Μέχρι πριν από λίγα 24ωρα, η επανεκκίνηση των διερευνητικών επαφών Ελλάδας – Τουρκίας φάνταζε σαν το… απίθανο ενδεχόμενο ακόμη και για κάποιους εκ των ανωτάτων υπηρεσιακών στελεχών του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών.

Η αντίληψη που είχε δημιουργηθεί στην ελληνική διπλωματία ήταν ότι η Άγκυρα δεν είναι διατεθειμένη να συμφωνήσει σε ημερομηνία για την επανέναρξη του διαλόγου σε «νεκρό» πολιτικό χρόνο, προτού δηλαδή αναλάβει την εξουσία η νέα αμερικανική διοίκηση υπό τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν και ότι το καθεστώς Ερντογάν επιδιώκει να αποκομίσει ανταλλάγματα ακόμη και για να ξεκινήσουν οι άτυπες διερευνητικές επαφές με την Ελλάδα σε επίπεδο υπουργείων Εξωτερικών.

Το κλίμα που επικρατούσε στην ελληνική πλευρά μέχρι το μεσημέρι της Δευτέρας έδωσε ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης από την Πορτογαλία τονίζοντας ότι «έχει έρθει η ώρα να σταματήσουμε να παίζουμε τις κουμπάρες και να καθίσουμε στο τραπέζι να βρούμε μια ημερομηνία και να ξεκινήσουμε ουσιαστικά τις επαφές».

Περίπου στις 14:30 το μεσημέρι της Δευτέρας, λίγο πριν την τοποθέτηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, και ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Αλέξανδρος Παπαϊωάννου είχε δηλώσει: «Ουδεμία πρόσκληση έχει λάβει μέχρι στιγμής το Υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας από το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών σχετικά με τον ορισμό ημερομηνίας για τη διεξαγωγή του 61ου γύρου των Διερευνητικών επαφών. Η Ελλάδα, ως γνωστόν, έχει εκφράσει την διάθεσή της να ανταποκριθεί, σε περίπτωση σχετικής πρόσκλησης της τουρκικής πλευράς, στη βάση του Διεθνούς Δικαίου με αντικείμενο την οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας».

Λίγο νωρίτερα, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου είχε αναφερθεί στην έναρξη του διαλόγου: «Σήμερα είναι 11 Ιανουαρίου. Ως Τουρκία κάνουμε μια ανοιχτή πρόσκληση. Καλούμε την Ελλάδα εντός του Ιανουαρίου να ξεκινήσουμε τις διερευνητικές επαφές. Εμείς είμαστε οικοδεσπότες και την οριστική ημερομηνία θα την καθορίσουν οι επιτροπές που θα συναντηθούν μαζί με τους ομολόγους τους στην Ελλάδα. Εμείς είμαστε έτοιμοι για όλα τα θέματα. Έχουμε εμπιστοσύνη στον εαυτό μας και μετά από τη συνάντηση αυτή στην πρόσκληση του Έντι Ράμα είμαι έτοιμος να συναντηθώ με τον Νίκο Δένδια στα Τίρανα. Αυτή είναι μια πρόσκληση κι εύχομαι η Ελλάδα να μην την αρνηθεί».

Η ανακοίνωση για επανέναρξη των διερευνητικών επαφών

Περίπου στις 20:30 το βράδυ της Δευτέρας 11 Ιανουαρίου, με μια ανακοίνωση μόλις 15 λέξεων η οποία δημοσιοποιήθηκε παραλλήλως από το ελληνικό και το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών ανακοινώθηκε: «Ο 61ος γύρος των διερευνητικών επαφών θα λάβει χώρα στην Κωνσταντινούπολη, στις 25 Ιανουαρίου 2021». Πέντε χρόνια μετά τον τελευταίο γύρο των διερευνητικών, Ελλάδα και Τουρκία συμφώνησαν να καθίσουν και πάλι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, παρά το γεγονός ότι η ατζέντα των συζητήσεων δεν έχει συμφωνηθεί επακριβώς. Αποτελούσε πιεστική παρότρυνση συγκεκριμένων ξένων κυβερνήσεων και ισχυρών διπλωματικών παραγόντων στην Αθήνα να μην χαθεί άλλος χρόνος για τον προσδιορισμό των θεμάτων της ελληνοτουρκικής συζήτησης αλλά να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις χωρίς άλλη χρονοτριβή.

Τι έγραφε το ΘΕΜΑ στις 10 Ιανουαρίου

«Χωρίς βιασύνη, η ελληνική κυβέρνηση προετοιμάζεται μεθοδικά για την επανεκκίνηση των διερευνητικών επαφών με την Τουρκία, ακόμη και μέσα στον Ιανουάριο. Έπειτα από δεκαοκτώ μήνες κατακόρυφης αύξησης της έντασης ανάμεσα στην Αθήνα και την Άγκυρα, αμοιβαίας καχυποψίας, απειλητικών τουρκικών δηλώσεων και εχθρότητας που έβγαλε τους δύο στόλους στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο η επανέναρξη των άτυπων συνομιλιών είναι ορατή στον ορίζοντα» ανέφερε το ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ της 10ης Ιανουαρίου σε πρωτοσέλιδο δημοσίευμα την προχθεσινή Κυριακή με κεντρικό τίτλο «στο τραπέζι με τους Τούρκους».

Έτοιμη η διαπραγματευτική ομάδα του πρέσβη Αποστολίδη

Ο πρέσβης Παύλος Αποστολίδης, ένας από τους λίγους διπλωμάτες που διαψεύδουν την παγιωμένη αντίληψη ότι «στην Ελλάδα δεν μπορεί να γίνει κατασκοπεία επειδή μιλάνε όλοι», είναι το πρόσωπο που θα τεθεί επικεφαλής της ελληνικής διπλωματικής ομάδας στις διερευνητικές με το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών.

Συνεπικουρούμενος από τον πρέσβη Αλέξανδρο Κουγιού, ο πρέσβης Αποστολίδης προετοιμάζεται για να επανέλθει στο γνώριμο για κείνον πεδίο των άτυπων διερευνητικών επαφών με την Τουρκία στις οποίες εκπροσωπούσε την Ελλάδα. Το ερώτημα είναι ποιοι θα είναι οι Τούρκοι διπλωμάτες που θα εμπλακούν στις συζητήσεις, δεδομένου ότι ο Φεριντούν Σινιρλίογλου, επικεφαλής της τουρκικής αντιπροσωπείας μέχρι το 2016 είναι πλέον ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Τουρκίας στον ΟΗΕ. Πέρα από τα πρόσωπα, το μεγάλο ζητούμενο είναι η τακτική που θα ακολουθήσει η τουρκική κυβέρνηση: Θα εγείρει αξιώσεις τις οποίες καμία ελληνική κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να διαπραγματευθεί, ακόμη και ατύπως, ή θα εμφανιστεί με μια λογικοφανή προσέγγιση η οποία πάντως ουδόλως μπορεί να παρεκκλίνει από τις γνωστές τουρκικές θέσεις. Στην ουσία δηλαδή, το κρίσιμο ερώτημα είναι αν η Άγκυρα θα επιχειρήσει να εγκλωβίσει την Αθήνα σε συζητήσεις μη οριοθετημένες, με ανοιχτή ατζέντα πέραν της οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών επιχειρώντας να κερδίσουν τα μεγαλύτερα δυνατά οφέλη σε θέματα που εκκινούν από τις περίφημες γκρίζες ζώνες, μέχρι το τουρκικό αίτημα για αποστρατιωτικοποίηση νησιών του Αιγαίου και σφετερισμού ολόκλησης της θαλάσσιας περιοχής ανατολικά του 28ου μεσημβρινού μέχρι την Κύπρο.

Η αποστροφή Τσαβούσογλου: Διερευνητικές με χρονοδιάγραμμα μέχρι τον Ιούνιο;

«Μας έλεγαν πως δεν μπορούν να ξεκινήσουν οι διερευνητικές επαφές όσο το Oruc Reis βρίσκεται στην περιοχή. Το πλοίο έφυγε από εκεί και για περίπου 6 μήνες θα κάνει έρευνες σε άλλη περιοχή. Έτσι η Ελλάδα δεν έχει καμιά δικαιολογία. Είναι φανερό το τι θα συζητήσουμε στις διερευνητικές επαφές, η ατζέντα είναι γνωστή. Όσα συζητούσαμε στους προηγούμενους 60 γύρους. Συζητούσαμε όλα τα θέματα των διαφορών μας με την Ελλάδα κι από δω και πέρα θα συζητήσουμε αυτά τα θέματα» υποστήριξε ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου σε δηλώσεις του την Δευτέρα.

Με την αποστροφή του αυτή, ο κ. Τσαβούσογλου υπαινίχθηκε εμμέσως ότι το παράθυρο ευκαιρίας για τις διερευνητικές επαφές είναι μέχρι τις 21 Ιουνίου, οπότε και το ερευνητικό πλοίο Oruc Reis θα κάνει σεισμικές εργασίες εντός τουρκικών χωρικών υδάτων ανοιχτά της Αττάλειας, αφήνοντας να εννοηθεί ότι μετά το τέλος Ιουνίου η Άγκυρα θα μπορούσε να ξαναρχίσει έρευνες σε περιοχή ελληνικής υφαλοκρηπίδας μεταξύ Ρόδου και Καστελλόριζου. Και πάντως, από την εξέλιξη των πραγμάτων, είναι μάλλον ανεδαφική η εκτίμηση κάποιων ότι οι διερευνητικές -σε αυτή την χρονική φάση- θα μπορούσαν να συνεχίζονται επί μακρόν χωρίς αποτέλεσμα, ούτε και είναι εύκολο για κανένα από τα δύο μέρη να ακολουθήσει κάποιου είδους παρελκυστική τακτική.

Μητσοτάκης: Συζητήσεις για καθορισμό θαλασσίων ζωνών

«Η Ελλάδα θα προσέλθει στις διερευνητικές επαφές ακολουθώντας και τις κατευθύνσεις που έχει δώσει το ίδιο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που δεν είναι άλλες από το να συνεχίσουμε ουσιαστικά εκεί που σταματήσαμε τον Μάρτιο του 2016, να κάνουμε δηλαδή -ελπίζω-πρόοδο στο ζήτημα του καθορισμού των θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο» εξήγησε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.

«Η ουσία είναι να μπούμε σε διαδικασία αποκλιμάκωσης της έντασης με την Τουρκία» επισημαίνει ανώτατος κυβερνητικός παράγοντας με τον οποίο συνομίλησε το protothema.gr.

Με την επανεκκίνηση των διερευνητικών επαφών που αναμένεται να ξεκινήσουν σε 13 ημέρες επισημοποιείται η έναρξη της προσπάθειας για αλλαγή σελίδας έπειτα από μια πολύμηνη περίοδο τεράστιας έντασης μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας.

«Δεν πάμε με υπεραισιοδοξία στις διερευνητικές»

Ωστόσο, στην κορυφή της ελληνικής κυβέρνησης κρατούν μικρό καλάθι, γνωρίζοντας ότι η επανεκκίνηση των συζητήσεων μεταξύ υψηλόβαθμων αξιωματούχων του ελληνικού και του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών από μόνη της δεν σημαίνει κάτι. Διότι, για παράδειγμα, από τον πρώτο κιόλας γύρο επανάληψης των συνομιλιών -έπειτα από πέντε χρόνια αδράνειας- δεν είναι διόλου απίθανο να διαπιστωθεί η αδυναμία συνέχισης των συζητήσεων, εφ’ όσον οι Τούρκοι εγείρουν απαιτήσεις που δεν μπορούν να τεθούν σε διαπραγμάτευση, όπως ο περιορισμός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στα 6 μίλια απ’ τα νησιά και η συρρίκνωση του ελληνικού εναέριου χώρου.

Ο τρόπος που θα επιλέξουν να κινηθούν οι συνεργάτες του Ταγίπ Ερντογάν στις επικείμενες διερευνητικές επαφές με την Αθήνα είναι άγνωστος στην γραφειοκρατία του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, κάτι σαν terra incognita. «Δεν πάμε με υπεραισιοδοξία στις συζητήσεις» αναφέρει σιβυλλικά στο protothema πρόσωπο που γνωρίζει το παρασκήνιο της προετοιμασίας.

Πότε θα γίνει η συνάντηση Δένδια-Τσαβούσογλου στα Τίρανα

Στις τελευταίες του δηλώσεις, ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας αναφέρθηκε σε πρόταση του Αλβανού πρωθυπουργού Έντι Ράμα για συνάντησή του με τον Νίκο Δένδια στα Τίρανα. Από ελληνικής πλευράς δεν επιβεβαιώνεται η σχετική πρωτοβουλία του Έντι Ράμα.

Διπλωματικές πηγές έλεγαν στο protothema.gr ότι πολύ δύσκολα θα πραγματοποιηθεί συνάντηση Δένδια-Τσαβούσογλου προτού ξεκινήσουν οι διερευνητικές επαφές ώστε η κάθε πλευρά να έχει μια εικόνα της ατζέντας που θέτει η άλλη. Και προφανώς, μια συνάντηση του Έλληνα με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών θα δημιουργούσε το κλίμα ότι κάτι κινείται πέραν της επιθυμίας για αποκλιμάκωση της έντασης στο Αιγαίο. Με τα σημερινά δεδομένα, δεν θα πρέπει να θεωρείται πιθανή μια τετ-α-τετ συνάντηση του Νίκου Δένδια με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου στο άμεσο μέλλον και πριν διεξαχθεί ο 610ς γύρος των διερευνητικών επαφών, χωρίς να υπάρχουν απτά δείγματα το πού πηγαίνουν οι άτυπες συζητήσεις.