδα “ΕΥΝΟΜΙΑ”, που κυκλοφορούσε στη Σάμο. Στο φύλλο της 8ης Ιουνίου 1895, αναδημοσιεύεται διαφήμιση της εταιρείας “Ανατολ. Ατμόπλοια Π. Πανταλέοντος”, στην οποία αναφέρεται το λιμάνι της Καβάλας και η θαλάσσια σύνδεση της εποχής. Το δρομολόγιο ξεκινούσε από το Βαθύ της Σάμου και μέσω Καρλοβασίων, Χίου, Σμύρνης και άλλων σταθμών, έφτανε στην Καβάλα, συνδέοντας την πόλη με ένα ευρύ δίκτυο επικοινωνίας και εμπορίου.

Η αναφορά αυτή μαρτυρά τον σημαντικό ρόλο της Καβάλας ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα ως εμπορικό και στρατηγικό κέντρο στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη.

Γράφει ο Κώστας Παπακοσμάς

Εντυπωσιακή ήταν η χθεσινή εικόνα (Πέμπτη 26 Ιουνίου) στο λιμάνι της Καβάλας. Ένα μεγάλο κρουαζιερόπλοιο ελλιμενισμένο στον μόλο, στο σημείο που πλέον έχει καθιερωθεί ως σημείο προσέγγισης των πλοίων αυτών, δίπλα του ένα από τα ακτοπλοϊκά που συνδέουν την πόλη με τα νησιά του Αιγαίου και παραδίπλα τα γνώριμα φέρυ μπωτ της πορθμειακής γραμμής Καβάλας – Πρίνου.

Την πανδαισία εικόνων συμπλήρωναν τα αλιευτικά σκάφη, τα τουριστικά ιστιοπλοϊκά που μπαινόβγαιναν αδιάκοπα, καθώς και τα σκάφη του Λιμενικού Σώματος και της Λιμενικής Πυροσβεστικής.

Ένα λιμάνι, πολλές ιστορίες

Και όμως, καθώς στεκόμουν απέναντι, η ματιά μου δεν έβλεπε μόνο το παρόν. Γύρισε πίσω, δεκαετίες πριν… όταν στο ίδιο λιμάνι κυριαρχούσαν τα μικρά και μεγάλα εμπορικά πλοία, εκείνα που φόρτωναν καπνά, δημητριακά, αργότερα μάρμαρα – θησαυρούς της καβαλιώτικης γης. Πλάι τους τα ακτοπλοϊκά της εποχής, με πιο χαρακτηριστικό το θρυλικό ΙΟΝΙΟΝ, που ένωνε την Καβάλα με τον Πειραιά.

Τότε, το λιμάνι δεν ήταν μόνο κόμβος μετακίνησης ή τουριστικός προορισμός. Ήταν χώρος δουλειάς, φορτοεκφόρτωσης, κίνησης και μοχλός οικονομικής ζωής για ολόκληρη την Ανατολική Μακεδονία.

Από το παρελθόν στο μέλλον

Σήμερα, η Καβάλα έχει αλλάξει. Το λιμάνι έχει αποκτήσει πολυμορφικότητα: φιλοξενεί τουριστικά και επαγγελματικά σκάφη, εξυπηρετεί την ακτοπλοΐα, την αλιεία, το εμπόριο, αλλά και τη σύγχρονη μορφή θαλάσσιου τουρισμού – την κρουαζιέρα.

Η ενίσχυση της κίνησης από κρουαζιερόπλοια δείχνει πως η Καβάλα έχει τη δυναμική να γίνει σημαντικός σταθμός στο χάρτη του τουρισμού. Με κατάλληλες επενδύσεις και ανάδειξη της πολιτιστικής και ιστορικής της ταυτότητας, μπορεί να ξαναβρεί τον κομβικό της ρόλο, αυτή τη φορά με τουριστικό και βιώσιμο πρόσημο.

Για όσους θυμούνται το παρελθόν, το λιμάνι της Καβάλας δεν είναι απλώς ένα σημείο στο χάρτη. Είναι μνήμη, εξέλιξη και ελπίδα. Ένας τόπος που συνεχίζει να αλλάζει – χωρίς όμως να ξεχνάει ποτέ ποιος ήταν.

Γράφει ο Κώστας Παπακοσμάς

Ο Ιούνιος του 1913 ήταν μήνας-ορόσημο για την Καβάλα. Ο μήνας της Ελευθερίας, της Εθνικής Ανάτασης και της ενσωμάτωσης της πόλης μας στον εθνικό κορμό της Ελλάδας.

Εκατόν δώδεκα χρόνια μετά, εμείς, οι Καβαλιώτες, στεκόμαστε με δέος και σεβασμό μπροστά στις δοξασμένες εκείνες στιγμές της ιστορίας μας. Τιμούμε τη μνήμη και τους αγώνες των προγόνων μας, που πάλεψαν για την Ελευθερία και την ένταξη της Καβάλας στη Μητέρα Πατρίδα.

Μια ιδιαίτερη ψηφίδα από εκείνη την εποχή έρχεται σήμερα στο φως. Πρόκειται για έναν σπάνιο ταχυδρομικό φάκελο που εκδόθηκε στην Καβάλα τις κρίσιμες εκείνες ημέρες του Ιουλίου του 1913 από το τυπογραφείο “Ερμής” της οικογένειας Μ. Τόκκου. Ο φάκελος είχε παραλήπτη τον Νικόλαο Τόκκο στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, εκπρόσωπο της οικογένειας που δραστηριοποιούνταν στο εμπόριο καπνού.

Το τεκμήριο αυτό είναι ιστορικής σημασίας: φέρει βουλγαρικά γραμματόσημα με την επισήμανση “Ελληνική Διοίκηση” και σφραγίδα “Ελληνικόν Ταχυδρομείον”. Με προσεκτική ματιά διαπιστώνει κανείς πως η αποστολή του έγινε στις 3 Ιουλίου 1913, λίγες μόλις ημέρες μετά την επίσημη απελευθέρωση της πόλης.

Ο Δήμος Καβάλας, τιμώντας την ιστορία και τους ήρωες της πόλης, οργανώνει και φέτος μια σειρά εκδηλώσεων. Στόχος, να αποδοθεί φόρος τιμής στους ένδοξους προγόνους μας, που αγωνίστηκαν για τα ιδανικά της ελευθερίας και της ελληνικότητας.

Ιδιαίτερα σήμερα, 26 Ιουνίου, τιμούμε τη μεγάλη εκείνη ημέρα του 1913, όταν ο Πλωτάρχης Αντώνης Κριεζής ύψωσε την ελληνική σημαία στην Ελεύθερη Καβάλα. Μια πράξη σύμβολο, που χαράχτηκε βαθιά στη μνήμη των Καβαλιωτών.

Ένα κάλεσμα τιμής και μνήμης

Αγαπητοί συμπολίτες,
Υψώστε με υπερηφάνεια την Ελληνική σημαία στα σπίτια και τα καταστήματά σας σήμερα και τις επόμενες ημέρες. Ας γίνει τούτη η πράξη φόρος τιμής στη μνήμη εκείνων που θυσίασαν ακόμη και τη ζωή τους για την Πατρίδα και την Ελευθερία.

Στις 29 Ιουνίου, συνεορτάζουμε τον Πολιούχο μας, Απόστολο των Εθνών Παύλο, και ταυτόχρονα την Απελευθέρωση της αγαπημένης μας Καβάλας.

Η ιστορία μάς καλεί να τη θυμόμαστε και να τη σεβόμαστε — όχι μόνο ως μνήμη, αλλά ως χρέος για το μέλλον.
Ζήτω η Ελεύθερη Καβάλα!