Σε κομβικό σημείο βρίσκεται πλέον η διεθνής ένταση στη Μέση Ανατολή, καθώς ο Λευκός Οίκος γνωστοποίησε επίσημα πως ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ θα λάβει την απόφασή του για ενδεχόμενη εμπλοκή των Ηνωμένων Πολιτειών στη σύγκρουση Ισραήλ – Ιράν «εντός των επόμενων δύο εβδομάδων».

Η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Καρολάιν Λέβιτ, σε ενημέρωση Τύπου, διάβασε τη δήλωση του Τραμπ:
«Με βάση το γεγονός ότι υπάρχει σημαντική πιθανότητα διαπραγματεύσεων που μπορεί να λάβουν χώρα ή όχι με το Ιράν στο εγγύς μέλλον, θα πάρω την απόφασή μου για το αν θα πάω ή όχι μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες».

Το Fordow στο στόχαστρο

Σύμφωνα με το CBS News, ο Τραμπ έχει ήδη ενημερωθεί από τους στρατιωτικούς του συμβούλους για τις επιπτώσεις, αλλά και τα οφέλη, μιας πιθανής επίθεσης στις υπόγειες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Fordow στο Ιράν. Πηγή του καναλιού ανέφερε πως ο πρόεδρος θεωρεί τη «συνολική καταστροφή του Fordow ως απαραίτητη προϋπόθεση» για να διασφαλιστεί η μη περαιτέρω πρόοδος του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος.

Νετανιάχου: «Αλλάζουμε την όψη του κόσμου»

Σε τηλεοπτική του συνέντευξη στο ισραηλινό δημόσιο κανάλι KAN 11, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε ότι το Ισραήλ έχει τη δυνατότητα να πλήξει όλες τις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, προσθέτοντας όμως ότι «κάθε βοήθεια είναι ευπρόσδεκτη», στέλνοντας έτσι έμμεσο μήνυμα προς την Ουάσινγκτον.

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός επεσήμανε:
«Είπα ότι θα αλλάξουμε την όψη της Μέσης Ανατολής και τώρα λέω: αλλάζουμε την όψη του κόσμου», αναφερόμενος στις επιπτώσεις του πολέμου με την Ισλαμική Δημοκρατία.

Παράλληλα, ξεκαθάρισε ότι η αλλαγή καθεστώτος στην Τεχεράνη δεν είναι δηλωμένος στόχος:
«Το θέμα της πτώσης του καθεστώτος είναι υπόθεση του ιρανικού λαού. Θα μπορούσε να είναι αποτέλεσμα, αλλά δεν είναι επίσημος στόχος του Ισραήλ».

Ισραηλινές απώλειες και χτυπήματα

Αναφορικά με την πρόοδο των επιχειρήσεων, ο Νετανιάχου δήλωσε πως πάνω από τους μισούς εκτοξευτήρες ιρανικών πυραύλων έχουν ήδη καταστραφεί από τα ισραηλινά χτυπήματα από την έναρξη του πολέμου στις 13 Ιουνίου.

Όταν ρωτήθηκε αν έχει σημασία ο αριθμός των καταστραμμένων πυραύλων, απάντησε:
«Αυτό που μετράει είναι ο αριθμός των εκτοξευτήρων. Και σε αυτόν τον τομέα έχουμε καταστρέψει πάνω από τους μισούς».

Επόμενα βήματα: Πόλεμος ή διαπραγμάτευση;

Καθώς ο Τραμπ αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο για διαπραγματεύσεις με την Τεχεράνη, η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με αγωνία τις εξελίξεις. Η πιθανότητα μιας μεγάλης στρατιωτικής σύγκρουσης, με εμπλοκή των ΗΠΑ και ευρύτερες συνέπειες για την παγκόσμια ασφάλεια, βρίσκεται πιο κοντά από ποτέ.

Οι επόμενες δύο εβδομάδες θα κρίνουν αν ο κόσμος θα κινηθεί προς μια νέα πολεμική περιπέτεια ή αν θα δοθεί έδαφος για διπλωματική εκτόνωση.

Καθώς η διεθνής ένταση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν βρίσκεται σε οριακό σημείο και η απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ για ενδεχόμενη εμπλοκή των ΗΠΑ εκκρεμεί, τα βλέμματα στρέφονται στο υπόγειο πυρηνικό συγκρότημα του Fordow. Πρόκειται για μια από τις πλέον αμφιλεγόμενες εγκαταστάσεις του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, που εδώ και χρόνια αποτελεί πηγή ανησυχίας για τη Δύση.

Περιορισμένος ο κίνδυνος ραδιενέργειας

Ειδικοί αναλυτές που μίλησαν στο CNN υπογραμμίζουν πως ακόμη και σε περίπτωση επίθεσης, η πιθανότητα μαζικής διαρροής ραδιενέργειας είναι χαμηλή. Η Κέλσι Ντάβενπορτ του Οργανισμού Ελέγχου Όπλων τονίζει ότι πιθανή επίθεση θα μπορούσε να προκαλέσει «κάποια περιορισμένη ακτινοβολία» από αποθηκευμένο ουράνιο, αλλά όχι μια μεγάλη πυρηνική καταστροφή.

Το Fordow δεν φιλοξενεί πυρηνικό αντιδραστήρα, γεγονός που μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο. Ο κίνδυνος περιορίζεται κυρίως σε χημικές τοξικότητες και χαμηλού επιπέδου ακτινοβολία άλφα, σύμφωνα με αναλυτές όπως ο Σκοτ Ρόκερ και ο Μπεχνάμ Μπεν Ταλεμπλού.

Τι είναι το Fordow και γιατί απασχολεί τη διεθνή κοινότητα

Η μυστική εγκατάσταση του Fordow, κοντά στην ιερή πόλη Κομ, χτίστηκε σε βάθος 80-90 μέτρων κάτω από τη γη και προστατεύεται από πέντε σήραγγες σε ορεινή περιοχή. Αποκαλύφθηκε διεθνώς το 2009 από Ομπάμα, Σαρκοζί και Μπράουν, προκαλώντας τότε διεθνή ανησυχία. Οι εγκαταστάσεις θεωρούνται κατάλληλες για την παραγωγή υλικού χρήσιμου σε πυρηνικά όπλα, παρά τις διαβεβαιώσεις της Τεχεράνης περί ειρηνικών σκοπών.

Ποιος μπορεί να το πλήξει;

Η υπόγεια φύση του Fordow καθιστά σχεδόν αδύνατη μια επιτυχή καταστροφή μέσω συμβατικής αεροπορικής επίθεσης. Οι ΗΠΑ διαθέτουν ειδικές «bunker buster» βόμβες ικανές να διαπεράσουν τέτοιες εγκαταστάσεις — κάτι που δεν έχει ακόμα στη διάθεσή του το Ισραήλ. Ωστόσο, σύμφωνα με τον αναλυτή Ρίτσαρντ Νέφγιου, μια πιθανή επίθεση θα μπορούσε να στοχεύσει στις εισόδους ή σε υποδομές υποστήριξης, καθιστώντας το συγκρότημα μη λειτουργικό.

Η στρατηγική των ΗΠΑ και του Ισραήλ

Εν μέσω διπλωματικής αναμονής, οι αναλυτές δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο συνδυασμένης επιχείρησης με στρατιωτικά, τεχνικά και μυστικά μέσα. Ο Ισραηλινός σχεδιασμός, σύμφωνα με τις πληροφορίες, περιλαμβάνει πολυήμερη εκστρατεία, ενώ το ενδεχόμενο εμπλοκής των ΗΠΑ παραμένει ανοιχτό. Ο Ντάνιελ Σαπίρο του Atlantic Council υπενθυμίζει ότι, σε αντίθεση με τη Νατάνζ, το Fordow είναι πολύ πιο καλά προστατευμένο.

Το πολιτικό και νομικό πλαίσιο

Ενδεχόμενη επίθεση σε πυρηνικές εγκαταστάσεις θα είχε και νομικές συνέπειες. Η Ντάβενπορτ επισημαίνει ότι πλήγμα σε πυρηνικό αντιδραστήρα θα ισοδυναμούσε με παραβίαση του διεθνούς δικαίου, ενδεχόμενο που —τουλάχιστον μέχρι στιγμής— φαντάζει απίθανο ακόμη και από το Ισραήλ.

Με το Fordow να αποτελεί την «καρδιά» των ανησυχιών για τη στρατιωτική πτυχή του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, οι εξελίξεις γύρω από την τύχη του πιθανόν να κρίνουν το επόμενο βήμα στην πιο επικίνδυνη κρίση της Μέσης Ανατολής των τελευταίων ετών.

Η δήλωση του Ντόναλντ Τραμπ πως θα χρειαστεί «δύο εβδομάδες» για να αποφασίσει αν οι Ηνωμένες Πολιτείες θα εμπλακούν στρατιωτικά στη σύγκρουση Ισραήλ – Ιράν, εκλαμβάνεται από τον Λευκό Οίκο ως ένα «παράθυρο για διπλωματία». Ωστόσο, οι New York Times προειδοποιούν ότι ίσως πρόκειται για μια πολύ πιο περίπλοκη κίνηση με πέντε ενδεχόμενα σενάρια – και εξίσου πολλές παγίδες.

1. Διπλωματία με την Τεχεράνη: Εφικτός ο διάλογος;

Μετά τις ισραηλινές επιθέσεις που κατέστρεψαν σημαντικές υποδομές του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, ανοίγει ξανά η συζήτηση για διπλωματική συμφωνία. Η Ουάσινγκτον θεωρεί ότι πλέον η Τεχεράνη ενδέχεται να εμφανιστεί πιο διαλλακτική. Ο Τραμπ εξετάζει αν μπορεί να επανέλθει μια συμφωνία που θα τερματίζει τον εμπλουτισμό ουρανίου, όμως ο κίνδυνος «σκλήρυνσης» της ιρανικής στάσης παραμένει.

2. Τακτική παραπλάνησης: Έναρξη χτυπήματος χωρίς προειδοποίηση;

Πολλοί αναλυτές βλέπουν πίσω από τις δηλώσεις Τραμπ μια πιθανή στρατηγική εξαπάτησης: δημιουργία ψευδούς αίσθησης καθυστέρησης, ώστε να επιτευχθεί αιφνιδιαστικό πλήγμα. Ο απόστρατος ναύαρχος Τζέιμς Σταυρίδης σχολίασε πως αυτό «θα μπορούσε να είναι ένα έξυπνο κόλπο για να χαλαρώσει η ιρανική άμυνα».

3. Προετοιμασία για ευρείας κλίμακας σύγκρουση

Το 15ήμερο περιθώριο που έδωσε ο Τραμπ, επιτρέπει την ενίσχυση των αμερικανικών δυνάμεων στην περιοχή. Νέα αεροπλανοφόρα, ενίσχυση logistics και στρατηγικός συντονισμός με το Ισραήλ βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη. Την ίδια ώρα, ο Νετανιάχου προαναγγέλλει νέες επιθέσεις στο πυρηνικό εργοστάσιο του Φορντό, εκτιμώντας ότι το παράθυρο που άνοιξε ο Τραμπ πρέπει να αξιοποιηθεί στρατιωτικά.

4. Μυστικές επιχειρήσεις και «έξυπνα» πλήγματα

Ο Τύπος αποκαλύπτει πως οι Ισραηλινοί έχουν ήδη εφαρμόσει τεχνικές προσβολής σε συστήματα ηλεκτροδότησης πυρηνικών εγκαταστάσεων – όπως στο Νατάνζ. Επιπλέον, οι στρατιωτικές υπηρεσίες φαίνεται να γνωρίζουν με ακρίβεια πού και πώς να πλήξουν είσοδοι σηράγγων, δεξαμενές καυσίμων και κρίσιμες υποδομές. Οι μυστικές αποστολές μπορεί να συνεχιστούν ακόμη κι αν η Ουάσινγκτον παραμείνει επίσημα σε στάση αναμονής.

5. Ο δρόμος της διπλωματίας: Στενός αλλά υπαρκτός

Ο ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ φέρεται να έχει επαφές με τον Ιρανό ΥΠΕΞ Αμπάς Αραγτσί. Παρότι δεν αναμένονται άμεσες παραχωρήσεις από την Τεχεράνη, υπάρχει διάθεση να αποφευχθεί η πλήρης καταστροφή του προγράμματος ή μια ευρείας κλίμακας πολεμική σύρραξη. Οι ειδικοί αναζητούν μια ισορροπία: το Ιράν διατηρεί περιορισμένο εμπλουτισμό και οι ΗΠΑ εγγυώνται ότι δεν θα προχωρήσουν σε συνολική αποδόμηση του ιρανικού πυρηνικού σχεδίου.

Οι εσωτερικές πιέσεις στον Τραμπ

Το δίλημμα του Αμερικανού προέδρου επιβαρύνεται από τον εσωκομματικό διχασμό: σκληροπυρηνικοί Ρεπουμπλικάνοι, όπως ο Γκράχαμ και ο Κότον, ζητούν «αποφασιστική στρατιωτική στήριξη» προς το Ισραήλ. Αντίθετα, φωνές από τον πυρήνα του κινήματος MAGA και του απομονωτισμού εκφράζουν σοβαρές αντιρρήσεις, θέτοντας σε δοκιμασία τη συνοχή της βάσης του Τραμπ.

Αυτό που μένει ανοιχτό είναι το αν ο Τραμπ βλέπει την καθυστέρηση ως διπλωματικό μοχλό ή απλώς ως πολεμική προετοιμασία. Το ρολόι μετρά αντίστροφα – και ο κόσμος παρακολουθεί με αγωνία μια σκακιέρα γεμάτη βόμβες.