ΙΣΤΟΡΙΑ

Τα 90 Χρόνια της Ενσωμάτωσης της Θράκης στην Ελλάδα και η Συμβολή των Αρμενίων

Σαρκίς Τ. Δαγκαζιάν,
Διεθνολόγος, Πολιτικός Επιστήμων
Τεύχος: Μάρτιος-Απρίλιος 2010

Η διασύνδεση του αρμενικού έθνους με τη Θράκη χάνεται στα βάθη των αιώνων και ανάγεται στη βασική θεωρία προέλευσης των Αρμενίων από τα θρακο-φρυγικά φύλα που εγκαταστάθηκαν στην ευρύτερη περιοχή μεταξύ Μ. Ασίας και Μεσοποταμίας κατά το 12ο αι. π.Χ.1 Για οργανωμένες όμως αρμενικές κοινότητες στη Θράκη μπορούμε να μιλήσουμε μόνο κατά τους πρώιμους βυζαντινούς χρόνους, όταν βυζαντινοί αυτοκράτορες – με πρώτο τον πιθανότατα αρμενικής καταγωγής Μαυρίκιο (582-602)2 – μετακινούν Αρμενίους στην περιοχή για να ενισχύσουν την άμυνα της βόρειας μεθορίου της Αυτοκρατορίας από τις επιδρομές ξένων φυλών.3

Οι Αρμένιοι της Θράκης κατά τη βυζαντινή περίοδο προσέφεραν όχι μόνο ένδοξους πολεμιστές και στρατηγούς στην Αυτοκρατορία αλλά και αυτοκράτορες ή ακόμη και Αγίους της Ορθόδοξης Εκκλησίας! Χαρακτηριστικά αναφέρουμε τον Βασίλειο Α’, ιδρυτή της Μακεδονικής δυναστείας, η οποία διοικούσε τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί δύο αιώνες. Ο γεννηθείς στην Αδριανούπολη της Θράκης Βασίλειος Α’, έχοντας ως βασική του γλώσσα την αρμενική, εμφανίζεται από τους ιστορικούς να ομιλεί τα ελληνικά με βαριά αρμενική προφορά.4 Μια από τις αρχαιότερες αρμενικές κοινότητες της Θράκης υπήρχε στην πόλη της Βιζύης, από όπου κατάγεται η Αγία Μαρία η Νέα (+902/903)5 . Η Αγία Μαρία η Νέα όχι μόνο είχε πλήρη συνείδηση της αρμενικής της καταγωγής, αλλά είχε δώσει και αρμενικά ονόματα στους υιούς της Βαρδάνη (εκ του Βαρτάν) και Βαάνη (εκ του Βαχάν ή Βαχάγκν/Βαχάκν).6
Και στην Οθωμανική περίοδο όμως οι Αρμένιοι κατοικούν σε όλες τις βασικές πόλεις της Θράκης και συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη και πρόοδο της περιοχής. Χτίζουν εκκλησίες, δημιουργούν πολιτιστικούς και αθλητικούς συλλόγους, ανεγείρουν σχολεία και προοδεύουν στο εμπόριο και τις επιστήμες κερδίζοντας το θαυμασμό και την εκτίμηση των αλλοεθνών συντοπιτών τους.
Κατά την ευαίσθητη περίοδο των βαλκανικών πολέμων, όταν οι βουλγαρικές δυνάμεις με τη βοήθεια των στρατηγών Αντρανίκ και Καρεκίν Νιζντέχ και τους αρμενικούς εθελοντικούς λόχους τους απελευθερώνουν μεγάλα τμήματα της Θράκης από τους Οθωμανούς, δήμαρχος στην Κομοτηνή είναι ο Μιγκιρντίτς Εφέντη Ταμπακιάν. Ήταν αυτός ο Αρμένιος που εγγυήθηκε την ειρηνική παράδοση της πόλης στο βουλγαρικό στρατό προς μεγάλη ανακούφιση του τοπικού πληθυσμού, αξιοποιώντας μια παλιά φιλία του πατέρα του Γκαραμπέτ με τον τούρκο αξιωματούχο Γιαβέρ Πασά, ο οποίος ηγείτο των τουρκικών δυνάμεων.7
Η ευρεία όμως υποστήριξη προς την Ελλάδα – και των ελληνικών θέσεων εν γένει – ήταν διάχυτη σε όλο το αρμενικό στοιχείο της περιοχής. Ακόμα και στη βουλγαρική πλευρά ο Αντρανίκ και οι σύντροφοί του, μετά το πέρας του Α’ Βαλκανικού Πολέμου ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία αρνήθηκαν να πολεμήσουν στο πλευρό των Βουλγάρων ενάντια στους Έλληνες και τους Σέρβους.8 Μετά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο και την ήττα των Γερμανών και των Βουλγάρων συμμάχων τους, η Δυτ. Θράκη τέθηκε κάτω από διασυμμαχική διοίκηση υπό τον Γάλλο στρατηγό D’ Esperey, ο οποίος διόρισε το στρατηγό Charpy ως αντιπρόσωπό του στην Κομοτηνή (τότε Γκιουμουλτζίνα), που ήταν και η έδρα της Διοίκησης. Την 29η Σεπτεμβρίου 1919, ο έλληνας Πρωθυπουργός Ελ. Βενιζέλος, συναισθανόμενος την κρισιμότητα της κατάστασης, απέστειλε ως αντιπρόσωπο στην Κομοτηνή το διακεκριμένο νομικό και πρώην μέλος της οθωμανικής βουλής Χαρίσιο Βαμβακά9, ο οποίος αργότερα χρημάτισε για πολλά χρόνια δήμαρχος της Θεσσαλονίκης.
Με την άφιξή του στην Κομοτηνή ο Βαμβακάς επέλεξε να διαμένει σε οικία παλαιάς αρμενικής ιδιοκτησίας, που μόλις είχε εγκαταλειφθεί από τους Βούλγαρους.10
Κατά την περίοδο αυτή (τέλη 1919-αρχές 1920) σχηματίστηκε στη Δυτ. Θράκη ένα ιδιότυπο κρατίδιο υπό τον τίτλο “Διασυμμαχική Θράκη” (Thrace Interallie). Κύριο συμβουλευτικό όργανο της Διασυμμαχικής Θράκης ήταν το Ανώτερο Διοικητικό Συμβούλιο (Conseil Superieur de La Thrace Interallie) ένα είδος βουλής των Θρακών που είχε κυρίως γνωμοδοτικό χαρακτήρα και το οποίο αποτελείτο από αντιπροσώπους όλων των εθνοτήτων.
Στο Συμβούλιο λοιπόν συμμετείχαν πέντε Έλληνες (Λαμνίδης, Παπαθανασίου, Στάλιος, Φορμόζης και Δουλάς), πέντε Μουσουλμάνοι (Οσμάν Αγά, Σαλήχ, Νεντίμ, Σαλίμ και Τεφίκ), δύο Βούλγαροι (Ντούσκωφ και Γκεοργκίεφ), ένας Αρμένιος (Κεβορκιάν), ένας Εβραίος (Καράσσο) και ένας Φραγκολεβαντίνος (Μπαντέττι). Η επιλογή του Βενιζέλου στο πρόσωπο του Βαμβακά ήταν η ιδανική. Ο έλληνας αντιπρόσωπος εργάστηκε σκληρά για να κερδίσει την υποστήριξη της φιλήσυχης μερίδας των μουσουλμάνων. Παράλληλα – και ενώ ήδη είχε επαφές με Αρμενίους στο Παρίσι11 – συνεργάστηκε στενά με την αρμενική κοινότητα της Κομοτηνής χάρη στον ψήφο της οποίας – όπως θα δούμε ευθύς αμέσως – εξελέγη έλληνας πρόεδρος στο Συμβούλιο. Χαρακτηριστικό είναι το ακόλουθο τηλεγράφημα του Χαρ. Βαμβακά προς τον Υπουργό Εξωτερικών Νικ. Πολίτη:12

Αριθ. Πρωτ. 3283/22.3.1920
Προς τον Υπουργόν Εξ/κών
Κον Ν. Πολίτην, Αθήνας
Συνεχίζων τηλεγράφημά μου αριθ. 3035, λαμβάνω την τιμήν ν’ ανακοινώσω Υμίν, ότι σήμερον εγένετο έναρξις του Συμβουλίου στοπ. Κατόπιν συντόνων ενεργειών, επετεύχθη εκλογή Προέδρου Έλληνος του κ. Δουλά, εκ Κάραγατς στοπ. Κατηρτίσθη 4/μελής διαρκής επιτροπή εκ δύο Ελλήνων, κ.κ. Δουλά και Λαμνίδου, ενός Τούρκου, προσκειμένου ημίν Χάτζια Σαλήχ και ενός Βουλγάρου Γεωργήεφ στοπ. Ελληνική επιτυχία οφείλεται εις επιτευχθείσαν διάσπασιν Τούρκων, εις σύμπραξιν αφωσιωμένων ημίν Μουσουλμάνων και αντιπροσώπου Αρμενίων στοπ…
Χ. ΒΑΜΒΑΚΑΣ
Εστάλη τη 22.3.20
Β. Δ. Λάππας

Η εκλογή Έλληνα προέδρου είχε ιδιαίτερα μεγάλη σημασία, καθώς θεωρήθηκε ως δημοψήφισμα των κατοίκων της Θράκης και συνέβαλε αποφασιστικά στις προσπάθειες του Βενιζέλου στη Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων. Η δε στάση του αρμένιου αντιπροσώπου στο Συμβούλιο ήταν καθοριστική, καθώς μια ενδεχόμενη ψήφος υπέρ της βουλγαρικής πλευράς και με δεδομένη τη λευκή ψήφο του εβραίου αντιπροσώπου13 θα προέκυπτε ισοψηφία14 με καταστροφικά αποτελέσματα για την Ελλάδα, όπως την πιθανότητα προσάρτησης της Δυτ. Θράκης εκ νέου στη Βουλγαρία ή τη δημιουργία αυτόνομης Θράκης, όπως πίεζαν οι Νεότουρκοι.15

Η θαρραλέα στάση των Αρμενίων προκάλεσε το θαυμασμό των Ελλήνων. Αρκετά χρόνια αργότερα ο ιστοριοδίφης Κων. Καρκατσέλης έγραφε στην εφημερίδα “Πρωΐα” της 13ης Μαΐου 1960 παρουσιάζοντάς μας το κλίμα της εποχής16 :
“…Και τότε προς μεγάλη τιμή της ανθούσης τότε Αρμενικής Κοινότητος προσήλθεν εις τον Βαμβακάν ο αντιπρόσωπος των Αρμενίων αείμνηστος Ρουπέν Κεβορκιάν και του εδήλωσεν ότι και αυτός κατ’ εντολήν της Κοινότητος θα ετάσσετο κατά την επικείμενην ψηφοφορίαν της εκλογής Πολιτικού Διοικητού με το πλευρόν της Ελλάδος. Η γενναία και άκρως φιλελληνική αυτή θέσις των Αρμενίων κατετρόμαξε τότε τον Σαρπύ και τον Γκρέγκωφ, γιατί προς στιγμήν είχαν πιστέψει πως ο Αρμένιος αντιπρόσωπος θα εξυπηρετούσε τα ιδικά των σχέδια. Προσπάθησαν τότε να αντιδράσουν με κάθε τρόπο…”
Μέχρι σήμερα, στην επίσημη δοξολογία που λαμβάνει χώρα στον Μητροπολιτικό Ναό της Κομοτηνής κάθε χρόνο στις 14 Μαΐου παρουσία των αρχών της πόλης, το όνομα του Ρουπέν Κεβορκιάν αναφέρεται ανάμεσα σε αυτούς που αγωνίστηκαν για την ενσωμάτωση της Θράκης στη μητέρα Ελλάδα.17 Παράλληλα ο Δήμος Κομοτηναίων έχει αφιερώσει μια οδό προς τιμήν του με τη σημείωση: “Έλληνας (Αρμένιος) Μέλος Συμβουλίου Διασυμμαχικής Θράκης”.
Οι επαφές όμως της Αρμενικής Κοινότητας Κομοτηνής με τον απεσταλμένο της Ελληνικής Κυβέρνησης και η συνεργασία των δύο πλευρών διαφαίνονται επιπλέον και από ένα αποκαλυπτικό τηλεγράφημα του Χαρ. Βαμβακά προς τον Υπουργό Εξωτερικών Νικόλαο Πολίτη όπως προσυπογράφεται και πάλι από το Β.Δ. Λάππα που ήταν υπεύθυνος των μυστικών υπηρεσιών της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στη Θράκη.18
Το ανέκδοτο αυτό χειρόγραφο ντοκουμέντο με το συγκινητικό του περιεχόμενο, που βρίσκεται μαζί με τα υπόλοιπα έγγραφα του αρχείου του Χαρ. Βαμβακά στο Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, έρχεται για πρώτη φορά στη δημοσιότητα από τα “Αρμενικά” και έχει ως εξής:

3709, 4-4-1920
Υπουργόν Εξωτερικών
Κύριον Πολίτην
Αθήνας
Χθες ανταπέδεκα επίσκεψη εις κοινότητα Αρμενίων οποίας ολόκληρος παροικία εν σώματι με είχεν επισκεφθεί επέτειον ανεξαρτησίας (σ.σ. 25η Μαρτίου) όπου εγενόμην δεκτός με απεριορίστου εκδήλωσιν χαράς και ανθέων και ζητωκραυγάς υπέρ Προέδρου Κυβερνήσεως (σ.σ. Ελ. Βενιζέλο) και διαβεβαιώσεις ότι άπαντες Αρμένιοι Θράκης θεωρούσιν εαυτούς ευτυχείς υπό αναμενόμενον ελληνικόν καθεστώς.
Βαμβακάς
Εστάλη 4 Απριλίου 1920
Β.Δ. Λάππας

Οι Αρμένιοι της Θράκης όχι μόνο συνέβαλαν τα μέγιστα για την επίτευξη των ελληνικών στόχων, αλλά παρακολουθούσαν στενά τις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα και μετά την ενσωμάτωση στον εθνικό κορμό. Οι πολιτικές ευαισθησίες της κοινότητας αλλά και η αμέριστη στήριξη προς τον εθνάρχη Ελ. Βενιζέλο και τους εθνικούς πόθους για τη δημιουργία της Μεγάλης Ελλάδας εκφράζεται μέσα από ένα άλλο εξίσου συγκινητικό και ανέκδοτο ντοκουμέντο, που δημοσιεύεται για πρώτη φορά και αφορά επιστολή της Αρμενικής Κοινότητας Κομοτηνής προς τον Ελ. Βενιζέλο με αφορμή τη δολοφονική απόπειρα εναντίον του (σε ελεύθερη μετάφραση):

Βασίλειον της Ελλάδος
Δήμος Κομοτηναίων
(Γιουμουλτζίνα)
Κύριον Πρόεδρον Βενιζέλο
Ελληνική Αντιπροσωπεία
Παρίσι
Η Αρμενική Κοινότης Κομοτηνής μετά τη εγκληματική απόπειρα κατά της πολυτίμου ζωής σας θα ήθελε όπως ευχηθεί για την ταχεία αποκατάσταση (της υγείας σας) για τη συνέχιση της ενδόξου διαδρομής προς την ολοκλήρωσιν της Μεγάλης Ελλάδος!
Πρόεδρος Αρμενικής Κοινότητος
Οχανές Αλεξανιάν

Οι αγώνες όμως των Αρμενίων για την ενσωμάτωση της Θράκης στην Ελλάδα δεν περιορίζονται φυσικά μόνο στο πολιτικό επίπεδο. Πολλοί ήταν οι επιχειρηματίες, δημοσιογράφοι ακόμη και έφεδροι αξιωματικοί του οθωμανικού στρατού αλλά και απλοί πολίτες που προσέφεραν πολλές φορές με αυταπάρνηση και κίνδυνο της ζωής τους ό, τι ήταν δυνατό για τη επίτευξη των ελληνικών επιδιώξεων. Ανάμεσα στις ιστορίες που ξεχωρίζουν είναι αυτή του νεαρού από την Κομοτηνή Παύλου (Μπογός) Γιαμτζιάν, στον οποίο ο Πολιτικός Διοικητής του Σουφλίου Σπυριδωνίδης είχε αναθέσει τα καθήκοντα του αρχειοφύλακος. Σε μια από τις εμπιστευτικές εκθέσεις του Σπυριδωνίδη, ο Γιαμτζιάν όντας πρώην λοχίας του οθωμανικού στρατού και αξιοποιώντας τη διασύνδεσή του με τους φανατικούς Νεότουρκους Νιζαμί και Ακήφ Μπέη παρείχε οικειοθελώς στις ελληνικές αρχές πολύτιμες πληροφορίες για τις στρατιωτικές κινήσεις των Τούρκων πέραν του Έβρου για την αναχαίτιση του προελαύνοντος ελληνικού στρατού. Οι Τούρκοι μάλιστα είχαν προτείνει στον Αρμένιο λοχία να αναλάβει τη διοίκηση ενός σώματος 2.000 τούρκων στρατιωτών. Ο Γιαμτζιάν με προφανή κίνδυνο της ζωής του προτίμησε να συνεχίσει το έργο του στην Ελληνική Πολιτική Διοίκηση, κερδίζοντας την εμπιστοσύνη των ανωτέρων του και μια θέση στην ιστορία. Στην ίδια εμπιστευτική έκθεση ο διοικητής Σπυριδωνίδης κατέληγε λέγοντας: “… ο δε Γιαμτζιάν από την σήμερον είναι “δικός” μου και θα με κρατή ενήμερον καθημερινώς των συνεννοήσεων και ενεργειών των συνασπισμένων Τούρκων και Βουλγάρων…”19.
Και οι Αρμένιοι του εξωτερικού όμως υποστήριξαν με σθένος τα ελληνικά δίκαια στη Θράκη. Ένα ιδιαίτερα ανθελληνικό άρθρο της ελβετικής εφημερίδας Gazette de Lausanne της 24ης Ιουνίου 1920 ήρθε να δυσχεράνει τους χειρισμούς της Ελληνικής Κυβέρνησης με ισχυρισμούς καταπιέσεων και διώξεων κατά Βουλγάρων και Τούρκων στην ελεύθερη – πλέον – Θράκη. Σε απάντηση του άρθρου αυτού και των λοιπών συκοφαντιών εναντίον της ελληνικής πλευράς επισκέφτηκε την Κομοτηνή ο διαπρεπής δημοσιογράφος Leon Savandjian, ο οποίος μετά από εμπεριστατωμένη επιτόπια έρευνα διαπίστωσε ότι οι ελληνικές αρχές σεβάστηκαν απόλυτα όλες τις μειονότητες της περιοχής και εφάρμοσαν πολιτική ισονομίας και δικαιοσύνης. Στο σχετικό τηλεγράφημά του προς τη Journal Suisse της Γενεύης ο Savandjian κατέληγε: “…Enthoussiasme unanime en faveur regime grec…” (Πάνδημος ενθουσιασμός για το ελληνικό καθεστώς) πλέκοντας το εγκώμιο του Χαρ. Βαμβακά.20 Και η προσφορά των Αρμενίων δεν τελειώνει φυσικά εδώ. Θα ήταν μεγάλη παράληψη να μην αναφέρουμε το δικηγόρο Μιγκιρντίτς Τοροσιάν που πρωτοστάτησε μαζί με τον Ρουπέν Κεβορκιάν για τη στήριξη των ελληνικών θέσεων στο Ανώτερο Συμβούλιο ή τον ξενοδόχο Γκαραμπέτ Καζαζιάν που κατέγραφε με λεπτομέρειες ποιοι διανυκτέρευαν στο ξενοδοχείο του – παρέχοντας με τον τρόπο αυτό πολύτιμες πληροφορίες στην ελληνική πλευρά για τις κινήσεις των Βούλγαρων Κομιτατζήδων.21 Αμέτρητοι είναι φυσικά και οι ανώνυμοι Αρμένιοι, η δράση των οποίων δεν έγινε ποτέ γνωστή, καθώς η επιστημονική έρευνα δεν έχει αγγίξει ακόμα με τη δέουσα προσοχή την ιστορία μιας ευαίσθητης εθνολογικά περιοχής όπως η Θράκη.
Σε όλους αυτούς τους “άγνωστους” ήρωες είναι αφιερωμένο αυτό το άρθρο με την ελπίδα ότι θα αποτελέσει το έναυσμα για περαιτέρω διερεύνηση της προσφοράς των Αρμενίων στη νεοελληνική ιστορία.

1 The Pre-History of the Armenian People, I. F. Diakonoff, (μετάφραση L. Jennings), Νέα Υόρκη, 1984, σελ. 109-112, 115-121, 189-190, 205
2 Les legends de Maurice et de Constantin V, empereurs de Byzance, Annuaire de l’ Institut de Philologie et d’ Histoire Orientales,2, Βρυξέλλες 1934
3 Sιbιos, Histoire d’ Hιraclius par l’ eveque Sιbιos, traduite de l’ armenie et annotιe par. F. Macler, Πα ρί σι 1904, κεφ. 16
4 What life was like. Amid Splendor and Intrigue. Byzantine Empire AD 330-1453, Time Life Books, Richmond 1998, σελ. 27
5 Une sainte armenienne oublie, Sainte Marie la Jeune (t902/903). Recherches d’ Histoire et de Philologie Orientales, Τό μος Α’, Βρυ ξέλ λες 1951, σελ. 129-135
6 Vita S. Mariae Iunioris. Acta Sanctorum Novembris. Collecta, digesta, illustrata ab Hippolyto Delehaye et Paulo Peeters, Tomus IV, Βρυ ξέλ λες 1925, σελ. 692-705, 688-691
7 Amenoun Darekirk, Βη ρυ τός, 1962.
8 General Andranik, Α. Chalabian, Southfield, Miness.1988, σελ. 199-204
9 Η Απελευθέρωση της Δυτικής Θράκης, Καλλιόπη Παπαθανάση-Μουσιοπούλου, Αθήναι 1975, σελ.14
10 Η Απελευθέρωση της Δυτικής Θράκης, Καλλιόπη Παπαθανάση-Μουσιοπούλου, Αθήναι 1975, σελ.23
11 Προσωπική αλληλογραφία με τον Agop Cherbetgian στο Παρίσι, Αρχείο Χαρ. Βαμβακά, Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο
12 Οι Αρμένιοι της Κομοτηνής, Τζένη Κασαπιάν, Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, Κομοτηνή 2009, σελ. 483-484
13 Οι Εβραίοι της Κομοτηνής, Θρασύβουλος Παπαστρατής, παρουσίαση του βιβλίου, εφημερίδα “Χρόνος”, 31 Μαρτίου 2010
14 Amenoun Darekirk, Garo Kevorkian, Βηρυτός 1963, σελ. 264
15 Η Απελευθέρωση της Δυτικής Θράκης, Καλλιόπη Παπαθανάση-Μουσιοπούλου, Αθήναι 1975, σελ.35
16 Εφημερίδα Πρωΐα, Κομοτηνή 13 Μαΐου 1960
17 Οι Αρμένιοι της Κομοτηνής, Τζένη Κασαπιάν, Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, Κομοτηνή 2009, σελ. 455
18 Η Απελευθέρωση της Δυτικής Θράκης, Καλλιόπη Παπαθανάση-Μουσιοπούλου, Αθήναι 1975, σελ.15
19 Η Απελευθέρωση της Δυτικής Θράκης, Καλλιόπη Παπαθανάση-Μουσιοπούλου, Αθήναι 1975, σελ.136-137
20 Η Απελευθέρωση της Δυτικής Θράκης, Καλλιόπη Παπαθανάση-Μουσιοπούλου, Αθήναι 1975, σελ.114-116
21 Προσωπικές Μαρτυρίες

Θερμές ευχαριστίες:
Στο Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο και ιδιαίτερα στο Γεώργιο Κουμαρίδη για την αμέριστη υποστήριξή του κατά την πολύπλοκη έρευνα του αρχείου του Χαρ. Βαμβακά.
Στη Θρακική Εστία Θεσσαλονίκης και ιδιαίτερα στον Αναστάσιο Τσερκέζη για την πολύτιμη βοήθειά του και τις “υπερωρίες” του τα αμέτρητα βράδια της έρευνας στη βιβλιοθήκη του Συλλόγου.

ΑπάντησηΑκύρωση απάντησης

ΙΣΤΟΡΙΑ

Σαν σήμερα: 17 Οκτωβρίου 1931 – Ο Αλ Καπόνε καταδικάζεται για φοροδιαφυγή

Την αυγή της δεκαετίας του 1930, στους δρόμους του Σικάγο, αλλά και στους διαδρόμους σχεδόν κάθε υπηρεσίας επιβολής του νόμου, ένα όνομα ήταν γνωστό σε όλους και προκαλούσε τον φόβο των μεν και την οργή των δε: Αλ Καπόνε. Ο ιταλικής καταγωγής «επιχειρηματίας» είχε υπό τον έλεγχό του το μεγαλύτερο δίκτυο οργανωμένου εγκλήματος στο Σικάγο και οι δραστηριότητές του εκτείνονταν από την παρασκευή και το λαθρεμπόριο οινοπνευματωδών (τότε ίσχυαν ακόμη οι νόμοι της Ποταπαγόρευσης), τα παράνομα στοιχήματα και την παροχή «προστασίας» μέχρι τον παράνομο τζόγο, τη μαστροπεία και τη διάπραξη φόνων μελών αντίπαλων συμμοριών.

Ο Καπόνε ήταν διάσημος για τις δραστηριότητές του, σε σημείο που όταν παρευρισκόταν σε αγώνες μπέιζμπολ το πλήθος τον επευφημούσε, ενώ είχε αποκτήσει τη φήμη του Ρομπέν των Δασών της εποχής, καθώς έκανε συχνά μεγάλες δωρεές σε φιλανθρωπικά ιδρύματα. Μάλιστα, την εποχή του Μεγάλου Κραχ ο Καπόνε ήταν ο πρώτος που δημιούργησε συσσίτιο (soup kitchen) για τους ανέργους. Επίσης, φαίνεται ότι ο μεγάλος γκάνγκστερ έχαιρε και της ανεκτικότητας των Αρχών. Είναι γνωστό ότι διατηρούσε σχέσεις με τον δήμαρχο της πόλης Γουίλιαμ Χέιλ Τόμσον, ενώ είχε εξαγοράσει πολλούς αστυνομικούς του Αστυνομικού Τμήματος του Σικάγο.

Ωστόσο, η τύχη του σύντομα άλλαξε, για δύο κυρίως λόγους. Από τη μία, ο δήμαρχος Τόμσον επιχειρώντας να επανεκλεγεί το 1927 έβλεπε ότι η καμπάνια του -σε μεγάλο μέρος χρηματοδοτούμενη από τον Καπόνε– δεν θα είχε το επιθυμητό αποτέλεσμα και αποφάσισε να αλλάξει τακτική. Αντικατέστησε τον αρχηγό της αστυνομίας, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για την έρευνα στων παράνομων δραστηριοτήτων του Καπόνε. Όμως, πιο σημαντικό ρόλο στην αρχή της πτώσης του γκάνγκστερ έπαιξε η λεγόμενη Σφαγή της Ημέρας του Αγίου Βαλεντίνου το 1929.

Εκείνη την ημέρα, ο Καπόνε διέταξε τον φόνο επτά μελών μιας αντίπαλης συμμορίας που είχε αρχηγό τον Ιρλανδό Τζορτζ «Μπαγκς» Μοράν, συμπεριλαμβανομένου και του τελευταίου. Τέσσερις άνδρες του Καπόνε, οι δύο φορώντας στολή αστυνομικού, κατευθύνθηκαν προς το συνεργείο αυτοκινήτων όπου βρισκόντουσαν τα μέλη της συμμορίας. Οι δύο «αστυνομικοί» διέταξαν τους επτά άνδρες να γυρίσουν προς τον τοίχο και οι άλλοι δύο συνεργάτες του Καπόνε τους εκτέλεσαν χρησιμοποιώντας δύο οπλοπολυβόλα. Ο Μπαγκς Μοράν, που εκείνη την ημέρα είδε τους «αστυνομικούς» να πλησιάζουν το γκαράζ και τελικά άλλαξε κατεύθυνση, όταν ρωτήθηκε ποιος μπορεί να είχε διατάξει αυτή την ενέργεια είπε: «Μόνο ο Αλ Καπόνε σκοτώνει έτσι». Παρά το γεγονός ότι εκείνες τις ημέρες ο Καπόνε βρισκόταν στο σπίτι του στη Φλόριντα, θεωρήθηκε ως ο υπεύθυνος του φονικού και η αμερικανική αστυνομία τον ανακήρυξε «Δημόσιο Εχθρό Νούμερο 1».

Έτσι, οι διάφορες υπηρεσίες επιβολής της τάξης ήταν αποφασισμένες να συλλάβουν με κάποιον τρόπο τον πανίσχυρο γκάνγκστερ. Ο περίφημος Έλιοτ Νες, πράκτορας του FBI και αρχηγός της λεγόμενης ομάδας των «Αδιάφθορων» (The Untouchables), είχε αρχίσει να συγκεντρώνει στοιχεία για πάνω από 5.000 παραβιάσεις των νόμων της Ποταπαγόρευσης από τον Καπόνε.

Στο μεταξύ, μια δικαστική απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου έμελλε να αλλάξει τα πάντα: στην υπόθεση United States v. Sullivan, το Ανώτατο Δικαστήριο απεφάνθη ότι τα κέρδη από παράνομες δραστηριότητες ήταν επίσης φορολογήσιμα από το αμερικανικό κράτος. Έτσι, το υπουργείο Οικονομικών και οι εφοριακές αρχές στράφηκαν προς τον Αλ Καπόνε, που ζούσε σε υπερπολυτελή διαμερίσματα, φορούσε πολύ ακριβά ρούχα και δειπνούσε στα καλύτερα εστιατόρια. Παρά τις πολυτελείς συνήθειές του, ο Καπόνε δεν είχε καταθέσει ποτέ φορολογική δήλωση, καθώς δεν μπορούσε να δικαιολογήσει τα εισοδήματά του από οποιαδήποτε νόμιμη δραστηριότητα, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται στα φορολογικά αρχεία ως μη έχων κάποιο εισόδημα.

Έτσι, ο ορκωτός λογιστής Φρανκ Γουίλσον και η ομάδα του πέρασαν όλο το καλοκαίρι του 1930 προσπαθώντας να βρουν στοιχεία που θα συνέδεαν τον Καπόνε με παράνομα κέρδη. Μελετώντας πάνω από δύο εκατομμύρια έγγραφα που είχαν συγκεντρωθεί από κατά καιρούς συλλήψεις του Καπόνε και των συνεργατών του, ο Γουίλσον κατάφερε να εντοπίσει τρία λογιστικά βιβλία που ανέφεραν ότι ο Καπόνε είχε πληρωθεί 17.500 δολάρια από μια επιχείρηση τζόγου. Προκειμένου να επιβεβαιώσει την πληροφορία, εντόπισε τον άνθρωπο που είχε σημειώσει τα βιβλία, συγκρίνοντας τον γραφικό του χαρακτήρα με καταθετήριες αποδείξεις από την τράπεζα, ενώ αργότερα εντόπισε έναν συνεργάτη του γκάνγκστερ που κατέθεσε στην τράπεζα χρήματα και αγόρασε ως αντάλλαγμα τραπεζικές επιταγές 300.000 δολαρίων, τα μετρητά από τις οποίες πήγαν κατευθείαν στον Καπόνε. Με αυτόν τον τρόπο ο Γουίλσον απέδειξε ότι τα κέρδη από την επιχείρηση τζόγου είχαν εισπραχθεί από τον Καπόνε, επομένως ο τελευταίος είχε λάβει εισόδημα για το οποίο ήταν υποχρεωμένος να πληρώσει φόρους – κάτι που φυσικά δεν είχε κάνει.

Μετά από τη συγκέντρωση πολλών στοιχείων και τη διεξαγωγή μιας περίπλοκης δίκης στην οποία επιχείρησε, μεταξύ άλλων, να εξαγοράσει όλους τους ενόρκους και να έρθει σε συμφωνία με την Εισαγγελία, στις 17 Οκτωβρίου 1931 ο Αλ Καπόνε κρίθηκε ένοχος για 23 κατηγορίες φοροδιαφυγής και καταδικάστηκε σε έντεκα χρόνια κάθειρξη, ενώ αναγκάστηκε να πληρώσει πρόστιμο 250.000 δολαρίων, καθώς και να καταβάλει 30.000 δολάρια ως δικαστικά έξοδα.

Τότε, άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στη ζωή του Αλ Καπόνε, αυτό της φυλάκισής του. Αυτή η περίοδος της ζωής του ήταν επίσης ταραχώδης, καθώς αφού εξαγόρασε σωφρονιστικούς υπαλλήλους και ζούσε στη φυλακή με όλες τις ανέσεις, μεταφέρθηκε σε μια νεόδμητη φυλακή, το Αλκατράζ. Με την είσοδό του στη φυλακή διαγνώστηκε με σύφιλη και πολύ σύντομα άρχισε να δείχνει συμπτώματα συφιλιδικής παράνοιας. Το 1939 αποφυλακίστηκε λόγω της κατάστασης της υγείας του και αποσύρθηκε στο σπίτι του στη Φλόριντα. Πέθανε από ανακοπή καρδιάς το 1947 σε ηλικία 48 ετών, ενώ ο θεράπων γιατρός του είχε αναφέρει ότι πριν πεθάνει η ζημιά που είχε προκληθεί στον εγκέφαλο του Καπόνε ήταν τόσο μεγάλη, ώστε είχε τη νοητική ικανότητα ενός 12χρονου παιδιού.

ΕΒΡΟΣ

Ο εορτασμός της Επετείου Απελευθέρωσης της Θράκης

Το πρόγραμμα εορτασμού της 14η Μαϊου θα γίνει την Παρασκευή 12 Μαϊου και την Κυριακή 14 Μαϊου και αφορά τους δήμους Διδυμότειχου, Ορεστιάδας, Σουφλίου και Σαμοθράκης.

Την ημέρα εκείνη ορίστηκαν:

Γενικός σημαιοστολισμός του Δημοτικού Καταστήματος, των Δημοσίων Υπηρεσιών, των καταστημάτων Ν.Π.Δ.Δ. και Ι.Δ., των σπιτιών και των ιδιωτικών καταστημάτων, από την 8η πρωινή ώρα της 13ης μέχρι και τη δύση του ηλίου της 14ης Μαΐου.
Φωταγώγηση του Δημοτικού Καταστήματος, όλων των Δημοσίων Υπηρεσιών, των καταστημάτων Ν.Π.Δ.Δ., Οργανισμών και Τραπεζών κατά τις βραδινές ώρες της 13ης και 14ης Μαΐου.

Την ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 12 ΜΑΙΟΥ:

Ομιλία για την επέτειο της απελευθέρωσης στα σχολεία όλων των βαθμίδων κατά την τελευταία ώρα του προγράμματος.

Την ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΜΑΙΟΥ:

Δοξολογία στην έδρα κάθε Δήμου, παρουσία των πολιτικών και στρατιωτικών αρχών του Δήμου. Εκφώνηση πανηγυρικού της ημέρας, μετά τη δοξολογία στο ναό, από Δημοτικό Σύμβουλο που ορίζεται από τον Δήμαρχο και το Δημοτικό Συμβούλιο.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ

Εορτασμός της 14ης Μαΐου – Επέτειος Απελευθέρωσης της Αλεξανδρούπολης

Ο εορτασμός της Επετείου απελευθέρωσης της Αλεξανδρούπολης , θα διεξαχθεί το Σάββατο 13 και την Κυριακή 14 Μαϊου 2023.

Για τον εορτασμό της Επετείου και τις ημέρες εκείνες έχουν οριστεί τα εξής:

Γενικός σημαιοστολισμός του Δημοτικού Καταστήματος, των Δημοσίων Υπηρεσιών, των καταστημάτων Ν.Π.Δ.Δ. και Ι.Δ., των σπιτιών και των ιδιωτικών καταστημάτων, καθώς και των πλοίων που θα βρίσκονται στο λιμάνι της πόλης από της 8ης πρωινής ώρας της 13ης μέχρι και της δύσης του ηλίου της 14ης Μαΐου 2023.
Φωταγώγηση του Δημοτικού Καταστήματος, όλων των Δημοσίων Υπηρεσιών, των καταστημάτων Ν.Π.Δ.Δ., Οργανισμών και Τραπεζών κατά τις βραδινές ώρες της 13ης και 14ης Μαΐου 2023.
Ομιλία για την επέτειο της απελευθέρωσης, στα σχολεία όλων των βαθμίδων, την Παρασκευή 12 Μαΐου 2023 κατά την τελευταία ώρα του προγράμματος.

ΣΑΒΒΑΤΟ 13 ΜΑΙΟΥ 2023:

Ώρα 19:00: Ακολουθία του Μεγάλου Εσπερινού στον Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Νικολάου με τη συμμετοχή του Μακαριώτατου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμου Β΄ και των Σεβασμιώτατων Μητροπολιτών, μελών της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδας.
Ώρα 20:15: Λιτάνευση της ιεράς εικόνας της Παναγίας της Ελευθερώτριας, με τη συμμετοχή του ιερού κλήρου, των Αρχών και του λαού της πόλης.

ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΜΑΙΟΥ 2023:

Ώρα 7:00: Αρχιερατικό Συλλείτουργο προεξάρχοντος του Μακαριώτατου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμου Β΄, με τη συμμετοχή των Σεβασμιώτατων Μητροπολιτών, μελών της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδας.
Ώρα 8:00: Έπαρση σημαίας, της μεγαλύτερης στην Ευρώπη, επιφάνειας 600 τ.μ., από τον Σύλλογο Αλεξανδρουπολιτών σε συνεργασία με τον Δήμο Αλεξανδρούπολης, στην ανάπλαση της πλατείας δίπλα στην Αργώ. Ανάκρουση του Εθνικού Ύμνου στους κεντρικούς δρόμους της πόλης από τη Φιλαρμονική του Δήμου.
Ώρα 10:30: Επίσημη δοξολογία στον Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Νικολάου. Τον πανηγυρικό της ημέρας θα εκφωνήσει ο Δήμαρχος Αλεξανδρούπολης κ. Ιωάννης Ζαμπούκης.
Ώρα 11:45: Έπαρση της σημαίας από τον Δήμαρχο Αλεξανδρούπολης στο χώρο δίπλα στο μνημείο της Δόμνας Βισβίζη, σε ανάμνηση του γεγονότος της έπαρσης της σημαίας στο χώρο μπροστά στο Ταχυδρομείο την ημέρα της απελευθέρωσης της πόλης, στις 14 Μαΐου 1920, με τη φροντίδα του Δήμου Αλεξανδρούπολης και του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων.

Επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων στο μνημείο της Δόμνας Βισβίζη. Στεφάνι εκ μέρους της Εθνικής Αντίστασης θα καταθέσουν οι εκπρόσωποι όλων των παραρτημάτων των αναγνωρισμένων Αντιστασιακών Οργανώσεων.

Οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι και οι φορείς που επιθυμούν να καταθέσουν στεφάνι παρακαλούνται να το δηλώσουν στο Γραφείο Δημοσίων Σχέσεων του Δήμου Αλεξανδρούπολης, στον τελετάρχη Ευάγγελο Σιδερά, στο τηλέφωνο 2551350227 και στο e-mail vags@alexpolis.gr μέχρι και την Παρασκευή 12 Μαΐου 2023 στις 13:00.

Ώρα 12:15: Κοινή παρέλαση των αναπήρων πολέμου, μαθητών, σπουδαστών, προσκόπων, οδηγών, της σχολής Νοσοκόμων, του παραρτήματος του Ερυθρού Σταυρού, Πολιτιστικών Συλλόγων, Αθλητικών Σωματείων, με τη συμμετοχή της Φιλαρμονικής του Δήμου Αλεξανδρούπολης, και τμημάτων των Ενόπλων Δυνάμεων, με τη συμμετοχή της στρατιωτικής μουσικής, παρουσία των Αρχών.

Χώρος παρέλασης ορίζεται η οδός Βασ. Αλεξάνδρου, από την οδό Κύπρου (από το άγαλμα της Δόμνας Βισβίζη) έως την οδό Έλλης και χώρος συγκέντρωσης των τμημάτων ορίζεται η συνέχεια της οδού Κύπρου προς την είσοδο του Λιμένα και ο χώρος προς το λιμάνι.

Προκειμένου να καταρτιστεί εγκαίρως η σειρά με την οποία θα παρελάσουν οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι και τα Αθλητικά Σωματεία, παρακαλούνται όσοι θα συμμετέχουν στην παρέλαση να δηλώσουν την παρουσία τους στον τελετάρχη της Περιφερειακής Ενότητας Έβρου Ελευθέριο Γλάνια στο e-mail glanias@pamth.gov.gr μέχρι την Παρασκευή 12 Μαΐου 2023 στις 13:00.

Ώρα 19:00: Συναυλία «Ζείδωρος Βίος – Ορατόριον», στο Δημοτικό Θέατρο, σε συνδιοργάνωση του Δήμου Αλεξανδρούπολης και της Ιεράς Μητρόπολης Αλεξανδρουπόλεως, Τραϊανουπόλεως και Σαμοθράκης.
Ώρα 19:50: Υποστολή σημαίας.
Ώρα 20:30: Αναπαράσταση της έλευσης της εικόνας της Παναγίας Τρυφώτισσας, στο Λιμάνι.

Τελετάρχες ορίζονται ο Ελευθέριος Γλάνιας , υπάλληλος της Περιφερειακής Ενότητας Έβρου,και οι Ευάγγελος Σιδεράς και Χρήστος Κυριαζίδης, υπαλλήλοι του Δήμου Αλεξανδρούπολης.