*Του Γιώργου Καββαθά

Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που έχουν δεχθεί την πιο σκληρή, αδικαιολόγητη και άδικη κριτική από τους οπαδούς του οικονομικού δαρβινισμού, συνέβαλαν όσο κανένας άλλος στην αύξηση της απασχόλησης το 2022!

Συγκεκριμένα, αν από όλους τους κλάδους της ελληνικής οικονομίας απομονώσουμε εκείνους τους κλάδους στους οποίους συγκεντρώνεται η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα (μεταποίηση, κατασκευές, χονδρικό και λιανικό εμπόριο, επισκευή οχημάτων, καταλύματα, εστίαση, διαχείριση ακίνητης περιουσίας και επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες), η απασχόληση από το δεύτερο τρίμηνο του 2019 ως το δεύτερο τρίμηνο του 2022 αυξήθηκε κατά 6,15%. Στη συνολική οικονομία, αντίθετα, η συνολική απασχόληση αυξήθηκε λιγότερο: κατά 5,3%!

Το θετικό αποτύπωμα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην απασχόληση (μεταξύ πολλών άλλων πεδίων) επιβεβαιώνει ότι η τυχόν υλοποίηση των πολιτικών εξάλειψης των μικρών επιχειρήσεων από την ελληνική οικονομία θα σηματοδοτήσει μια αύξηση της ανεργίας. Και κατ’ επέκταση κοινωνική δυστυχία, μείωση της ζήτησης κ.ο.κ. Η σημασία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στη δημιουργία θέσεων εργασίας είναι ένα από τα πολλά συμπεράσματα που περιλαμβάνονται στην ετήσια έκθεση του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ, η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα την Τετάρτη 14 Δεκεμβρίου. Η έκθεση, όπως κάθε χρόνο, συνοψίζει τις εξελίξεις σε όλη την έκταση της εθνικής οικονομίας, επικεντρώνει ωστόσο στις μικρές επιχειρήσεις, αναδεικνύοντας τη συμβολή και τις αδυναμίες τους.

Ιδιαίτερη μνεία, και με την ελπίδα η ανάδειξή τους να υποκινήσει τις δέουσες πολιτικές παρεμβάσεις, αξίζουν ενδεικτικά τα ακόλουθα συμπεράσματα: Παρά το ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων που πραγματοποίησαν επενδύσεις το δεύτερο εξάμηνο του 2021, η πλειονότητα των επενδύσεων ήταν μικρής κλίμακας. Για το 55% των επιχειρήσεων το ύψος της επένδυσης ήταν έως 5.000 ευρώ. Η ίδια τάση καταγράφηκε και το πρώτο εξάμηνο του 2022. Για μία στις δύο επιχειρήσεις (51%) που πραγματοποίησε επενδύσεις το ύψος της επένδυσης ήταν έως 5.000 ευρώ. Αλληλένδετο με το μικρό ύψος των επενδύσεων είναι ένα ακόμη εύρημα της ετήσιας έκθεσης του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ: Το 81% των επιχειρήσεων που πραγματοποίησαν επενδύσεις τις χρηματοδότησε με ίδιους πόρους. Επίσης, το 10% κάλυψε το κόστος τους μέσω προγραμμάτων χρηματοδότησης και το 4% μέσω τραπεζικού δανεισμού. Οι πηγές εύρεσης των επενδυτικών πόρων φέρνουν στην επιφάνεια όλες τις κακοδαιμονίες της ελληνικής οικονομίας: Αν για να χρηματοδοτηθεί μια επένδυση πρέπει ο επιχειρηματίας να βάλει χρήματα από την τσέπη του, μοιραία τα κεφάλαια αυτά θα είναι μικρά, δηλαδή θα υπολείπονται του αναγκαίου ύψους για να μπορέσει η επιχείρησή του να αναπτυχθεί και να γίνει ανταγωνιστική. Περιττό να πούμε ότι η επιστράτευση προσωπικών οικονομιών για να αναπτυχθεί μια επιχείρηση ισοδυναμεί με φτωχοποίηση του επιχειρηματία και αποτελεί μια περιττή ανάληψη κινδύνων. Δείχνει ταυτόχρονα ότι η ελληνική οικονομία έχει ένα μοναδικό χαρακτηριστικό που τη διαφοροποιεί από οποιαδήποτε άλλη οικονομία: Δεν έχει τράπεζες! Παρά τα δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ που εξασφάλισαν οι τράπεζες για την ανακεφαλαιοποίησή τους, παρά τη μείωση των «κόκκινων» δανείων, τα οποία έστειλαν στους servicers, εξακολουθούν να κρατούν τα ταμεία κλειστά απέναντι στη μικρή επιχειρηματικότητα. Ταυτόχρονα, το γεγονός ότι μόνο το 10% των επενδύσεων καλύπτεται από χρηματοδοτικά προγράμματα δείχνει ότι ο σχεδιασμός τους δεν αφορά τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα.

Οι όροι σχεδόν πάντα είναι διαμορφωμένοι έτσι ώστε να αφορούν μια μικρή μειοψηφία των επιχειρήσεων και ποτέ αυτές που έχουν άμεση ανάγκη. Δοθέντων των παραπάνω, δεν προκαλεί καμιά έκπληξη το γεγονός ότι τόσο το δεύτερο εξάμηνο του 2021 όσο και το πρώτο εξάμηνο του 2022 οι επενδύσεις που έγιναν από το μεγαλύτερο μέρος των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων ήταν κατά βάση επενδύσεις προσαρμογής ή συντήρησης και λιγότερο πραγματικής αύξησης της παραγωγικής ικανότητας των επιχειρήσεων. Συνάγεται επομένως ότι κατά τη μετα-πανδημική περίοδο η πλειοψηφία των επιχειρήσεων λειτουργεί σαν ουραγός, τρέχοντας να προλάβει να κάνει εκείνες τις επενδύσεις, κυρίως ψηφιακού μετασχηματισμού, που εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητά της. Στις δυσχέρειες που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις, μαζί με την έλλειψη χρηματοδότησης, προστίθενται και οι αυξήσεις των τιμών στην ενέργεια. Το δεύτερο εξάμηνο του 2021 το 61,5% των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων κατέγραψε αύξηση του κόστους ενέργειας και το 4,7% αύξηση του κόστους καυσίμων. Το πρώτο εξάμηνο του 2022 η κατάσταση επιδεινώθηκε. Το 88,4% κατέγραψε αύξηση στο κόστος ενέργειας και το 60,3% αύξηση στο κόστος καυσίμων οχημάτων. Μεσοσταθμικά, για τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις το κόστος ενέργειας αυξήθηκε κατά 76%.

Τα ευρήματα των ερευνών του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ συμβαδίζουν με εκείνα της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής… Τόσο τα ευρήματα της ετήσιας έκθεσης του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ όσο και η απήχηση που είχε η δημοσίευσή της στον δημόσιο διάλογο επισημαίνουν τη βαρύτητά της στην αποτύπωση της οικονομικής συγκυρίας και την ανάδειξη εκείνων των μέτρων πολιτικής που θα βελτιώσουν τη θέση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Και ό,τι είναι καλό για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι καλό για όλη την οικονομία.

*Ο Γιώργος Καββαθάς είναι Πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ

*Γράφει ο Γιώργος Τσακίρης

Το κείμενο που ακολουθεί, δεν απευθύνεται σε μέλη και οπαδούς κομμάτων ή όσες και όσους επωφελούνται άμεσα ή έμμεσα από αυτά. Αποτελεί αντίθετα μία προσπάθεια
απάντησης σε ερωτήματα φίλων και γνωστών, οι οποίοι -όπως και πολλοί άλλοι- αισθάνονται να μην τους αντιπροσωπεύει τίποτε από τη σημερινό κομματικό σύστημα.

Θα πρέπει να διευκρινίσω ότι δεν αποτελεί «προϊόν επιστημονικής προσπάθειας». Ο αναγνώστης του κειμένου δεν θα βρει σε αυτό ατράνταχτα στοιχεία που να υποστηρίζουν τα επιχειρήματα και τις προτάσεις. Θα μπορέσει όμως να εντοπίσει μία πρακτική «μέθοδο» που θα τον βοηθήσει να επιλέξει το κόμμα εκείνο που θα ικανοποιεί -τουλάχιστον- την προσπάθειά του να ξεφύγει από την αμφιβολία και τον «κυκεώνα» των εν δυνάμει επιλογών του. Ας μην περιμένει όμως στο τέλος του να βρει το όνομα κάποιου κόμματος.

Κύριος σκοπός του κειμένου, είναι το να πείσει όσους λόγω του έντονου προβληματισμού τους, έχουν σχεδόν καταλήξει στην άποψη ότι θα πρέπει να απέχουν από την εκλογική
διαδικασία, απλώς και μόνο επειδή τίποτε και κανείς δεν ικανοποιεί στον απόλυτο βαθμό τις σκέψεις τους.

Το «κλειδί» λοιπόν που θ’ ανοίξει «την πόρτα» της επιλογής, κρύβεται ακριβώς στην έκφραση «δεν ικανοποιεί στον απόλυτο βαθμό». Εάν κανείς σκεφθεί ότι ακόμη και στις πιο απλές, καθημερινές μας αποφάσεις, σχεδόν τίποτε δεν ικανοποιεί «σε απόλυτο βαθμό» τις επιλογές μας, ίσως συμφωνήσει ότι το ίδιο ακριβώς -σε μεγαλύτερο σαφώς βαθμό- συμβαίνει και με την επιλογή της κομματικής εκείνης πρότασης που ικανοποιεί τις επιθυμίες μας. Στην ενδεχόμενη αμφιβολία έναντι της γενικής αυτής τοποθέτησης πως, η επιλογή του κόμματος που θα στηριχθεί, έχει μεγαλύτερες συνέπειες από το (πχ) ποια παπούτσια θα φορέσω σήμερα στη δουλειά, θα αντέτεινα πως «δεν τελείωσε ακόμη η σκέψη μου».

Βασική παράμετρο για την αποδοχή της παραπάνω γενικής τοποθέτησης, αποτελεί η συνειδητοποιημένη από τον κάθε ένα και κάθε μίας από εμάς, των απόλυτα (ναι, εδώ ισχύει) «εγκατεστημένων» μέσα μας αρχών και αξιών στις οποίες απαρέγκλιτα πιστεύουμε. Αρχές και αξίες τις με τις οποίες μεγαλώσαμε, μας χαρακτηρίζουν και δεν τις διαπραγματευόμαστε.

Πολύ απλή αλλά βασική αρχή που θα βοηθήσει όχι στην επιλογή αλλά στον αποκλεισμό κάποιων κομμάτων, αποτελεί (πχ) η πίστη στις δημοκρατικές διαδικασίες. Η αποστροφή δηλαδή σε οποιασδήποτε μορφής βίαιη προσπάθεια επιβολής της γνώμης κάποιου. Όσο κι αν αποδεχόμαστε ότι το σημερινό κομματικό σύστημα είναι ανάξιο των περιστάσεων, «το ξύλο βγήκε απ’ τον παράδεισο» αποτελεί μεν μία πολύ καλή ταινία του ελληνικού κινηματογράφου, δεν μπορεί όμως -ως πολιτική πρακτική- να αποτελεί συνειδητή επιλογή ενός δημοκρατικού πολίτη.

Περαιτέρω έννοιες που χαρακτηρίζουν τις ιδεολογικές -κυρίως- κατευθύνσεις των κομμάτων και -κατά συνέπεια- τα διαχωρίζουν στις πολιτικές τους επιλογές, αποτελούν:

α) η προσήλωση στην νεοφιλελεύθερη άποψη για την οικονομία της αγοράς, όπου το κράτος αυτο-περιορίζεται σε πολιτικές που μεγεθύνουν την ιδιωτική επιχειρηματικότητα, ορίζοντας το θεσμικό πλαίσιο εντός του οποίου θα λειτουργεί ή -αντίθετα- στην ελεύθερη μεν οικονομία, στην οποία όμως το κράτος έχει τον έλεγχο των επιχειρήσεων που το ίδιο θεωρεί πως το «προϊόν» τους αποτελεί κοινωνικό αγαθό και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αφεθεί στις κερδοσκοπικές πρακτικές του ιδιωτικού τομέα.

β) η ενδυνάμωση -στα πλαίσια πάντα των δημοσιονομικών περιορισμών- βασικών τομέων που το κόμμα θεωρεί ως πρωταρχικούς τομείς πολιτικής. Τέτοιοι είναι (πχ) ο τομέας της υγείας, της παιδείας, της ταχύτερης απονομής της δικαιοσύνης, της ενίσχυσης των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας (κ.λπ.) με ό,τι αυτό σημαίνει για τις αντίστοιχες πολιτικές επιλογές (πχ προσλήψεις προσωπικού έναντι αγορών οπλικών συστημάτων με όποιες συνέπειες στην άμυνα της χώρας)

γ) το αίσθημα του «ανήκειν» το οποίο συνδέεται άμεσα με αυτό της «υπερηφάνειας». Στον τομέα αυτό, μπορούν να ανήκουν οι πολιτικές επιλογές που αφορούν ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και διεθνών σχέσεων, της μεταναστευτικής πολιτικής που κάθε κόμμα προτείνει ή/και της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας

Αυτά μπορεί να είναι μερικά μόνο από τα στοιχεία τα οποία -κάποια στιγμή- μας έχουν απασχολήσει, διαφωνώντας ή συμφωνώντας με τις εκάστοτε κυβερνητικές πολιτικές ή αντιπολιτευτικές τοποθετήσεις. Η σειρά αναφοράς τους είναι εντελώς τυχαία και δεν έχει καμία σχέση με οποιαδήποτε σκέψη ιεράρχησης από πλευράς μου.

Η ιεράρχηση αυτών των επιλογών, αποτελεί προσωπική επιλογή του καθενός από εμάς. Επιλέξτε λοιπόν μία -και μόνον μία- βασική και αδιαπραγμάτευτη αρχή η οποία και θα αποτελεί τον οδηγό σας για τις επόμενες επιλογές σας. Αποκλείστε αυτόματα και χωρίς δεύτερη σκέψη τον κομματικό σχηματισμό που δεν την ικανοποιεί και -αφού ιεραρχήσετε τις επόμενες σκέψεις σας- προχωρήστε στην επιλογή εκείνη που θα έχει τα χαρακτηριστικά των λιγότερων συμβιβασμών που δέχεστε να κάνετε. Γιατί θα υποχρεωθείτε να κάνετε συμβιβασμούς. Το «φαινόμενο της απόλυτης επιλογής», δεν ισχύει στην πολιτική.

Μην σας απασχολήσει το γεγονός πως σκέφτεστε πρακτικά και ατομικά. Η ατομική δημοκρατική έκφραση, αποτελεί τη βάση της δημοκρατικής αρχής. Είναι η κοινή
συνισταμένη αυτής ακριβώς της δημοκρατικής έκφρασης μέσω των εκλογών, που οδηγεί στην πλειοψηφική επιλογή της κρατούσας άποψης, με καταγεγραμμένες τις μειοψηφικές επιλογές που -ελπίζουμε να- ελέγχουν την πλειοψηφία.

Με την ελπίδα πως το κείμενο αυτό θα σας βάλει στη διαδικασία της σκέψης να εντοπίσετε και να ιεραρχήσετε της προσωπικές σας αρχές και αξίες, όσο κοπιαστική κι εάν μοιάζει η διαδικασία, εύχομαι ειλικρινά να σας οδηγήσει -τουλάχιστον- στις κάλπες.

*Γράφει ο Γιάννης Μανιάτης

Χάσαμε 8 πολύτιμα χρόνια στις έρευνες υδρογονανθράκων, από το 2015 μέχρι σήμερα. Όμως, η τεράστια ενεργειακή κρίση που βιώνει η Ευρώπη, αναδεικνύει μια ιστορική ευκαιρία για τη χώρα, να αποτελέσει τη νέα πηγή τροφοδοσίας της ΕΕ με φυσικό αέριο.

Οι ελληνικές θάλασσες σε νότια Κρήτη και Ιόνιο περιλαμβάνουν 35 στόχους κοιτασμάτων, που σύμφωνα με την Ελληνική Διαχειριστική Εταιρία Υδρογονανθράκων-ΕΔΕΥ, «ακόμα και αν είναι επιτυχείς μόνο 25% των γεωτρήσεων, οι γεωλογικές δομές Ιονίου και νότια-δυτικά της Κρήτης, μπορούν να φιλοξενούν αποθέματα έως 2.000bcm φυσικού αερίου, ή 12δις βαρελιών ισοδύναμου πετρελαίου», ακαθάριστης αξίας (προ-κρίσης) €250δις. Ένα μικρό κοίτασμα των 80bcm σε βάθος έως 2.000μ, έχει συνολική αξία $21δις,  με αναμενόμενα έσοδα δημοσίου $10δις και έσοδα της αντίστοιχης Περιφέρειας $1,5δις (σε βάθος 25ετίας).

Η προώθηση των ερευνών υδρογονανθράκων με τις αναγκαίες υποδομές (εξέδρες άντλησης, λιμενικές υποδομές, εργασίες συντήρησης και αναβάθμισης, κ.α.) καθώς και η κατασκευή των αγωγών φυσικού αερίου (ελληνοβουλγαρικός-IGB, EASTMED, κ.α.), όπως και τα υποθαλάσσια καλώδια σύνδεσης της Ελλάδας με Ισραήλ, Αίγυπτο, μπορούν να βασιστούν στην εξαιρετική υποδομή και τεχνογνωσία της Ελλάδας σε θέματα ναυπηγείων (πχ Σκαραμαγκάς, Ελευσίνα, Νεώριο), καθώς και στην παγκόσμιου επιπέδου ελληνική Βιομηχανία Μετάλλου (Σωληνουργεία Κορίνθου/ΒΙΟΧΑΛΚΟ) και αντίστοιχα για τα καλώδια (πχ FULGOR). Έτσι, μπορεί να δημιουργηθεί στην Ελλάδα, για υποστήριξη των υποδομών όλης της Μεσογείου, ένα σύγχρονο βιομηχανικό cluster, αξιοποίησης ερευνών υδρογονανθράκων, κατασκευής αγωγών, ναυπηγοεπισκευαστικών δραστηριοτήτων, βιομηχανιών μετάλλου, υποθαλάσσιων ηλεκτρικών διασυνδέσεων,  με ταυτόχρονη δημιουργία χιλιάδων νέων καλοπληρωμένων τεχνικών, οικονομικών, τεχνολογικών θέσεων εργασίας.

Το παραπάνω cluster με βάση τους υδρογονάνθρακες, περιλαμβάνει και την πρωτοπορία της χώρας σε τομείς πράσινης ενέργειας. Έχουμε την καλύτερη στον κόσμο βιομηχανία κατασκευής ηλιακών θερμοσιφώνων (που εξοικονομούν το 30% της οικιακής κατανάλωσης ρεύματος), μια από τις καλύτερες εταιρείες βιομηχανικών μπαταριών (Sunlight στην Ξάνθη), μια από τις καλύτερες εταιρείες προστασίας από αυξομειώσεις τάσεων (Raycap στη Δράμα), δύο από τις καλύτερες εταιρείες έξυπνων μετρητών – συστημάτων αυτοματισμού.

Τώρα, είναι η στιγμή να διαμορφώσουμε στην ενέργεια ένα νέο ελπιδοφόρο τομέα της εθνικής οικονομίας, που να ξεπερνά τις απλές εγκαταστάσεις (εισαγόμενων) φωτοβολταϊκών, αιολικών, μπαταριών και να πηγαίνει στην καρδιά της παραγωγής εθνικού πλούτου με βάση ελληνικές εταιρείες – παραγωγούς, που μπορούν να γίνουν ευρωπαίοι πρωταθλητές.

Οι ψηφίδες του παζλ είναι έτοιμες, αλλά μόνες τους.

Εθνική προτεραιότητα να διαμορφώσουμε τη σύγχρονη πατριωτική στρατηγική του Οράματος της Ενεργειακής Ελλάδας του 2030.

*Ο Γιάννης Μανιάτης είναι καθηγητής, πρώην υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής