72 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την απελευθέρωση του Διδυμοτείχου από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής. Ήταν η πρώτη πόλη στην κατεχόμενη Ευρώπη που απελευθέρωσαν οι δυνάμεις της Αντίστασης, πολεμώντας με τους Γερμανούς.

29 Αυγούστου! Μια σημαντική επέτειος, που πέρασε απαρατήρητη. Μιλάμε για την απελευθέρωση της πόλης του Διδυμοτείχου από τα ναζιστικά στρατεύματα Κατοχής τη μέρα αυτή του 1944.

Ήταν η πρώτη πόλη στην κατεχόμενη Ευρώπη, που απελευθέρωσαν οι δυνάμεις της Αντίστασης, πολεμώντας με τους Γερμανούς.

Το απόγευμα της προηγούμενης μέρας 28 Αυγούστου 1944 είχαν απελευθερωθεί οι Φέρες του Έβρου, όταν οι Γερμανοί περικυκλώθηκαν από πλήθος λαού, πολιτών και κυρίως νεολαίας. Αντιλαμβανόμενοι το μάταιο της συνέχισης ενός αγώνα που είχε αρχίσει να χάνεται, παραδόθηκαν αυτοβούλως.

Στο Διδυμότειχο όμως, όπου υπήρχε σημαντική δύναμη Γερμανών χρειάστηκε να διεξαχθεί μάχη μεταξύ των ανταρτών της Αντίστασης και των ναζιστών. Επρόκειτο για το 81 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ με καπετάνιο τον Βαγγέλη Κασάπη (Κρίτωνα).

Η περικύκλωση της πόλης από διάφορες κατευθύνσεις έγινε σχεδόν αθόρυβα, από το απόγευμα της 28ης Αυγούστου. Στην κίνηση αυτή είχε βοηθήσει σημαντικά η οργάνωση του ΕΑΜ Διδυμοτείχου και ο εφεδρικός ΕΛΑΣ της πόλης. Σημαντικό οργανωτικό ρόλο έπαιξε ο δραστήριος δικηγόρος και στέλεχος του ΕΑΜ, Μιχαήλ Παρασχίδης. Οι αντάρτες εισχώρησαν αθόρυβα και κύκλωσαν οικήματα στο οποία ήταν στρατωνισμένοι οι ναζί. Οι Γερμανοί ειδοποιήθηκαν να παραδοθούν από επιτροπή προκρίτων του Διδυμοτείχου με επικεφαλής τον Μητροπολίτη Ιωακείμ Σιγάλα και το Δήμαρχο Σταύρο Δελημπαλτά (συμμετείχαν επίσης ο Δημοσθένης Δημάδης έμπορος, ο Γεώργιος Αποστολίδης δημοσιογράφος, και ο Σπύρος Φραντζής φαρμακοποιός) σε συνεννόηση με τους αντάρτες, αλλά ζήτησαν προθεσμία ως την επόμενη μέρα για να σκεφθούν.

Η πρόταση δεν έγινε δεκτή από τους Γερμανούς και σχεδόν αμέσως άρχισε η διακοπή των τηλεφωνικών γραμμών, αλλά και του ηλεκτρικού ρεύματος. Οι Γερμανοί επιχείρησαν να αποκαταστήσουν την επαφή μεταξύ τους με κινούμενους συνδέσμους, αλλά δεν τα κατάφεραν γιατί άρχισαν οι πυκνοί πυροβολισμοί. Μέσα σε λίγα λεπτά οι Γερμανοί είχαν τέσσερις νεκρούς και επτά τραυματίες.

Το σκοτάδι επέφερε έναν αποσυντονισμό των κατοχικών δυνάμεων, αλλά αρκετοί Γερμανοί αξιωματικοί μπόρεσαν να περάσουν κολυμπώντας στον Έβρο ποταμό, στο τουρκικό έδαφος. Το πρωί της 29ης Αυγούστου επιχείρησαν να φέρουν δυνάμεις με το σιδηρόδρομο από την περιοχή της Ορεστιάδας.

Οι συγκρούσεις γενικεύθηκαν και στην περιοχή του σιδηροδρομικού σταθμού, έξω από την πόλη. Η μάχη κράτησε έως τη 1 το μεσημέρι. Οι υπόλοιποι Γερμανοί επιχειρούσαν να διασχίσουν τον κάμπο και να φτάσουν στο ποταμό. Οι νεκροί και οι πνιγμένοι, υπερέβησαν τους 30.

Οι αντάρτες είχαν 4 νεκρούς και 7 ελαφρά τραυματίες. Νεκροί ήταν οι: 1) Σαμουρίδης Σταύρος (Μπάμπης) από την Ορεστιάδα, στρατιωτικός του 1ου λόχου, 2) Πολυσίδης Βαγγέλης (Βάγγος) διμοιρίτης από τους Πετράδες, 3) Γκαρούδης Βαΐτσης εφεδροελασίτης από το Ελληνοχώρι, 4) Μπακλαβάρας Λευτέρης από το Σουφλί.

Τραυματίες ήταν: 1) Στεφάνου Χρίστος από το Σουφλί, 2) Κόνσουλας Δημήτριος από την Κορνοφωλιά, 3) Καρπούζας Χαράλαμπος από το Σουφλί, 4) Δελημπαλτάς Γιώργος από το Διδυμότειχο, 5) Τότιας Κωνσταντίνος από το Σουφλί, 6) Σταματόπουλος Παύλος από το Χειμώνιο, 7) Γκίντσογλου Κώστας από το Διδυμότειχο.

Η κηδεία των φονευθέντων υπήρξε πάνδημη. Αλλά και οι Γερμανοί τάφηκαν. Οι τάφοι τους υπάρχουν σήμερα σε ειδικό χώρο, δίπλα στο νεκροταφείο Διδυμοτείχου.

Με τα λάφυρα που πήραν οι αντάρτες, εξοπλίσθηκε άρτια όλη η δύναμη του 81ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, το οποίο διοικούσε ο καπετάν Κρίτων (Βαγγέλης Κασάπης από την Αλεξανδρούπολη) και περίσσεψε υλικό για άλλες δυνάμεις του ΕΛΑΣ.

Η απελευθέρωση του Διδυμοτείχου, η πρώτη στην κατεχόμενη Ευρώπη, επιτεύχθηκε και η νίκη επισφραγίσθηκε με παρέλαση ανταρτών στους κεντρικούς δρόμους της πόλης και με μια παλλαϊκή γιορτή στο γήπεδο, όπου συνέρρευσε ο κόσμος για να παραστεί στην έπαρση της ελληνικής σημαίας.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης