Η τεχνητή νοημοσύνη και οι ψηφιακές τεχνολογίες διαμορφώνουν ριζικά το μέλλον του πολιτιστικού και δημιουργικού τομέα στην Κεντρική Μακεδονία, σύμφωνα με πρωτογενή έρευνα και συμμετοχικό εργαστήριο που υλοποίησε η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, σε συνεργασία με το ΚΕΠΑ και τον Μηχανισμό Υποστήριξης Καινοτομίας One Stop Liaison Office.

Η έρευνα αναδεικνύει τις πέντε δημοφιλέστερες τεχνολογίες που επηρεάζουν το τοπικό οικοσύστημα:

• Τεχνητή Νοημοσύνη (AI)

• Big Data & Analytics

• Δημιουργία περιεχομένου (εικόνα, ήχος, 3D μοντελοποίηση)

• Ψηφιακό Μάρκετινγκ

• Cloud τεχνολογίες

Πολιτισμός και Τεχνητή Νοημοσύνη: Μια νέα πρόκληση

Η ΤΝ, όπως διαπιστώνεται, όχι μόνο ενισχύει την καινοτομία, αλλά αναμένεται να μετασχηματίσει βαθιά τον πολιτιστικό τομέα, εγείροντας ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας, ετοιμότητας της αγοράς και έλλειψης εξειδικευμένου προσωπικού.

Η Στέλλα Τσιαρβούλα, Σύμβουλος Πολιτιστικών Προγραμμάτων, εξηγεί ότι η εφαρμογή της τεχνολογίας είναι ήδη ορατή σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους:

• Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, αισθητήρες ραδιοσυχνοτήτων επιτρέπουν την αλληλεπίδραση με εκθέματα μέσω κινητού ή tablet.

• Στο Νόησις, επισκέπτες συνομιλούν ψηφιακά με ιστορικές προσωπικότητες όπως ο Τέσλα και ο Καραθεοδωρής.

• Στην αρχαία Όλυνθο, η επαυξημένη πραγματικότητα (AR) προσφέρει βιωματική περιήγηση στο παρελθόν, με 3D μοντέλα, αφήγηση και διαδραστικά εκθέματα.

Νέες προοπτικές στη μουσική βιομηχανία

Ο Αθανάσιος Καλογερέσης, αναπληρωτής καθηγητής στο ΑΠΘ, αναλύει τη μετάβαση της μουσικής βιομηχανίας από τα μεγάλα αστικά κέντρα σε ένα αποκεντρωμένο μοντέλο, χάρη στα ψηφιακά εργαλεία. «Ένα μικρό στούντιο μπορεί πλέον να λειτουργήσει σχεδόν οπουδήποτε», τονίζει, ενισχύοντας τη δημιουργική αυτονομία και τη σύνδεση με τις τοπικές παραδόσεις.

Η τοπική δημιουργικότητα ως στρατηγική επιλογή

Ο πολιτισμός και ο τουρισμός εντάσσονται στους Τομείς Πρωταθλητές της Περιφέρειας βάσει της Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης 2021–2027. Σύμφωνα με την κ. Τσιαρβούλα, η Θεσσαλονίκη φιλοξενεί ήδη σημαντικές πρωτοβουλίες, όπως μεγάλα στούντιο οπτικής επικοινωνίας, ενώ προτείνει ενίσχυση τοπικών συνεργασιών με πανεπιστήμια, φορείς πολιτισμού και δημιουργικά εργαστήρια.

Ειδική αναφορά γίνεται σε παραδοσιακούς τομείς όπως:

• Χειροτεχνία και design

• Αγιογραφία και μικροαντικείμενα

• Συντήρηση έργων τέχνης και ψηφιακή τεκμηρίωση

Η χρήση τεχνολογιών στην παραγωγή και αναπαραγωγή αυτών των δημιουργιών ανοίγει νέους δρόμους, με σεβασμό στα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.

Ψηφιακό καλεντάρι: το απόλυτο εργαλείο πολιτισμού

Η κ. Τσιαρβούλα καταθέτει την πρόταση ενός δυναμικού, πολυγλωσσικού ψηφιακού καλενταριού, διαθέσιμου σε επισκέπτες από τη στιγμή άφιξής τους στη Θεσσαλονίκη ή σε άλλες πόλεις. «Να γνωρίζουν κάθε μέρα τι πολιτιστικό γεγονός συμβαίνει», σημειώνει, προτείνοντας τη δημιουργία ενός «έξυπνου» πολιτιστικού οικοσυστήματος που θα ενισχύσει τόσο την τουριστική εμπειρία όσο και την τοπική πολιτιστική ταυτότητα.

Με τροπολογία που κατατέθηκε νυχτερινές ώρες σε νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης, η κυβέρνηση επιχειρεί να ξεμπλοκάρει τις οικοδομικές άδειες που «πάγωσαν» μετά την ακύρωση της οριζόντιας χρήσης των κινήτρων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ) από το Συμβούλιο της Επικρατείας.

Το υπουργείο Περιβάλλοντος εισάγει τον μηχανισμό του «περιβαλλοντικού ισοδύναμου», ο οποίος επιτρέπει την ολοκλήρωση κτιρίων υπό προϋποθέσεις, παρά την ακύρωση ή την αμφισβήτηση των αδειών, με αντάλλαγμα την καταβολή τέλους και την ανάληψη περιβαλλοντικών αντισταθμιστικών έργων.

Τι προβλέπει η τροπολογία

• Κατοχυρώνονται οι οικοδομικές άδειες για τις οποίες είχαν ξεκινήσει εργασίες έως τις 11 Δεκεμβρίου 2024 – ημερομηνία της ακυρωτικής απόφασης του ΣτΕ.

• Αναθεώρηση χωρίς κόστος προβλέπεται για άδειες που δεν είχαν εκκινήσει, με απαλλαγή από φόρους, εισφορές και κρατήσεις.

• Για την ολοκλήρωση άδειας χωρίς ολοκληρωμένο φέροντα οργανισμό, απαιτείται έγκριση από ΚΕΣΥΠΟΘΑ και ΚΕΣΑ.

• Το περιβαλλοντικό ισοδύναμο θα καταβάλλεται σε ειδικό λογαριασμό του Ταμείου Παρακαταθηκών και θα συνοδεύεται από Σχέδιο Περιβαλλοντικής Αναβάθμισης (ΕΣΠΙΑΠ).

Εξαιρέσεις και ευνοϊκές ρυθμίσεις

• Οι στρατηγικές επενδύσεις (ΕΣΧΑΣΕ, ΕΣΧΑΔΑ, επενδύσεις τύπου Ελληνικού) εξαιρούνται από την ακύρωση και συνεχίζουν κανονικά με τα μπόνους του ΝΟΚ.

• Εξαιρούνται επίσης άδειες που εκδόθηκαν για διατηρητέα κτίρια και ακίνητα ενταγμένα σε ειδικά χρηματοδοτικά προγράμματα (Ταμείο Ανάκαμψης, ΕΣΠΑ).

• Αναστέλλονται κυρώσεις (πρόστιμα, απαγορεύσεις μεταβίβασης) έως την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος που θα εξειδικεύει τη ρύθμιση.

Περιβαλλοντικό ισοδύναμο: Τι περιλαμβάνει

Το περιβαλλοντικό ισοδύναμο προβλέπει χρηματοδότηση έργων όπως:

• Ανάπλαση και δημιουργία κοινόχρηστων χώρων

• Κατεδάφιση αυθαίρετων κτισμάτων

• Απόκτηση και αποκατάσταση διατηρητέων

• Οριοθέτηση ρεμάτων και βελτίωση υποδομών

Τα έργα θα υλοποιούνται σε επίπεδο δημοτικής ενότητας (ή δήμου σε Αθήνα-Θεσσαλονίκη) και θα εγκρίνονται εντός δύο ετών από την εκπόνηση του ΕΣΠΙΑΠ.

Πολιτικές αντιδράσεις και αβεβαιότητα

Η τροπολογία, αν και δίνει λύση σε επενδύσεις που είχαν παγώσει, προκάλεσε την έντονη αντίδραση της αντιπολίτευσης. Ο Δημήτρης Μάντζος (ΠΑΣΟΚ) κατηγόρησε την κυβέρνηση για πρόχειρο σχεδιασμό, αδιαφάνεια και κοινωνική αδικία:

«Οι μικροιδιοκτήτες καλούνται να πληρώσουν το τίμημα για ένα πολεοδομικό χάος που δεν δημιούργησαν».

Κατήγγειλε, επίσης, ευνοϊκή μεταχείριση προς συγκεκριμένες επενδύσεις, όπως αυτή στο Ελληνικό, σε βάρος μικρών ιδιοκτητών που αναγκάζονται να αναθεωρήσουν άδειες με επιπλέον κόστος.

Από την πλευρά του, ο υπουργός Σταύρος Παπασταύρου υπεραμύνθηκε της τροπολογίας:

«Αίρουμε την πολεοδομική αβεβαιότητα που είχε παραλύσει τον κατασκευαστικό κλάδο. Το πλαίσιο θα εξειδικευτεί με δύο Προεδρικά Διατάγματα και σειρά υπουργικών αποφάσεων».

Τι εκκρεμεί

Για την πλήρη εφαρμογή των διατάξεων απαιτούνται:

• Καθορισμός ύψους τέλους περιβαλλοντικού ισοδύναμου

• Εξειδίκευση διαδικασίας και μέτρων ΕΣΠΙΑΠ

• Ορισμός τρόπων απόδειξης εκκίνησης εργασιών

Σε καθεστώς έντονου άγχους βρίσκονται χιλιάδες διαχειριστές και ιδιοκτήτες ακινήτων σε όλη την Ελλάδα, καθώς πλησιάζει η λήξη της προθεσμίας για την υποχρεωτική πιστοποίηση και καταχώριση των ανελκυστήρων στους οικείους δήμους. Σύμφωνα με όσα αναφέρει η εφημερίδα «Τα Νέα», η προθεσμία λήγει στις 30 Ιουνίου, με το ενδεχόμενο παράτασης να παραμένει ανοιχτό, αν και όχι βέβαιο.

Πιστοποιημένο μόλις το 15% των ανελκυστήρων

Η κατάσταση προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία, καθώς μέχρι σήμερα έχει πιστοποιηθεί μόλις το 15% των ανελκυστήρων πανελλαδικά, ενώ ακόμα δεν υπάρχει επίσημος υπολογισμός για τον συνολικό τους αριθμό. Η υποστελέχωση και η περιορισμένη διαθεσιμότητα των διαπιστευμένων φορέων ελέγχου καθιστά σχεδόν αδύνατη την ολοκλήρωση της διαδικασίας εντός προθεσμίας.

Πρόστιμα-«φωτιά» για τους παραβάτες

Οι συνέπειες από τη μη συμμόρφωση είναι ιδιαίτερα αυστηρές. Ο βασικός έλεγχος και η έκδοση πιστοποιητικού είναι υποχρεωτικός και η μη έγκαιρη ανανέωσή του επιφέρει:

• Πρόστιμο 1.500 ευρώ ανά ιδιοκτήτη ή διαχειριστή.

• Από 6.000 έως 9.000 ευρώ για παράνομη ηλεκτροδότηση ανελκυστήρα.

• Από 1.500 έως 15.000 ευρώ για ελλείψεις στη συντήρηση.

• Έως 60.000 ευρώ σε περίπτωση ατυχήματος, ιδίως όταν πρόκειται για ανελκυστήρα χωρίς άδεια ή με παραβιασμένες σφραγίδες.

Χρηματοδοτικό και πρακτικό αδιέξοδο

Η όλη διαδικασία καθίσταται δυσκολότερη λόγω της οικονομικής αδυναμίας πολλών ενοίκων να καλύψουν τα κοινόχρηστα, γεγονός που δυσχεραίνει τις αποφάσεις για συντονισμό και ανάθεση των απαιτούμενων ελέγχων. Το κόστος της πιστοποίησης μάλιστα, μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να ξεπεράσει και τις 5.000 ευρώ, ιδίως όταν απαιτούνται τεχνικές παρεμβάσεις.

Ποιος πληρώνει τι στις πολυκατοικίες

Σύμφωνα με τους κανονισμούς των πολυκατοικιών, οι ένοικοι συμμετέχουν στο κόστος με βάση ειδικό πίνακα χιλιοστών:

• Οι κάτοικοι ανώτερων ορόφων επιβαρύνονται περισσότερο.

• Τα καταστήματα και τα ισόγεια συνήθως εξαιρούνται, εφόσον δεν χρησιμοποιούν το ασανσέρ.

Έκκληση για παράταση και στήριξη

Φορείς διαχείρισης πολυκατοικιών, ενώσεις ιδιοκτητών και τεχνικές εταιρείες ζητούν άμεση παράταση της προθεσμίας, καθώς και ειδικά χρηματοδοτικά εργαλεία ή επιδοτήσεις για να μπορέσουν οι πολίτες να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις, χωρίς να επιβαρυνθούν δυσανάλογα.